την ισορροπία μεταξύ απανθρακοποίησης και άλλων στρατηγικών στόχων.
Συγκεκριμένα, ο πρωθυπουργός, στο άρθρο γνώμης που δημοσιεύτηκε στους FT, γράφει:
«Η Πράσινη Συμφωνία της ΕΕ βρίσκεται σε σταυροδρόμι. Οι υψηλές τιμές της ενέργειας δεν αφήνουν περιθώρια για επιπλέον κόστος στις οικονομίες μας. Ταυτόχρονα, το νέο γεωπολιτικό περιβάλλον έχει μειώσει την προθυμία της Ευρώπης να αναπτύξει νέες εξαρτήσεις από καύσιμα, ορυκτά ή τεχνολογίες. Και η ΕΕ αντιμετωπίζει μια πληθώρα άλλων προκλήσεων — η ενεργειακή μας μετάβαση πρέπει να ενισχύσει ένα ευρύτερο στρατηγικό πλαίσιο για το πού θέλει να βρίσκεται η Ευρώπη στον κόσμο.
Λαμβάνοντας υπόψη αυτές τις προκλήσεις, θα ήθελα να προτείνω πέντε χρυσούς κανόνες για την πράσινη μετάβαση.
Πρώτον, πρέπει να επικεντρωθούμε στην αποδοτικότητα του κόστους. Ενώ οι ευρωπαϊκές χώρες εξακολουθούν να καίνε άνθρακα στα εργοστάσια παραγωγής ηλεκτρικής ενέργειας και πετρέλαιο για τη θέρμανση των σπιτιών και των εργοστασίων μας, προωθούμε την απανθρακοποίηση των πλοίων και των αεροπλάνων, καθώς και των πιο δύσκολων βιομηχανικών διαδικασιών. Αυτή η έμφαση στην αντιμετώπιση όλων των εκπομπών ταυτόχρονα είναι κοντόφθαλμη. Πρέπει να ενισχύσουμε τις τεχνολογίες χαμηλών εκπομπών διοξειδίου του άνθρακα που είναι ανταγωνιστικές, συνεχίζοντας παράλληλα να αναπτύσσουμε εκείνες που δεν είναι — αλλά με λογικό ρυθμό.
Είναι επίσης όλο και πιο προφανές ότι τα τελευταία βήματα για την επίτευξη της κλιματικής ουδετερότητας θα είναι πολύ δαπανηρά. Πρέπει να προχωρήσουμε με προσοχή, να διατηρήσουμε την ευελιξία και να βεβαιωθούμε ότι τα μαθηματικά βγαίνουν.
Δεύτερον, πρέπει να εκτιμούμε την τεχνολογική ουδετερότητα. Για πολύ καιρό συμπεριφερόμασταν σαν η ενεργειακή μετάβαση να είναι ένα παιχνίδι ηθικής. Είναι καιρός να βγούμε από τον κήπο του καλού και του κακού. Η Ευρώπη υπογράφει συμφωνίες για την αγορά φυσικού αερίου από την Αμερική, αλλά δεν υποστηρίζει την παραγωγή φυσικού αερίου εντός της ΕΕ. Υπάρχουν πολλά χρήματα για τη χρηματοδότηση του υδρογόνου ως πηγής ενέργειας, αλλά πολύ λίγα για την πυρηνική ενέργεια.
Δεν μπορούμε να διαθέτουμε χρήματα με βάση τις εντυπώσεις. Πρέπει να στοιχηματίσουμε στις τεχνολογίες που μπορούν να προσφέρουν αυτό που πραγματικά έχει σημασία: χαμηλότερες εκπομπές.
