οικόπεδα της Ελλάδας και η αναζήτηση ευκαιριών στα θαλάσσια πεδία της Δυτικής Αφρικής αποτελούν επίσης προτεραιότητες για την Energean.
Ε: Η Energean έχει ισχυρή παρουσία στην Ανατολική Μεσόγειο με παραγωγικά έργα στο Ισραήλ και την Αίγυπτο. Το βασικότερο είναι το κοίτασμα Karish στα ανοικτά των ακτών του Ισραήλ, χωρίς να ξεχνάμε το κοντινό Katlan. Μπορείτε να μας ενημερώσετε για τα δύο αυτά έργα;
Α: Προς το παρόν, έχετε απόλυτο δίκιο. Πρόκειται για τα Karish και Karish North. Με τέσσερα πηγάδια που παράγουν σταθερά 730 εκατομμύρια κυβικά πόδια την ημέρα, τηρούμε τις υποχρεώσεις που έχουμε στο Ισραήλ βάση της σύμβασης.
Στο Ισραήλ παρατηρούμε εποχικότητα. Η ζήτηση κορυφώνεται τους καλοκαιρινούς μήνες, όταν η παραγωγική ικανότητα δεν είναι επαρκής. Η φυσική παραγωγική ικανότητα του FPSO [780 εκατομμυρίων κυβικών ποδιών την ημέρα της Energean Power] δεν είναι αρκετή για να καλύψει τη ζήτηση. Στη συνέχεια, παρατηρούμε περιόδους χαμηλότερης ζήτησης, όπως τώρα, όπου υπάρχει πλεονάζουσα παραγωγική ικανότητα στο FPSO, και προσπαθούμε να καλύψουμε αυτά τα κενά με συμβάσεις εξαγωγής, όπως αυτή που συζητάμε εδώ για την Κύπρο, αλλά και για την Αίγυπτο με τον αγωγό.
Αυτό που συμβαίνει είναι ότι αναπτύσσουμε το Katlan, το οποίο είναι το επόμενο μεγάλο έργο, το οποίο θα τεθεί σε λειτουργία στις αρχές του 2027 και θα μας επιτρέψει να συνεχίσουμε να λειτουργούμε και να παράγουμε στα μέγιστα επίπεδα που μπορεί να παράγει το FPSO. Δεν είναι ένα έργο που θα φέρει επιπλέον όγκους πέραν των 730 εκατομμυρίων κυβικών ποδιών την ημέρα, αλλά είναι ένα έργο που θα μας επιτρέψει να επεκτείνουμε το επίπεδο της παραγωγής για πολλά, πολλά ακόμη χρόνια.
Ε: Για να ξεκαθαρίσουμε, όλες οι εξαγωγές θα προέρχονται από τα κοιτάσματα Katlan, με το φυσικό αέριο από το κοίτασμα Karish να προορίζεται εξ ολοκλήρου για την εγχώρια αγορά;
Α: Ναι, οι εξαγωγές που συζητάμε για την τροφοδοσία της Κύπρου και της Αιγύπτου προέρχονται από το Katlan, το οποίο δεν έχει περιορισμούς στις εξαγωγές. Το έργο θεωρείται μέρος της προσπάθειας διασύνδεσης της Ανατολικής Μεσογείου. Αυτό συμπεριλήφθηκε επίσης στη δήλωση που έγινε μετά τη συνάντηση 3+1 (ΗΠΑ, Ισραήλ, Ελλάδα, Κύπρος), ότι η διασυνδεσιμότητα της Μεσογείου είναι βασική προτεραιότητα.
Ε: Η Αρχή Φυσικού Αερίου του Ισραήλ ανακοίνωσε έναν προϋπολογισμό και σχέδια για τη μελέτη της σύνδεσης του Ισραήλ με την Κύπρο μέσω αγωγού. Αυτό σας δίνει περισσότερη αυτοπεποίθηση σχετικά με τις δυνατότητες σύνδεσης των δύο χωρών;
Α: Δεν πρόκειται απλώς για έναν αγωγό που θα μεταφέρει φυσικό αέριο από το Ισραήλ στην Κύπρο. Πρόκειται για έναν αγωγό που θα μπορούσε στο μέλλον να μεταφέρει το αντίστροφο ρεύμα και να ενισχύσει την ασφάλεια του εφοδιασμού του Ισραήλ, ανάλογα με τις μελλοντικές προμήθειες φυσικού αερίου των δύο χωρών. Είναι μέρος της διασύνδεσης όλων των χωρών και της δημιουργίας μιας περιφερειακής αγοράς αντί για τοπικές αγορές, όπως συμβαίνει σήμερα.
