Έχουμε ασχοληθεί πολλές φορές σχετικά με το θέμα της ανάπτυξης των ψηφιακών υποδομών και την αναμενόμενης ενεργειακής ζήτησης, εξηγώντας ότι τα υφιστάμενα δίκτυα στις δυτικές αγορές δεν επαρκούν για να καλύψουν τις εκτιμώμενες ανάγκες των data centers. Μάλιστα, το συγκεκριμένο θέμα αποτέλεσε ένα από τα βασικά ζητήματα του χθεσινού webinar του ΙΕΝΕ, με τίτλο"Τεχνητή Νοημοσύνη και Ενεργειακή Μετάβαση", μία από τις πρώτες φορές που το ελληνικό κοινό είχε την ευκαιρία να ενημερωθεί για το συγκεκριμένο φλέγον ζήτημα, ειδικά αν αναλογιστεί κανείς τα σχέδια περί «μαζικών ψηφιακών επενδύσεων» στην Ελλάδα.
Εντούτοις, η αλήθεια είναι πως οι συζητήσεις αυτές βασίζονται σε θεωρητικές εκτιμήσεις ή αποσπασματικά δεδομένα. Αν ερευνήσει κανείς το πόσο ενεργοβόρο είναι ένα μοντέλο ΑΙ θα εντοπίσει τις τεράστιες αποκλίσεις που καταγράφονται ανάμεσα στους διαφορετικούς αλγόριθμους. Για παράδειγμα, το πιο γνωστό μοντέλο Chat GPT της OpenAI χρειάζεται χιλιάδες φορές την πολλαπλάσια ενέργεια του μοντέλου TinyBERT της Intel. Και αυτό γιατί τα διαφορετικά μοντέλα λειτουργούν με διαφορετικό τρόπο, όπως τα αυτοκίνητα με μεγαλύτερη ιπποδύναμη καταναλώνουν περισσότερο καύσιμο σε σύγκριση με όσα έχουν μικρότερη ιπποδύναμη.
Αλλά ακόμα και αυτή η εκτίμηση είναι κατά προσέγγιση, καθώς τα ακριβή στοιχεία ενεργειακής κατανάλωσης των μοντέλων ΑΙ δεν είναι γνωστά. Το πρόβλημα είναι πως οι περισσότερες εταιρείες που αναπτύσσουν αυτούς τους αλγορίθμους αρνούνται να δημοσιοποιήσουν περισσότερες λεπτομέρειες για τη λειτουργία τους, φοβούμενες πως οι ανταγωνιστές τους θα “αντιγράψουν” τα καλύτερα κομμάτια του κώδικά τους. Βέβαια, υπάρχουν και εκείνοι που ποντάρουν στη διαφάνεια. Για παράδειγμα, όταν πριν μερικούς μήνες η κυκλοφορία του κινεζικού DeepSeek R1 προκάλεσε πανικό στα δυτικά χρηματιστήρια, αυτό δεν αφορούσε μόνο στο γεγονός ότι η Κίνα έκλεινε την τεχνολογική ψαλίδα με τις ΗΠΑ, αλλά και το ότι η παραγωγός εταιρεία δημοσίευσε αμέσως τον κώδικα που χρησιμοποίησε επιτρέποντας σε όλους τους χρήστες να έχουν πρόσβαση, αναδεικνύοντας παράλληλα την ειρωνεία του ονόματος ‘OpenAI’.
Δυστυχώς, η αδιαφάνεια συνεχίζει να αποτελεί τον κανόνα στη δυτική αγορά, σε σημείο που ούτε οι αρχές δεν έχουν πρόσβαση σε αυτούς τους αλγόριθμους. Πέρα από τις παραδοσιακές ανησυχίες για ζητήματα ιδιωτικότητας, προστασίας των ανηλίκων κτλ, η άγνοια για το πόση ενέργεια καταναλώνουν πραγματικά αυτές οι ψηφιακές υποδομές σημαίνει πως οι διαχειριστές των δικτύων δεν μπορούν να εκτιμήσουν τις υπαρκτές ανάγκες της αγοράς. Εξού και οι πάροχοι ενέργειας έχουν βρεθεί στη δύσκολη θέση να αποφασίσουν είτε να επενδύσουν δισεκατομμύρια ώστε να καλύψουν τη δυνητική— αλλά αβέβαιη— ζήτηση στο μέλλον, ή να χάσουν ένα μεγάλο κομμάτι της ενεργειακής αγοράς για τις επόμενες δεκαετίες.
Παράλληλα, δεδομένου ότι η συντριπτική πλειοψηφία των ψηφιακών υποδομών ηλεκτροδοτείται επί του παρόντος από ορυκτά καύσιμα, κάθε διάδραση μεταξύ χρήστη και ενεργοβόρου αλγόριθμου μπορεί να ισοδυναμεί με υψηλή παραγωγή εκπομπών CO2. Μολονότι αυτή η πτυχή δεν είναι άγνωστη σε όσους ασχολούνται με το ζήτημα της ΑΙ, παραμένει στο περιθώριο για τους περισσότερους χρήστες. Ως εκ τούτου, η χρήση του ΑΙ δεν περιορίζεται μόνο σε ιδιαίτερα περίπλοκες διαδικασίες που ο ανθρώπινος εγκέφαλος δυσκολεύεται να υλοποιήσει, αλλά ακόμα και σε δουλειές που θεωρούνταν ρουτίνα μέχρι πρόσφατα, όπως μία απλή αναζήτηση στο διαδίκτυο. Φυσικά, αξίζει να σημειωθεί πως η υπερβολική στήριξη στους αλγόριθμους υπονομεύει την κριτική ικανότητα των χρηστών, κάτι εξίσου ανησυχητικό.
Υπάρχουν ήδη καλέσματα για κρατικές παρεμβάσεις. Αρκετοί αναλυτές στη Δύση, ορισμένοι προερχόμενοι και οι ίδιοι από τον χώρο της ΑΙ, προτρέπουν τις πολιτικές ηγεσίες να νομοθετήσουν με στόχο τη διαφάνεια των μοντέλων αυτών. Ταυτόχρονα, κάποιοι επιστήμονες έχουν αναλάβει τις δικές τους πρωτοβουλίες. Για παράδειγμα, το πρόγραμμα AI Energy Score επιτρέπει στις εταιρείες παραγωγούς να δοκιμάσουν την ενεργειακή κατανάλωση των αλγορίθμων τους. Το εργαλείο είναι διαθέσιμο εδώ και τρεις μήνες περίπου και ήδη έχει εντοπίσει δραματικές διαφορές μεταξύ της κατανάλωσης των διαφορετικών μοντέλων.
Αναμενόμενα, οι διεθνείς κολοσσοί του κλάδου γνωρίζουν καλύτερα από όλους το πόσο ενεργοβόρες είναι οι υποδομές τους. Για αυτό και επενδύουν δισεκατομμύρια ώστε να διασφαλίσουν την κάλυψη των αναγκών τους, ορισμένες φορές υπονομεύοντας τους κλιματικούς στόχους που είχαν θέσει, και άλλες φορές προωθώντας την καινοτομία στην πράσινη ενέργεια.