γίνεται φανερό ότι η αποθήκευση και δη μέσω της αντλησιοταμίευσης, αποκτά κομβικό ρόλο σε αυτή τη χρονοβόρα και δαπανηρή διεργασία. Σύμφωνα με τελευταία στοιχεία της Διεθνούς Ένωσης Υδροηλεκτρικής Ενέργειας (ΙΗΑ), η παγκόσμια υδροηλεκτρική ισχύς αυξήθηκε κατά 1,7% το 2024 και ανήλθε σε 1,44 TW, με την Τουρκία να πρωταγωνιστεί σε νέες προσθήκες συμβατικής ισχύος στην Ευρώπη, για δεύτερο συναπτό έτος.
Η παραγωγή υδροηλεκτρικής ενέργειας με αντλησιοταμίευση ανέκαμψε έντονα το 2024, σημειώνοντας αύξηση κατά 10% σε 4,58 τετράκις εκατομμύρια watt-ώρες (PWh), από τα χαμηλά επίπεδα που κατέγραψε το 2023 λόγω της ξηρασίας.
Οι προβλέψεις της ΙΗΑ είναι πως οι σκανδιναβικές χώρες και εκείνες στην Κεντρική Ασία έχουν τις μεγαλύτερες προοπτικές να δουν αύξηση της παραγωγής υδροηλεκτρικής ενέργειας σε ποσοστά που κυμαίνονται μεταξύ 5%-15% από την υφιστάμενη παραγωγική τους δυναμικότητα, ενώ η Νότια Ευρώπη, η Βόρεια Αφρική και η Μέση Ανατολή απειλούνται με μείωση παραγωγής ακόμη και σε ποσοστό -40% έως το τέλος του αιώνα. Οι μειώσεις οφείλονται στις επιμήκυνση των περιόδων ξηρασίας, στις μειωμένες ροές νερού αλλά και στη μεγαλύτερη εξάτμιση.
Η Διεθνής Ένωση Υδροηλεκτρικής Ενέργειας εκτιμά ότι ο μεγαλύτερος αρνητικός αντίκτυπος θα σημειωθεί σε χώρες όπως η Ισπανία, η Ιταλία και η Τουρκία. Όπως προαναφέραμε, η γειτονική μας χώρα αν και δεν διαθέτει μονάδες αντλησιοταμίευσης, εν τούτοις πέτυχε πέρυσι την υψηλότερη αύξηση στην Ευρώπη σε επίπεδο συνολικής δυναμικότητας, με 241 MW, μετά τα 399 MW, το 2023.
Η αύξηση της παγκόσμιας δυναμικότητας σε υδροηλεκτρική ενέργεια ανήλθε σε 24,6 GW, το περασμένο έτος, από 22 GW το 2023.
Η Κίνα συνεχίζει να κυριαρχεί, με προσθήκη δυναμικότητας ύψους 14,4 GW, το 2024, συμπεριλαμβανομένων και 7,75 GW αντλησιοταμίευσης, με αποτέλεσμα να φθάνει σήμερα στα 436 GW, που αντιπροσωπεύουν το 30,2% της παγκόσμιας δυναμικότητας.
Η Τουρκία διαθέτει τις περισσότερες συμβατικές υδροηλεκτρικές μονάδες στην Ευρώπη, αλλά με χαμηλό ποσοστό αντλησιοταμίευσης, ενώ η Νορβηγία διαθέτει το μεγαλύτερο δυναμικό υδροηλεκτρικής ενέργειας στην Ευρώπη, καθώς έφτασε στα 33,9 GW το 2024.
Σημειώνουμε ότι τα υδροηλεκτρικά εργοστάσια στην Νορβηγία παρήγαγαν σχεδόν δύο φορές περισσότερη ηλεκτρική ενέργεια από αυτά της Τουρκίας, με τη σκανδιναβική χώρα να έχει υπό κατασκευή περισσότερα από 91 GW δυναμικότητας σε αντλησιοταμίευση, σε σύγκριση με τα περισσότερα από 105 GW σε ολόκληρο τον κόσμο! Ωστόσο, η Κίνα σχεδιάζει να προσθέσει ακόμη 136 GW σε αυτή την ισχύ.
Πάντως, γεγονός παραμένει ότι ο τομέας της υδροηλεκτρικής ενέργειας αντιμετωπίζει δυνητικό έλλειμμα 60 -70 GW έως το 2030 έναντι του στόχου που έχει θέσει ο Διεθνής Οργανισμός Ανανεώσιμων Πηγών Ενέργειας (IRENA) στο σενάριο για τριπλασιασμό των ΑΠΕ.
