καθόλο το μήκος των συνόρων με το ανεξάρτητο -κατ΄όνομα, αφού κανείς δεν έχει αναγνωρίσει επίσημα- κράτος, με σκοπό να διασπάσουν τις καλά οργανωμένες δυνάμεις των Αρμενίων της περιοχής και να εξαλείψουν άπαξ δια παντός το αγκάθι που αντιπροσωπεύει ο θύλακος για την ασφάλεια της χώρας τους.
Όλα τούτα συμβαίνουν στον Νότιο Καύκασο, την πυριτιδαποθήκη της Ευρασίας, όπως την αποκαλούν οι αναλυτές, κατά το «πυριδιταποθήκη της Ευρώπης», τα Βαλκάνια – ή «ευρασιατικά Βαλκάνια, κατά τον άλλοτε σύμβουλο Αμερικανών προέδρων, Ζμπίγκνιεφ Μπρεζίνσκι.
Ο Καύκασος, μια από τις πλέον σύνθετες περιοχές στον πλανήτη, δεν είναι μόνο ένα φυσικό γεωγραφικό σύνορο και η παλαιότερη αρτηρία μετακινήσεων και μεταφορών που συνδέει τις δύο ηπείρους, Ασία και Ευρώπη, αλλά και μια πηγή στρατηγικών φυσικών ενεργειακών πόρων, όπως πετρελαίου και φυσικού αερίου. Αποτελεί μια περιοχή του πλανήτη όπου βρίσκει την απόλυτη ερμηνεία της το θέσφατο ότι ο διαχωρισμός των σφαιρών επιρροής στον κόσμο βασίζεται, ανέκαθεν, στην απόκτηση του πλήρους ελέγχου των φυσικών πόρων, αλλά και του αποκλεισμού δυνάμεων φύσει εχθρικών μεταξύ τους, από «ευαίσθητες» γεωγραφικές ζώνες όπως είναι η Μεσόγειος, ο Εύξεινος Πόντος, ο Καύκασος και η Κασπία. Για το λόγο αυτό έχουν αναζωπυρωθεί, τα τελευταία χρόνια, οι παντός είδους πιέσεις προς τα κράτης Δυτικής Ευρώπης να περιορίσουν ή και να διακόψουν –αν γίνεται- την προμήθεια ενεργειακών προϊόντων από την Ρωσία και να να στραφούν στην κατασκευή εναλλακτικών οδεύσεων μεταφοράς των υδρογονανθράκων της ευρύτερης περιοχής, προς την Ευρώπη και τις ΗΠΑ, ακόμη και αν αυτοί είναι σαφώς πιο δαπανηροί στην κατασκλευή και λειτουργία τους.
Η περιοχή του Καυκάσου που αποτελεί λίκνο ρωσόφωνων και τουργκογενών πληθυσμών, συνιστά ντε φάκτο, εδώ και δεκαετίες, πεδίο αφανών πολεμικών συγκρούσεων (Οσετία, Νότια Οσετία, Τσετσενία, Ναγκόρνο- Καραμπάχ) από των οποίων το αποτέλεσμα εξαρτάται η ενεργειακή ασφάλεια πολλών χωρών.
Πράγματι, η περιοχή έχει τεράστια γεωοικονομική σημασία και αποτελεί ενεργειακό κόμβο ύψιστης σημασίας, καθώς κατέχει ξεχωριστή θέση στη λεγόμενη «διπλωματία των αγωγών», περιλαμβάνοντας την πλούσια σε φυσικό αέριο και πετρέλαιο, Κασπία Θάλασσα. Από το Μπακού του Αζερμπαϊτζάν ξεκινά ο αγωγός Μπακού-Σούπσα, που διέρχεται το Αζερμπαϊτζάν και την Γεωργία, ο αγωγός Μπακού-Τιφλίδα-Τσεϊχάν, που διέρχεται από την Γεωργία και καταλήγει στην ΝΑ Τουρκία, ο αγωγός Μπακού-Τιφλίδα- Ερζουρούμ καθώς και ο αγωγός πετρελαίου Μπακού-Νοβοροσίσκ, που συνδέει το Αζερμπαϊτζάν με την Ρωσία. Τέλος, υπάρχει και ο πολύ σημαντικό αγωγός Blue Stream, με τον οποίο η Ρωσία προμηθεύει με δεκάδες δισ. κυβικών μέτρων φυσικού αερίου ετησίως την Τουρκία.