Ε: Εξετάζοντας πιο προσεκτικά την επιστολή προθέσεων με την Cyfield για τη σύνδεση ενός αγωγού 1 δισ. κυβικών μέτρων ετησίως από το Karish FPSO με την ακτή της Κύπρου, σας ενθάρρυνε η τρέχουσα κυπριακή κυβέρνηση να υποβάλετε την προσφορά μετά την απόρριψη μιας παρόμοιας προσφοράς το 2019;
Α: Νομίζω ότι έχουμε ακούσει τον Υπουργό να αναφέρεται δημοσίως στο έργο, πράγμα που σημαίνει ότι βρίσκεται στο ραντάρ. Προφανώς, δεν διαχειρίζομαι την ενεργειακή πολιτική του Ισραήλ ή της Κύπρου. Είμαι εκεί για να υλοποιήσω το έργο, εάν οι κυβερνήσεις το υποστηρίξουν. Νομίζω ότι η κατάσταση είναι εντελώς διαφορετική από ό,τι το 2019. Έχουν γίνει δύο μεγάλοι πόλεμοι που έφεραν την ασφάλεια του εφοδιασμού στο επίκεντρο της προσοχής κάθε κυβέρνησης στην Ευρώπη.
Αυτό έγινε ακόμη πιο εμφανές με τις πρόσφατες συμφωνίες που υπέγραψε η ελληνική κυβέρνηση και με αυτή που υπογράψαμε με την ExxonMobil. Είναι μια σαφής ένδειξη ότι αυτή η περιοχή του κόσμου θα διαδραματίσει σημαντικό ρόλο στην ασφάλεια του εφοδιασμού για την ευρύτερη περιοχή. Η παραγωγή υδρογονανθράκων, οι αγωγοί, και οι υποδομές που έχουν εγκατασταθεί είναι κορυφαίες προτεραιότητες για την Ευρωπαϊκή Ένωση και τις ΗΠΑ. Ως αποτέλεσμα, πιστεύω ότι η κυπριακή κυβέρνηση έχει μια επιλογή.
Το 2019 αξιολόγησαν την κατάσταση. Η θέση τους ήταν ότι [η εστίαση στον τερματικό σταθμό εισαγωγής ΥΦΑ] ήταν το σωστό για τη χώρα. Σήμερα, βρισκόμαστε σε διαφορετική κατάσταση. Πρέπει να αξιολογήσουν και να αποφασίσουν.
Μιλάμε για προμήθεια 0,4 δισ. κυβικών μέτρων ετησίως. Η Energean πωλεί 7,5 δισ. κυβικά μέτρα ετησίως. Ο χρόνος που έχω αφιερώσει από το 2019 για την προώθηση αυτού του έργου είναι δυσανάλογος. Και σε κάποιο σημείο, ξέρετε, έχω καθήκον απέναντι στους μετόχους μου και στο Διοικητικό Συμβούλιο μου να πουλήσω το φυσικό αέριο σε όποιον θέλει να το αγοράσει. Αυτή τη στιγμή υπάρχει μεγάλη ζήτηση στην Ανατολική Μεσόγειο.
Ως Έλληνας, έχω ένα ορισμένο επίπεδο πατριωτισμού και θέλω να υποστηρίξω την Κύπρο και την Ελλάδα. Αλλά φυσικά υπάρχει ένα όριο.
Ε: Πόσο σημαντικός είναι ο ρόλος της πολιτικής στην απόφαση της Energean σχετικά με τον τρόπο και τον τόπο άσκησης των επιχειρηματικών της δραστηριοτήτων; Πρόσφατα έγιναν ορισμένα σχόλια που συνέκριναν την Ανατολική Μεσόγειο με τη διασυνοριακή συνεργασία στη Βόρεια Θάλασσα. Είναι δίκαιη αυτή η σύγκριση ή μιλάμε για εντελώς διαφορετικά σενάρια και δικαιοδοσίες;
Α: Δεν υπάρχει εύκολος τόπος για την άσκηση επιχειρηματικών δραστηριοτήτων. Η γεωπολιτική της Ανατολικής Μεσογείου είναι πολύ πιο περίπλοκη από την απουσία γεωπολιτικής στη Βόρεια Θάλασσα. Αλλά στη Βόρεια Θάλασσα και ειδικά στο Ηνωμένο Βασίλειο, υπάρχει μια διαφορετική πρόκληση, που είναι το συνεχώς μεταβαλλόμενο φορολογικό καθεστώς.