Τρίτον, πρέπει να αφοσιωθούμε εκ νέου στην εσωτερική αγορά. Υπάρχουν τεράστιες διαφορές τιμών στην Ευρώπη, ιδίως στον τομέα της ηλεκτρικής ενέργειας. Η ολοκλήρωση της αγοράς πραγματοποιείται κατά περίπτωση και λίγοι επιθυμούν να μοιραστούν τη φθηνή ηλεκτρική τους ενέργεια. Έτσι, καταλήγουμε να έχουμε αρνητικές τιμές σε μια χώρα, ενώ σε μια άλλη οι τιμές είναι τριψήφιες. Αυτό είναι παράλογο. Η ιστορία μας διδάσκει ότι η ολοκλήρωση δεν πραγματοποιείται από μόνη της. Είναι ένα πολιτικό εγχείρημα. Πρέπει να το προωθήσουμε στα υψηλότερα επίπεδα.
Τέταρτον, χρειαζόμαστε ισχυρότερη διακυβέρνηση της αγοράς. Οι αγορές ενέργειας, και ιδίως οι αγορές ηλεκτρικής ενέργειας, γίνονται όλο και πιο περίπλοκες, αλληλεξαρτώμενες και αδιαφανείς. Πρόκειται για ένα επικίνδυνο μείγμα για ένα προϊόν που είναι ζωτικής σημασίας για την ανθρώπινη ζωή και την ανταγωνιστικότητα της Ευρώπης. Οι δομές της αγοράς μας επιδιώκουν την κλασική έννοια της αποδοτικότητας. Ωστόσο, με αυτόν τον τρόπο, το σύστημα και οι επιπτώσεις του στο κοινό καθίστανται πολιτικά μη βιώσιμα. Πρέπει να ξαναρχίσουμε τη συζήτηση για τη διακυβέρνηση της αγοράς — πώς καθορίζονται οι τιμές, σε ποιες αγορές και ποιος είναι πραγματικά εξοπλισμένος για να παρακολουθεί αυτές τις τιμές και να αποτρέπει τη χειραγώγηση της αγοράς σε ευρωπαϊκό επίπεδο.
Πέμπτον και τελευταίο, η πράσινη μετάβαση δεν μπορεί να είναι αυτοσκοπός. Για πολλά χρόνια, η Ευρώπη έθεσε την απανθρακοποίηση πάνω από όλα τα άλλα. Άλλοι στόχοι — η απασχόληση, η βιομηχανική παραγωγή, η στρατηγική αυτονομία — έχασαν όταν ήρθαν σε αντίθεση με την απανθρακοποίηση. Δεν μπορούμε να συνεχίσουμε σε αυτή την πορεία. Η απανθρακοποίηση είναι ζωτικής σημασίας, αλλά δεν είναι ο μόνος στόχος. Αν πρέπει να δεχτούμε κάποιες εκπομπές για λίγο ακόμα για να σώσουμε τις βιομηχανίες μας ή να διατηρήσουμε την κοινωνική συνοχή, ας είναι. Πρέπει να διεξάγουμε αυτές τις συζητήσεις με ειλικρίνεια. Δεν μπορούμε να ξεκινήσουμε με την κλιματική ουδετερότητα και να ελπίζουμε ότι όλα τα άλλα θα μπουν στη θέση τους.
Αυτοί οι πέντε κανόνες είναι απλοί. Πιθανότατα, από μόνοι τους, να μην είναι αμφιλεγόμενοι. Αλλά αν τους λάβετε σοβαρά υπόψη — αν χαράξετε μια στρατηγική βασισμένη σε αυτούς τους κανόνες — αναπτύσσετε μια πολύ διαφορετική ατζέντα για την ΕΕ, και μάλιστα ριζοσπαστική. Πιστεύω ότι αυτό χρειαζόμαστε το 2025. Διαφορετικά, μπορεί να κερδίσουμε τον αγώνα για την κλιματική ουδετερότητα, μόνο και μόνο για να ανακαλύψουμε ότι κάναμε λάθος αγώνα. Δεν μπορούμε να επιτρέψουμε να συμβεί αυτό.»