περιοριστεί σε περίπου 52 bcm ετησίως έως το 2024, αναγκάζοντας την Ευρώπη να καλύψει ταχύτατα ένα τεράστιο κενό προμήθειας.
Το LNG ήρθε για να καλύψει μεγάλο μέρος αυτού του κενού. Μόνο το περασμένο έτος, η ΕΕ εισήγαγε περίπου 101 bcm LNG, με το προερχόμενο από τις Ηνωμένες Πολιτείες να αντιστοιχεί σε περίπου το ήμισυ των συνολικών ποσοτήτων. Το αμερικανικό LNG έχει ουσιαστικά αναδειχθεί στον «ρυθμιστή» της ευρωπαϊκής αγοράς, αναδιαμορφώνοντας τις διατλαντικές ενεργειακές σχέσεις και εδραιώνοντας ένα νέο μοντέλο εφοδιασμού, βασισμένο στις παγκόσμιες αγορές spot αντί των μακροχρόνιων συμβολαίων αγωγών. Παράλληλα, οι ΗΠΑ αυξάνουν ραγδαία την παραγωγή τους, με τις εξαγωγές LNG να καταγράφουν άνοδο περίπου 27% σε σύγκριση με πέρυσι, προσθέτοντας ρευστότητα στις διεθνείς αγορές και κατευθύνοντας επιπλέον φορτία προς την Ευρώπη.
Η αύξηση της προσφοράς είχε εμφανή επίδραση στις τιμές. Την περασμένη εβδομάδα, τα συμβόλαια φυσικού αερίου Henry Hub διαπραγματεύονταν γύρω στα $4,00/MMBtu (ή περίπου €12,00/MWh), χαμηλότερα μεν σε σχέση με τις αρχές του 2025, αλλά υψηλότερα από τα επίπεδα του περασμένου Σεπτεμβρίου. Την ίδια στιγμή, το ευρωπαϊκό σημείο αναφοράς TTF διαμορφωνόταν στα €31,94/MWh. Για τους Ευρωπαίους αγοραστές, ο συνδυασμός αυξημένης αμερικανικής παραγωγής και επαρκούς διαθεσιμότητας LNG προσέφερε μια σχετική ανακούφιση, διατηρώντας τις τιμές σημαντικά χαμηλότερα από τα ακραία επίπεδα της κρίσης του 2022. Πίσω όμως από αυτή τη φαινομενική σταθερότητα, οι αναλυτές διαβλέπουν αυξανόμενους κινδύνους που θα μπορούσαν να καθορίσουν την επόμενη φάση της αγοράς LNG.
Καθώς έχουμε μπει για καλά στον χειμώνα, τουλάχιστον στην βόρειο Ευρώπη, εντείνονται οι ανησυχίες ότι η αυξανόμενη όρεξη της για LNG θα μπορούσε να ωθήσει εκ νέου τις τιμές προς τα πάνω. Η εποχική ζήτηση αυξάνεται σε ολόκληρη την ήπειρο, ενώ ο ανταγωνισμός για φορτία εντείνεται σε παγκόσμιο επίπεδο. Η Ασία, και ιδίως η Κίνα και οι αναδυόμενες αγορές της Νοτιοανατολικής Ασίας, επιστρέφουν σταδιακά στην αγορά μετά από περίοδο χαμηλής ζήτησης, ασκώντας πρόσθετη πίεση στην προσφορά LNG. Σε αντίθεση με το αέριο αγωγών, το LNG είναι από τη φύση του παγκόσμιο εμπόρευμα και η Ευρώπη βρίσκεται πλέον σε άμεσο ανταγωνισμό με άλλους μεγάλους εισαγωγείς για τα οριακά φορτία.