Αυτό δημιουργεί μια αστάθεια που είναι αδύνατο να αντιμετωπίσουν οι επιχειρήσεις. Έχετε δει μεγάλες εταιρείες να αποχωρούν από τον τομέα του Ηνωμένου Βασιλείου ή της Βόρειας Θάλασσας επειδή δεν μπορούν να αντιμετωπίσουν την αστάθεια.
Έτσι, όπως γνωρίζετε, δεν υπάρχει εύκολος τόπος για να ασκήσει κανείς επιχειρηματική δραστηριότητα στον τομέα του πετρελαίου και του φυσικού αερίου. Κάθε τόπος έχει τις δικές του προκλήσεις. Εμείς επιλέξαμε αυτή την περιοχή, κατανοούμε τα πετρώματα, και κατανοούμε τη γεωπολιτική. Επομένως, ξέρουμε πώς να την αντιμετωπίσουμε και, όπως έχουμε πει και πριν, πρέπει να είμαστε αφοσιωμένοι στις χώρες στις οποίες δραστηριοποιούμαστε.
Ε: Περνώντας στην Αίγυπτο, ποια ήταν η προσέγγιση της Energean μετά την απογοήτευση από την αποτυχία της πώλησης στην Carlyle;
Α: Απογοήτευση; Ναι, το έχω πει και πριν. Ήταν μια συμφωνία που αποδεχθήκαμε και, επομένως, ήταν προφανώς μια καλή συμφωνία για εμάς. Αλλά έχοντας περάσει από αυτό και έχοντας δει τι συνέβη τον τελευταίο χρόνο, ενάμιση χρόνο τώρα, με τον πόλεμο και την ανάγκη για φυσικό αέριο σε αυτές τις χώρες, η διατήρηση των αιγυπτιακών περιουσιακών στοιχείων είναι κρίσιμη για εμάς. Η διατήρηση της ευρωπαϊκής παραγωγής φυσικού αερίου στην Ιταλία είναι πολύτιμη.
Υπογράψαμε συμφωνία με την Exxon για να εισέλθουμε στο Οικόπεδο 2 της Ελλάδας, το οποίο συνορεύει με το ιταλικό οικόπεδο. Έχουμε υποβάλει αίτηση στην ιταλική πλευρά για να εξερευνήσουμε την ιταλική πλευρά. Έχει λειτουργήσει πολύ καλά για εμάς.
Παρακολουθούμε συνεχώς την αγορά. Και το έχουμε δηλώσει δημοσίως – θα βελτιστοποιήσουμε το χαρτοφυλάκιο. Δεν πουλάμε ενεργά την επιχείρηση, αλλά είμαστε πάντα ανοιχτοί σε συζητήσεις, όπως κάθε καλή επιχείρηση.
Ε: Η Energean συζητά την ενοποίηση των υπεράκτιων περιουσιακών στοιχείων της στην Αίγυπτο. Αυτό έχει ενθαρρύνει την κυβέρνηση να προσπαθήσει να μειώσει τις απαιτήσεις;
Α: Η Αίγυπτος έχει ένα σημαντικό πρόβλημα για τον κλάδο, που είναι οι ληξιπρόθεσμες οφειλές που έχουν αυξηθεί πέρα από τα επίπεδα που μπορούμε να αντέξουμε.
Όλοι αναγνωρίζουν ότι η κατάσταση βελτιώνεται τώρα. Βλέπουμε μια σαφή βελτίωση, ειδικά μετά την κατάπαυση του πυρός στη Γάζα. Βλέπουμε μια βελτίωση στην οικονομική κατάσταση.
Αλλά σε δύσκολες στιγμές μένεις δίπλα στους συνεργάτες σου. Έτσι, αντί να κάνουμε ό,τι έκαναν οι άλλοι, δηλαδή να πούμε «θα φύγουμε από την Αίγυπτο, αν δεν μας πληρώσετε», η επιλογή μας ήταν να συνεργαστούμε με την κυβέρνηση της Αιγύπτου, να βρούμε τρόπους, και αυτοί καταλαβαίνουν ότι αυτό δεν σημαίνει ότι δεν θα πληρώσουν ό,τι οφείλουν, αλλά ότι συνεργαζόμαστε με την κυβέρνηση για να ξεπεράσουμε την πρόκληση και να μας δώσουν ό,τι μπορούν πραγματικά να μας δώσουν, δηλαδή βελτιωμένους όρους.
Αυτό περιλαμβάνει τη συγχώνευση των παραχωρήσεων, την επαναδιαπραγμάτευση των τιμών του φυσικού αερίου, και, το πιο σημαντικό, την προσθήκη του Deep Horizon του Abu Qir, το οποίο δεν αποτελεί μέρος της παραχώρησής μας σήμερα.