Όπως αναφέρεται στην τελευταία έκθεση της ΙΗΑ, οι προοπτικές για την αντλησιοταμίευση είναι εξαιρετικές, καθώς βρίσκονται στα σπάργανα έργα συνολικής ισχύος 52,9 GW, εκ των οποίων τα 3 GW βρίσκονται ήδη υπό κατασκευή.
Είναι ενδιαφέρον ότι, ενώ η Διεθνής Ένωση Υδροηλεκτρικής Ενέργειας μέτρησε αύξηση της δυναμικότητας κατά 241 MW, πέρυσι, στην Τουρκία, η προηγούμενη ετήσια έκθεση του IRENA έδειξε αύξηση κατά 424 MW, στα 32,39 GW, με νέα ισχύ 600 MW να βρίσκεται υπό κατασκευή στη χώρα.
Η Γαλλία κατατάσσεται τρίτη στην Ευρώπη, με συνολική υδροηλεκτρική ισχύ 25,45 GW, στο τέλος του 2024, εκ των οποίων τα 5,1 GW αφορούσαν σε μονάδες αντλησιοταμίευσης, με την παραγωγή στη χώρα να είναι ισοδύναμη με εκείνη της Τουρκίας.
Ακολουθεί η Ισπανία με 22,75 GW, ενώ η Πορτογαλία έρχεται δεύτερη σε ,τι αφορά σε προστιθέμενη ισχύ, με 160 MW.
Η εικόνα στην Ελλάδα
Όσον αφορά στη χώρα μας, είχε περισσότερα από 3 GW έργων αντλησιοταμίευσης υπό ανάπτυξη στο τέλος του 2024. Είναι ενδεικτικό της σημασίας που αποδίδεται σε αυτή την τεχνολογία αποθήκευσης ενέργειας από ΑΠΕ το γεγονός ότι οι επενδύσεις που ξεκλειδώνουν οι εγχώριοι μεγάλοι ενεργειακοί προβλέπεται να υπερβούν τα 3 δισ. ευρώ.
Σήμερα στην Ελλάδα υπάρχουν περί τα 700 MW έργων αντλησιοταμίευσης που διαχειρίζονται κατά κύριο λόγο η ΔΕΗ και η ΤΕΡΝΑ ΕΝΕΡΓΕΙΑΚΗ.
Υποστηρικτικό στο όλο drive στον τομέα είναι το επικαιροποιημένο Εθνικό Σχέδιο για την Ενέργεια και το Κλίμα (ΕΣΕΚ) που προβλέπει ότι η δυναμικότητα των έργων αντλησιοταμίευσης θα ανέλθει στα 1.745 MW το 2030, για να φθάσει στα σχεδόν 5,500 MW το 2050, ήτοι, δυναμικότητα που θα συμβάλει καθοριστικά στην ενίσχυση της σταθερότητας του ηλεκτρικού δικτύου.
Πιο συγκεκριμένα, σήμερα η ΔΕΗ σχεδιάζει έργα αντλησιοταμίευσης στις περιοχές όπου λειτουργούσαν τα παλιά λιγνιτωρυχεία στην Δυτική Μακεδονία καθώς και στην Μεγαλόπολη. Μάλιστα, ένα από τα πιο έργα σε προχωρημένο στάδιο κατασκευής είναι αυτό της Καρδιάς, που έχει ήδη λάβει περιβαλλοντική αδειοδότηση.
Παράλληλα, η ΤΕΡΝΑ Ενεργειακή κατασκευάζει ένα μεγάλο σύστημα αντλησιοταμίευσης στην Αμφιλοχία, που θα είναι το μεγαλύτερο έργο αποθήκευσης στην Ελλάδα. Επιπλέον, η εταιρεία έχει εξασφαλίσει άδειες για έργα σε Βέροια, Πελοπόννησο, Ήπειρο και την Κρήτη.
Οι μονάδες αντλησιοταμίευσης λειτουργούν ως μπαταρίες, αποθηκεύοντας ενέργεια κατά τις περιόδους χαμηλής ζήτησης και αποδίδοντάς την όταν υπάρχει αυξημένη ζήτηση ή όταν παράγεται υπερβολική ενέργεια από ΑΠΕ. Με αυτό τον τρόπο συμβάλουν στην περαιτέρω ενσωμάτωσή τους στο ενεργειακό σύστημα και ενισχύουν, παράλληλα, τη σταθερότητα και την αξιοπιστία του δικτύου.