Επιπλέον πίεση ασκεί και ο ρόλος της Ευρώπης στη στήριξη του ενεργειακού συστήματος της Ουκρανίας. Με μεγάλο μέρος των υποδομών φυσικού αερίου και ηλεκτρικής ενέργειας της χώρας να έχει υποστεί σοβαρές ζημιές από τις συνεχιζόμενες ρωσικές επιθέσεις, οι ευρωπαϊκοί εισαγωγείς LNG — ιδίως όσοι δραστηριοποιούνται από την Ελλάδα και την Βαλτική — αναγκάζονται να εισάγουν επιπλέον ποσότητες για να καλύψουν την αυξανόμενη περιφερειακή ζήτηση. Μέσω του Κάθετου Διαδρόμου, ολοένα και περισσότερες ποσότητες αερίου κατευθύνονται από την Ελλάδα και την Τουρκία προς την Ουκρανία, συμπληρώνοντας την εγχώρια παραγωγή και τις περιορισμένες δυνατότητες αποθήκευσης. Παρόμοια εικόνα παρατηρείται και στην Πολωνία και τη Λιθουανία, όπου οι τερματικοί σταθμοί LNG λειτουργούν με υψηλό βαθμό αξιοποίησης, διοχετεύοντας αέριο προς νότο. Αν και αυτό αποδεικνύει την αυξημένη ενεργειακή αλληλεγγύη και ευελιξία της Ευρώπης, ταυτόχρονα επιβαρύνει την αλυσίδα εφοδιασμού LNG ακριβώς στην κορύφωση της χειμερινής ζήτησης.
Οι ανωτέρω εξελίξεις θέτουν ένα θεμελιώδες ερώτημα: είναι βιώσιμη μακροπρόθεσμα η συνεχώς αυξανόμενη εξάρτηση της Ευρώπης από το LNG; Από την άποψη της ενεργειακής ασφάλειας, το LNG έχει αναμφίβολα ενισχύσει τη διαφοροποίηση, μειώνοντας την εξάρτηση από έναν μόνο προμηθευτή και προσφέροντας ευελιξία που οι αγωγοί δεν μπορούν να προσφέρουν. Οι πλωτές μονάδες αποθήκευσης και επαναεριοποίησης (FSRU), οι νέοι τερματικοί σταθμοί και οι ενισχυμένες διασυνδέσεις έχουν βελτιώσει την ικανότητα της Ευρώπης να ανταποκρίνεται σε κρίσεις. Υπό αυτή την έννοια, το LNG έχει καταστεί αναπόσπαστο εργαλείο διαχείρισης γεωπολιτικού κινδύνου.
Ωστόσο, η διαφοροποίηση δεν ταυτίζεται με την ανεξαρτησία. Με τις εισαγωγές LNG να αυξάνονται σταθερά, η συνολική ενεργειακή εξάρτηση της ΕΕ έχει ανέλθει σχεδόν στο 60%, σημαντικά υψηλότερα από ό,τι πριν από πέντε χρόνια. Αυτή η αυξανόμενη εξάρτηση από εισαγόμενη ενέργεια, έστω και από περισσότερους προμηθευτές, έχει οικονομικές και στρατηγικές συνέπειες. Το LNG είναι συνήθως ακριβότερο από την εγχώρια παραγωγή ή το φυσικό αέριο μέσω αγωγών, ιδιαίτερα όταν οι αγορές σφίγγουν. Το κόστος μεταφοράς, υγροποίησης, ναύλων και επαναεριοποίησης προσθέτει πολλαπλά επίπεδα επιβάρυνσης που τελικά μετακυλίονται στους καταναλωτές και τη βιομηχανία.
Η αυξημένη ενεργειακή εξάρτηση εκθέτει επίσης την Ευρώπη σε κινδύνους πέραν της μεταβλητότητας των τιμών. Οι αλυσίδες εφοδιασμού LNG εκτείνονται σε ωκεανούς και κρίσιμα θαλάσσια περάσματα, καθιστώντας τες ευάλωτες σε γεωπολιτικές εντάσεις, στρατιωτικούς κινδύνους και διαταραχές στη ναυσιπλοΐα. Καθώς η παγκόσμια αστάθεια εντείνεται, από τις συγκρούσεις στη Μέση Ανατολή έως τις εντάσεις σε βασικές θαλάσσιες οδούς, η ανθεκτικότητα των ροών LNG δεν μπορεί να θεωρείται δεδομένη. Αυτό που σήμερα μοιάζει με ευέλικτο και διαφοροποιημένο σύστημα, θα μπορούσε άνετα να αποδειχθεί εύθραυστο υπό συνθήκες πίεσης.
