Ιδίως στην τελευταία κατηγορία, η μέση τιμή της απλής αμόλυβδης των 95 οκτανίων διαμορφώθηκε στο 1,708 ευρώ ανά λίτρο τον Μάιο του 2025, από 1,959 ανά λίτρο τον αντίστοιχο μήνα πέρυσι, ενώ του πετρελαίου κίνησης έφθασε στο 1,466 ευρώ ανά λίτρο από 1,666 ανά λίτρο, τον Μάιο του 2024. Πρόκειται για μείωση της τάξης των άνω των 20 σεντς ανά λίτρο που για την ελληνική πραγματικότητα είναι ασφαλώς πολύ σημαντικό.
Όταν οι τιμές του πετρελαίου έπεσαν στα χαμηλότερα επίπεδα των τελευταίων τεσσάρων ετών, το τρέχον έτος, οι αναλυτές έσπευσαν να μιλήσουν για τον πληθωρισμό, καταρρίπτοντας την παραδοσιακή πεποίθηση ότι ο δείκτης τιμών καταναλωτή ακολουθεί κατά πόδας τις διακυμάνσεις των τιμών πετρελαίου. Αλλά αυτή τη φορά, η συσχέτιση δεν είναι τόσο απλή.
Η τιμή του Brent, του διεθνούς benchmark, υποχώρησε στα 58,62 δολάρια ανά βαρέλι και η αντίστοιχη της αμερικανικής ποικιλίας, WTI, στα 55,38 δολάρια, με το μπήκε ο Απρίλιος. Επρόκειτο για «βουτιά» άνω του 21% από τον Ιανουάριο.
(Διακύμανση τιμών Brent, 2020-2025. Πηγή: FΤ.com)
Η πτώση προκλήθηκε από το συνδυασμό της χαμηλής παγκόσμιας ζήτησης, των εμπορικών εντάσεων ΗΠΑ-Κίνας και της «απροσδόκητης» απόφασης του OPEC+ να αυξήσει την παραγωγή, ενώ είχε προηγουμένως δεσμευτεί για το αντίθετο.
Η ύφεση που ακολούθησε την άνοδο των τιμών στο α’ τρίμηνο του έτους, λόγω των γεωπολιτικών αναταραχών και των προσδοκιών για περιορισμό της προσφοράς στις διεθνείς αγορές έθεσαν τους αναλυτές ενώπιον ενός νέου διλήμματος.
Ιστορικά, οι διακυμάνσεις των τιμών του πετρελαίου πυροδοτούσαν ανησυχίες για άνοδο του πληθωρισμού. Όμως, σήμερα οι οικονομολόγοι εμφανίζονται πιο επιφυλακτικοί όσον αφορά στην ανάδειξη του πετρελαίου ως του κύριου μοχλού πίσω από τις ανόδους των τιμών καταναλωτή.
Παραδοσιακά, ο δείκτης που παρακολουθείται περισσότερο είναι ο δείκτης τιμών καταναλωτή που περιλαμβάνει ένα ευρύ φάσμα προϊόντων και υπηρεσιών, όπως η στέγαση, τα τρόφιμα, η ενέργεια, οι μεταφορές, η ιατρική περίθαλψη, η αναψυχή, η εκπαίδευση και η επικοινωνία.
Κάτι που σημαίνει ότι ο οικονομικός αντίκτυπος της αύξησης των τιμών του πετρελαίου, έχει εξαπλωθεί πέραν της ενέργειας.
(Δείκτης Τιμών Καταναλωτή της Ευρωπαϊκής Ένωσης, 2020-2025. Πηγή: Eurostat)
Η γενική παραδοχή θέλει, οι υψηλότερες τιμές του πετρελαίου να καθιστούν πιο δαπανηρό για τις εταιρείες να παράγουν και να μεταφέρουν αγαθά ή να προσφέρουν υπηρεσίες. Η αύξηση των τιμών του πετρελαίου μπορεί επίσης να αυξήσει έμμεσα το κόστος παραγωγής, μεταφοράς και θέρμανσης για τις επιχειρήσεις, καθιστώντας την παραγωγή πιο ακριβή. Τί σημαίνουν όλα τα παραπάνω; Ότι οι παραγωγοί μπορούν και μετακυλίουν το υπερβάλλον κόστος στους καταναλωτές.
