περιμένουν τις αντιδράσεις του Λευκού Οίκου, εντός της ευρύτερης εξωτερικής πολιτικής του Προέδρου Τραμπ.
Μπορεί ο Ντόναλντ Τραμπ να διέταξε την άσκηση «μέγιστης πίεσης» και τους Ε3 (Βρετανία, Γαλλία, Γερμανία) να ενεργοποίησαν τις κυρώσεις του ΟΗΕ εναντίον της Τεχεράνης, όμως αυτές οι εξελίξεις δεν φαίνονται να πτοούν το Ιράν ή τους στενότερους συμμάχους του. Μάλιστα, ο Υπουργός Πετρελαίου της χώρας, Μοχσέν Πακνετζάντ, είχε πρόσφατα δηλώσει πως το εμπόριο πετρελαίου θα συνεχιστεί ασχέτως των νέων κυρώσεων. Όπως είναι γνωστό, η Κίνα αγοράζει το 90% των εξαγωγών πετρελαίου του Ιράν, κυρίως για χρήση στα μικρά ιδιωτικά διυλιστήρια. Οι ποσότητες αυτές μεταφέρονται μέσω του σκιώδους στόλου, μίας ομάδας δεκάδων απαρχαιωμένων πλοίων που κυκλοφορούν με ψευδή στοιχεία και ανασφάλιστα, συνδέοντας τους τρεις “παρίες” Ρωσία, Ιράν, Βενεζουέλα με τους πελάτες τους. Αυτό που μέχρι σήμερα δεν ήταν ευρέως γνωστό είναι το σύστημα μέσω του οποίου η Κίνα μπορεί να πληρώνει το Ιράν χωρίς να τραβά την προσοχή των διεθνών χρηματοπιστωτικών οργανισμών.
Αυτόν τον κρυφό κρίκο στην αλυσίδα ισχυρίζεται ότι αποκαλύπτει το ρεπορτάζ του WSJ. Σύμφωνα με τα στοιχεία, οι ιρανικοί εξαγωγείς πωλούν το πετρέλαιο σε μία θυγατρική του κινεζικού εισαγωγέα πετρελαίου Zhuhai Zhenrong. Η ΖΖ είναι μία από τις τέσσερις κρατικές επιχειρήσεις της Κίνας που εισάγουν αργό και ξεκίνησε να αγοράζει από το Ιράν ήδη από τη δεκαετία του 1990, ενώ υπόκειται σε αμερικανικές κυρώσεις από το 2019. Στη συνέχεια, η θυγατρική καταθέτει την πληρωμή στην Chuxin. Η Chuxin φαίνεται να λειτουργεί εκτός του επίσημου χρηματοπιστωτικού συστήματος της Κίνας, κάτι ιδιαίτερα παράξενο σε μία χώρα όπου η κεντρική εξουσία ασκεί απόλυτο έλεγχο όλων των επιχειρήσεων. Πριν το ρεπορτάζ του WSJ, κανείς δεν γνώριζε αυτό το όνομα. Αφού λάβει τα κεφάλαια, η Chuxin τα μεταφέρει σε Κινέζους εργολάβους που δραστηριοποιούνται σε έργα υποδομών εντός του Ιράν. Τα έργα αυτά είναι ασφαλισμένα από τη Sinosure, μία κρατική κινεζική εταιρεία που ασφαλίζει όλες τις επενδύσεις των κινεζικών επιχειρήσεων σε νέες υποδομές στο εξωτερικό. H Sinosure δεν υπόκειται σε κυρώσεις.
Το σύστημα συναλλαγών μεταξύ Κίνας και Ιράν. Πηγή: WSJ.