Δεν αποτελεί, επομένως, έκπληξη το γεγονός ότι ο Νότιος Καύκασος βρίσκεται στο στόχαστρο Ρωσίας, ΗΠΑ, ΝΑΤΟ και ΕΕ! Ιδίως το Αζερμπαϊτζάν αποτελεί ιδιαίτερα σημαντικό γεωπολιτικό πυλώνα για το ΝΑΤΟ και την Ουάσιγκτον, καθώς επιχειρούν να ελέγξουν συνολικά την περιοχή της Κεντρικής Ασίας και τους ενεργειακούς αγωγούς που την διασχίζουν.
Η υπόθεση της Ρωσίας είναι κατά τι πιο αμφιλεγόμενη, αν και απολύτως εξηγήσιμη, καθώς η Μόσχα, φυσικός σύμμαχος της Αρμενίας στης οποίας το έδαφος διατηρεί στρατιωτικές βάσεις, καθώς οι Ρώσοι ηγέτες ουδέποτε εγκατέλειψαν τις προσπάθειες να διευρύνουν την επιρροή τους στο Αζερμπαϊτζάν, που τελεί στη σφαίρα επιρροής της Τουρκίας!
Η δεκαετία του 2000 είναι κομβική για τη σταδιακή ανάδειξη της Κασπίας και της Μαύρης Θάλασσας, ως περιοχές παγκόσμιου γεωστρατηγικού ενδιαφέροντος, αφού μετατρέπονται σε διάδρομο διαμετακόμισης ενεργειακών πόρων από την Κεντρική Ασία και το Αζερμπαϊτζάν, προς την Ευρώπη. Η ανάδυση του Νότιου Καυκάσου σε καίριο ενεργειακό παίκτη προσθέτει στη ρωσική πολιτική ακόμη ένα σημαντικό στόχο: να διατηρηθεί ο καθοριστικός ρόλος της Ρωσίας ως χώρας διαμετακομιδής υδρογονανθράκων. Γι' αυτό και το Κρεμλίνο αντιδρά έντονα σε κάθε έργο που παρακάμπτει τις παραδοσιακές οδούς μεταφοράς και παράδοσης υδρογονανθράκων στην Ευρώπη, θεωρώντας ότι υπονομεύεται ο στρατηγικός ρόλος του.
Η Τουρκία που θεωρεί την περιοχή οιονεί αυλή της, προσπάθησε τα τελευταία χρόνια να επωφεληθεί από τη γεωπολιτική θέση της στους διαδρόμους μεταφοράς ενέργειας, με το να ελέγξει πλήρως τις ποσότητες αερίου που διέρχονται από τα δίκτυά της, που σημαίνει πως αγοράζει το αζέρικο φυσικό αέριο σε χαμηλότερη τιμή από εκείνη με την οποία το μεταπωλεί στις χώρες εισαγωγής. Με αυτή την τακτική της, κατάφερε να εξοργίσει το Μπακού που στράφηκε στην Μόσχα για να εξασφαλίσει συμφωνίες πώλησης φυσικού αερίου του με την Ρωσία.
Είναι τόσο πολύπλοκη η κατάσταση ώστε, την ώρα που διεξάγεται η μάχη επικράτησης για τις ενεργειακές πηγές του Αζερμπαϊτζάν και για τις οδεύσεις των αγωγών μεταφοράς τους προς την Δύση, προωθούνται –ατελέσφορα όπως αποδεικνύει και η πρόσφατη αναζωπύρωση των συγκρούσεων στην περιοχή- και διπλωματικές λύσεις για το ζήτημα του Ναγκόρνο- Καραμπάχ, που σχετίζονται με την πολιτικο-στρατιωτική παρουσία της Ρωσίας και άλλων δυνάμεων στην περιοχή του Καυκάσου.
Ο επεκτατικός ρόλος της Τουρκίας περιπλέκει την ένταση στο Νότιο Καύκασο
Πράγματι, κάθε φορά που ξεσπούν συγκρούσεις μεταξύ Αρμενίων και Αζέρων για τα διαφιλονικούμενα εδάφη του θύλακου, οι δύο πλευρές υποχρεώνονται από το Κρεμλίνο να καθίσουν στο τραπέζι των διαπραγματεύσεων. Εκτός από αυτή τη φορά! Όπως εκτιμούν καλά πληροφορημένες διπλωματικές πηγές, αυτό οφείλεται εν μέρει στην ανάδυση της Τουρκίας ως περιφερειακή δύναμη, κάτι που μετασχηματίζει εκ των πραγμάτων την «ευαίσθητη» ισορροπία στην περιοχή και αμφισβητεί ευθέως την περιφερειακή ηγεμονία της Μόσχας.