Σε μικροοικονομικό επίπεδο, η αύξηση των τιμών στα πρατήρια και στα καταστήματα μπορεί να μειώσει τις διακριτικές δαπάνες που διαφορετικά θα μπορούσαν να είχαν δαπανηθεί σε νέα ηλεκτρονικά είδη, ρούχα ή διακοπές. Οι υψηλότερες τιμές αγαθών και υπηρεσιών μακροπρόθεσμα μπορούν να μειώσουν τη ζήτηση για αυτά τα προϊόντα, οδηγώντας σε υποτονική οικονομική ανάπτυξη ή ακόμη και σε ύφεση.
Είναι σημαντικό να σημειώσουμε ότι σε ανάλυση της Fed, το 2023, που οποία επικεντρώθηκε στη διασύνδεση μεταξύ των τιμών του πετρελαίου και τον πληθωρισμό, στις προηγμένες οικονομίες του κόσμου, αποκαλύφθηκε ότι η διαδοχική επίδραση της αύξησης των τιμών του πετρελαίου σε άλλους τομείς της οικονομίας έχει μειωθεί με την πάροδο του χρόνου.
Οι τιμές του πετρελαίου εξακολουθούν να έχουν σημασία, αλλά δεν οδηγούν πλέον τον πληθωρισμό. Ήτοι, ενώ το πετρέλαιο αποτελεί σημαντική παράμετρο στην εξίσωση του πληθωρισμού, εν τούτοις, δεν αφήνει πλέον το πληθωριστικό αποτύπωμα του παρελθόντος.
Επιπλέον, η αποσύνδεση μεταξύ των βασικών τιμών του πετρελαίου και του κόστους των διυλισμένων προϊόντων, όπως η βενζίνη ή το ντίζελ, περιπλέκει τα πράγματα. Παράγοντες όπως το κόστος διύλισης, οι φόροι και οι αυξήσεις στη διανομή μπορούν να μετριάσουν την άμεση μετάδοση των μεταβολών του αργού πετρελαίου στο επίπεδο του καταναλωτή.
Από την άλλη, οι αγορές φυσικού αερίου καταδεικνύουν μια παράλληλη πολυπλοκότητα. Ενώ οι ψυχρότερες από το κανονικό καιρικές συνθήκες στις αρχές του 2025, εξώθησαν σε άλμα τις τιμές του φυσικού αερίου, ο πληθωριστικός αντίκτυπος ήταν ανεπαίσθητος και επικεντρώθηκε σε μεγάλο βαθμό στους κλάδους που σχετίζονται με την ενέργεια.
Το συμπέρασμα του νέου τρόπου με τον οποίο προσεγγίζουν οι οικονομικοί αναλυτές το φαινόμενο είναι ότι οι διακυμάνσεις των τιμών του πετρελαίου εξακολουθούν να είναι ένα χρήσιμο εργαλείο παρακολούθησης των τάσεων στην οικονομία, όμως δεν καταδεικνύουν πλέον μια ενιαία σχέση αιτίας-αποτελέσματος, αλλά μάλλον μια κρίσιμη μεταβλητή σε μια εξαιρετικά διασυνδεδεμένη αγορά που ωθείται από γεγονότα του πραγματικού κόσμου.
Ωστόσο, σήμερα, που τις εξελίξεις καθορίζει το δίπολο Ισραήλ-Ιράν, οι αναλυτές σπεύδουν να αναθεωρήσουν τις προβλέψεις τους, καθώς η γεωπολιτική τείνει να υπερκεράζει τα θεμελιώδη μεγέθη της αγοράς.
«Το πετρέλαιο θα μπορούσε να εκτοξευθεί προς τα 80 δολάρια εάν κλιμακωθούν οι εντάσεις στη Μέση Ανατολή και υλοποιηθούν οι κίνδυνοι για την προσφορά, αλλά η αυξανόμενη παραγωγή του ΟΠΕΚ+ μπορεί να περιορίσει τα κέρδη και να αναζωπυρώσει τις ανησυχίες για την υπερπροσφορά το φθινόπωρο», δήλωσε ο επικεφαλής επενδυτικής στρατηγικής της Saxo Markets, Charu Chanana, όπως ανέφερε το Bloomberg.