Αν αυτά τα στοιχεία επαληθευτούν, τότε ο ρόλος των κρατικών αρχών της Κίνας στο εμπόριο ιρανικού πετρελαίου είναι ιδιαίτερα κρίσιμος. Μολονότι η Κίνα έχει χαρακτηρίσει τις κυρώσεις εναντίον του Ιράν «μονομερείς» από τις δυτικές κυβερνήσεις και συνεχίζει να υπογραμμίζει την ανάγκη διαλόγου για το ζήτημα του πυρηνικού προγράμματος του Ιράν, γενικά προσπαθεί να κρατήσει όσο πιο διακριτικές γίνεται τις συναλλαγές της με την Ισλαμική Δημοκρατία. Αυτό κυρίως για να διατηρήσει την πρόσβασή της στις δυτικές αγορές, δεδομένου ότι ΗΠΑ και Ευρώπη συνιστούν δύο από τους μεγαλύτερους εμπορικούς εταίρους της. Σε ερώτηση του WSJ, το Υπουργείο Εξωτερικών της Κίνας ανέφερε πως δεν γνωρίζει τη συγκεκριμένη συμφωνία, αλλά ξεκαθάρισε επίσης πως το Διεθνές Δίκαιο επιτρέπει τη συνεργασία μεταξύ των κρατών. Η Zhuhai Zhenrong και η Sinosure δεν απάντησαν.
Σε κάθε περίπτωση, το σχήμα αυτό φαίνεται να είναι βολικό και για τις δύο πλευρές. Η Κίνα εξασφαλίζει φθηνό πετρέλαιο για τα μικρότερα διυλιστήρια, κρατώντας χαμηλές τις τιμές των καυσίμων και των πετροχημικών. Το Ιράν εξασφαλίζει επενδύσεις σε κρίσιμες δημόσιες υποδομές, έναν τομέα που υποφέρει εδώ και δεκαετίες εξαιτίας των δυτικών κυρώσεων. Χαρακτηριστικά, παρόλο που το Ιράν διαθέτει σημαντικά αποθέματα ορυκτών καυσίμων, δυσκολεύεται να καλύψει τις εγχώριες ενεργειακές ανάγκες του εξαιτίας των απαρχαιωμένων υποδομών του. Παρόμοια προβλήματα υπάρχουν και στη διαχείριση νερού, με τον Πρόεδρο Μασούντ Πεζεσκιάν να προτείνει ακόμα και τη μεταφορά της πρωτεύουσας από την Τεχεράνη στον νότο. Σύμφωνα με άλλες πληροφορίες, το Ιράν εξετάζει και το ενδεχόμενο να διαφοροποιήσει αυτό το σύστημα, με ένα μέρος των κινεζικών “πληρωμών” να αφορά σε οπλικά συστήματα. Οι προσπάθειες αυτές συνδέονται με την καταστροφή της ιρανικής αεράμυνας κατά τη διάρκεια των ισραηλινο-αμερικανικών βομβαρδισμών τον προηγούμενο Ιούνιο, κάτι που έχει καταστήσει το καθεστώς ιδιαίτερα ευάλωτο.
Το βασικό ερώτημα είναι η αντίδραση της Ουάσιγκτον σε αυτές τις νέες πληροφορίες. Η κυβέρνηση Τραμπ έχει επιδείξει έντονη επιθετικότητα εναντίον του Ιράν, όχι απλώς βομβαρδίζοντας τις πυρηνικές εγκαταστάσεις της χώρας, αλλά πιέζοντας τους συμμάχους σε Ευρώπη και Μέση Ανατολή να απομονώσουν την Τεχεράνη. Μάλιστα, το Ιράκ πρόσφατα βρέθηκε στη δύσκολη θέση να αναγκαστεί να επιλέξει μεταξύ των δύο πλευρών. Από την άλλη πλευρά, παρά την έντονη ρητορική του, ο Τραμπ έχει επιδείξει πολύ μεγαλύτερη αυτοσυγκράτηση έναντι της Κίνας. Ακόμα και όταν επέβαλε δασμούς κατά της Ινδίας για την αγορά ρωσικού πετρελαίου, απέφυγε να εφαρμόσει το ίδιο κατά της Κίνας— η οποία είναι και ο μεγαλύτερος εισαγωγέας του καυσίμου. Μένει, λοιπόν, να φανεί η απάντηση του Λευκού Οίκου σχετικά με τη συγκεκριμένη αποκάλυψη.