Υπάρχει επίσης το ευρύτερο ζήτημα της ισορροπίας της αγοράς. Αν η ευρωπαϊκή ζήτηση LNG συνεχίσει να αυξάνεται με τον τρέχοντα ρυθμό, οι τιμές είναι πιθανό να γίνουν πιο ευαίσθητες σε καιρικά φαινόμενα, τεχνικές βλάβες και γεωπολιτικές εξελίξεις. Ακόμη και μικρές αναταραχές θα μπορούσαν να προκαλέσουν έντονες διακυμάνσεις, υπονομεύοντας τη σταθερότητα που επιδιώκουν οι υπεύθυνοι χάραξης πολιτικής. Για τις ενεργοβόρες βιομηχανίες, που ήδη δοκιμάζονται από το υψηλό κόστος ενέργειας, αυτή η αστάθεια συνιστά σοβαρή απειλή για την ανταγωνιστικότητά τους.
Κοιτώντας προς το μέλλον, η πορεία της αγοράς LNG θα εξαρτηθεί από μια σειρά αλληλένδετων παραγόντων. Η αύξηση της παγκόσμιας προσφοράς, ιδιαίτερα από τις ΗΠΑ και το Κατάρ, θα είναι καθοριστική για το αν οι αγορές θα παραμείνουν επαρκώς εφοδιασμένες ή θα πιεστούν περαιτέρω. Οι τάσεις ζήτησης στην Ασία θα διαμορφώσουν τον ανταγωνισμό για φορτία, ενώ οι πολιτικές επιλογές της ίδιας της Ευρώπης, όσον αφορά την αποθήκευση, τα μακροχρόνια συμβόλαια και την εγχώρια ενεργειακή παραγωγή, θα καθορίσουν τον βαθμό έκθεσης της ηπείρου στις παγκόσμιες αγορές.
Με την παγκόσμια παραγωγή LNG να εκτιμάται ότι θα αυξηθεί σημαντικά μεχρι το 2027, στο επίπεδο των 650 bcma από το σημερινό 550 bcma, με την είσοδο νέας παραγωγικής δυναμικότητας από τις ΗΠΑ,την Αφρική και την Αυστραλία,,είναι πολύ πιθανό να παραμείνει βασικός πυλώνας του ευρωπαϊκού ενεργειακού συστήματος για πολλά χρόνια ακόμη. Ωστόσο, η ολοένα και μεγαλύτερη εξάρτηση από το LNG, χωρίς αντιμετώπιση των βαθύτερων δομικών προβλημάτων, όπως η έλλειψη εγχώριας παραγωγής, το υψηλό ενεργειακό κόστος και η αυξανόμενη εξάρτηση, ενέχει σαφείς κινδύνους. Η πρόκληση για την Ευρώπη είναι να επιτύχει μια ισορροπία: να αξιοποιήσει την ευελιξία και τα οφέλη ασφάλειας που προσφέρει το LNG, αποφεύγοντας παράλληλα μια νέα μορφή εξάρτησης που θα μπορούσε να αποδειχθεί εξίσου δαπανηρή με εκείνη που αντικατέστησε.
Το ερώτημα πλέον δεν είναι αν το LNG θα διαμορφώσει το ενεργειακό μέλλον της Ευρώπης, αυτό ήδη συμβαίνει. Η πραγματική πρόκληση είναι αν η Ευρώπη είναι ικανή να διαχειριστεί αυτή τη μετάβαση με τρόπο που να εξασφαλίζει προσιτές τιμές, ανθεκτικότητα και στρατηγική αυτονομία σε έναν ολοένα και πιο ασταθή κόσμο. Θα καταφέρουν οι ευρωπαϊκές κυβερνήσεις και η Ευρωπαϊκή Επιτροπή να ανταποκριθούν στην πρόκληση της ανάπτυξης των εγχώριων υδρογονανθράκων και γεωθερμικών πόρων της ηπείρου; Μια τέτοια στρατηγική θα μπορούσε τελικά να εξισορροπήσει τον σημερινό κατακλυσμό εισαγωγών LNG και να συμβάλει σε πιο προσιτές τιμές ενέργειας.