Φυσικά, ο ρόλος της Ρωσίας κάθε άλλο παρά αθώος είναι, καθώς, αν και φαινομενικά επιδιώκει την ουδετερότητα στην εδαφική διαμάχη που διαρκεί από το 1990,, εν τούτοις διατηρεί στρατιωτική βάση και αμυντικό σύμφωνο με την Αρμενία, που περιέχει ρήτρα αμοιβαίας συνδρομής σε περίπτωση που δεχτεί επίθεση από τρίτη χώρα. Ταυτόχρονα, η πλήρης υποστήριξη της Τουρκίας προς το Αζερμπαϊτζάν στην παρούσα σύγκρουση, έχει ενθαρρύνει τους ηγέτες του Μπακού να γίνουν ακόμη πιο τολμηροί με τις στρατιωτικές επιδιώξεις τους. Έτσι, μετά την Συρία και την Λιβύη, οι άσπονδοι φίλοι, Ρωσία και Τουρκία, ανοίγουν ένα νέο πεδίο αντιπαράθεσης, διακυβεύοντας την ενεργειακή -και όχι μόνο- ασφάλεια της Δυτικής Ευρώπης.
Ο κ. Ερντογάν και ο κ. Πούτιν δεν ήταν ποτέ αληθινοί σύμμαχοι και ουδέποτε θα γίνουν. «Η αυξανόμενη εμπλοκή της Άγκυρας στον Νότιο Καύκασο, με αφορμή την υποστήριξη προς το Αζερμπαϊτζάν, είναι κάτι που δεν αποδέχεται η ρωσική πολιτική ελίτ. Υπ΄αυτή την έννοια, τα ρωσικά και τα τουρκικά συμφέροντα συγκρούονται στο σημείο αυτό του πλανήτη, περισσότερο από οπουδήποτε αλλού», δήλωσε ο Ντμίτρι Τρένιν, επικεφαλής της δεξαμενής σκέψης Carnegie Moscow Center.
Η ποιοτική αναβάθμιση του ρόλου της Τουρκίας στην παλιά έχθρα ανάμεσα στις δύο πρώην σοβιετικές δημοκρατίες, σηματοδοτεί σηματοδοτεί μια δραστική αλλαγή της τουρκικής πολιτικής και τούτο επειδή, αν και παραδοσιακός πολιτικός και οικονομικός και ενεργειακός υποστηρικτής των κυβερνήσεων του Μπακού, η Άγκυρα δεν παρέλειπε να τονίζει «ότι η σύγκρουση πρέπει να επιλυθεί ειρηνικά!»
ΝΑΤΟ και ΕΕ καλούν τις αντιμαχόμενες πλευρές να συμφωνήσουν σε μια νέα εκεχειρία. Δεν θα μπορούσε να γίνει διαφορετικά. Οι αζέρικοι αγωγοί φυσικού αερίου που κοιτούν στην Τουρκία και στην Ευρώπη, θεωρούνται από τις Βρυξέλλες καίρια εναλλακτική λύση για τον εφοδιασμό της ΕΕ με ρώσικο αέριο. Η δε βούληση της Μόσχας να ικανοποιήσει τα εθνικιστικά «αισθήματα» των δύο εμπολέμων , καθώς και τις περιφερειακές «ανησυχίες» της Τουρκίας μπορεί να σημαίνει ότι το Κρεμλίνο θα βασιστεί, πιθανότατα, στην διπλωματία και όχι σε στρατιωτικά μέσα, σε πλήρη αντίθεση με τα όσα μας συνήθισε να πράττει στο παρελθόν, στις άλλες εδαφικές συγκρούσεις που ξέσπασαν στην μετα-σοβιετική εποχή (Ουκρανία, Γεωργία).
Μάλιστα, καθώς το αμυντικό σύμφωνο με την Αρμενία δεν καλύπτει την περίπτωση του θύλακου του Ναγκόρνο- Καραμπάχ, η Ρωσία αναμένεται να αποστασιοποιηθεί από τους γείτονές της να πιθανότητα θα αρνηθεί να τους συνδράμει στρατιωτικά. Είναι χαρακτηριστική η δήλωση στην οποία προέβη την Δευτέρα, ο εκπρόσωπος του Κρεμλίνου: «Είναι σημαντικό να σταματήσουμε τώρα τις μάχες, παρά να προσπαθήσουμε να ανακαλύψουμε ποιος κάνει το σωστό και ποιος το λάθος!»