Βρίσκεται κάτω από τις πλατφόρμες μας και έχει το δυναμικό για άλλα 3 τρισ. κυβικά πόδια δίπλα στις υποδομές. Επομένως, είναι πολύ εύκολο να αποκομίσει κέρδη. Αυτό είναι το πραγματικό κέρδος. Και κάνουμε όλα αυτά επειδή θέλουμε να εξερευνήσουμε περισσότερο. Πιστεύουμε ότι θα βρεθεί περισσότερο φυσικό αέριο στην Αίγυπτο.
Αν δραστηριοποιείστε σε αυτό το μέρος του κόσμου, αυτό είναι μέρος του οικοσυστήματος. Πρέπει να το αποδεχτείτε. Διαφορετικά, μείνετε μακριά από τη Μεσόγειο και πηγαίνετε στη Βόρεια Θάλασσα, όπου θα πληρωθείτε.
Ε: Κοιτάζοντας τα πράγματα από εταιρική σκοπιά και την πρόσφατα ανακοινωμένη συνεργασία σας με την ExxonMobil στις υπεράκτιες περιοχές της Ελλάδας. Οι ανεξάρτητες εταιρείες συχνά φαίνεται να λαμβάνουν αποφάσεις πιο γρήγορα από τις μεγάλες εταιρείες. Υπάρχει περιθώριο συνεργασίας μεταξύ ανεξάρτητων και μεγάλων εταιρειών στον κλάδο και στην περιοχή;
Α: Η απλή απάντηση είναι ναι, αλλά δεν νομίζω ότι οι μεγάλες εταιρείες καθυστερούν σκόπιμα επειδή είναι πολύ μεγάλες εταιρείες. Αυτό που συμβαίνει είναι ότι δίνουν προτεραιότητα σε έργα που έχουν πολύ μεγαλύτερο αντίκτυπο στην επιχείρησή τους.
Για παράδειγμα, η Exxon στη Γουιάνα, όπου σήμερα παράγει 900.000 βαρέλια την ημέρα, είναι ένα παράδειγμα κατάστασης όπου η εταιρεία ανέπτυξε το περιουσιακό στοιχείο πολύ γρήγορα επειδή είχε μεγάλο αντίκτυπο. Δεν πρόκειται, λοιπόν, για αργοπορία των μεγάλων εταιρειών. Δεν δίνουν προτεραιότητα σε ορισμένα έργα επειδή είναι μικρά.
Η Exxon στην Ελλάδα όχι μόνο μπήκε και πήρε το 60% του μπλοκ, αλλά συμφώνησε να έχει την Energean ως διαχειριστή κατά τη φάση της εξερεύνησης. Δεν γνωρίζω καμία άλλη περίπτωση όπου μια μεγάλη εταιρεία μπήκε και αναγνώρισε ότι μια ανεξάρτητη εταιρεία θα είναι ταχύτερη, φθηνότερη, και αποτελεσματικότερη στην Ελλάδα, αναλαμβάνοντας όλο το έργο.
Νομίζω ότι αυτό είναι ένα πολύ καλό σημάδι συνεργασίας μεταξύ μιας μεγάλης εταιρείας που φέρνει την πολιτική υποστήριξη των ΗΠΑ, τη χρηματοδότηση, και μιας ανεξάρτητης εταιρείας που φέρνει την ταχύτητα, την ευελιξία, και την ικανότητα να κινείται γρήγορα. Αυτό είναι το μοντέλο που νομίζω ότι λειτουργεί πολύ καλά.
Ε: Επιστρέφοντας στην Κύπρο και εξετάζοντας μια άλλη μεγάλη αμερικανική εταιρεία, τη Chevron και το κοίτασμα Αφροδίτη που υπολογίζεται στα 3,5 τρισεκατομμύρια κυβικά πόδια, πιστεύετε ότι η Energean θα μπορούσε να έχει αναπτύξει το κοίτασμα μέχρι τώρα, λαμβάνοντας υπόψη την εμπειρία της με το Karish;
Α: Το Aphrodite έχει το ίδιο μέγεθος με το Karish. Όταν έχεις αναπτύξει ένα κοίτασμα όπως το Karish και κάνεις ακριβώς το ίδιο πράγμα δίπλα, οι οικονομίες κλίμακας στις συνέργειες είναι τόσο μεγάλες που μπορείς να το κάνεις φθηνότερα, πιο αποτελεσματικά, όχι επειδή είσαι καλύτερος. Είναι απλά η πραγματικότητα ότι κάναμε ακριβώς το ίδιο έργο δίπλα.
Πιστεύω λοιπόν ότι η Chevron είναι μια εταιρεία που πραγματικά θαυμάζω, επειδή είναι εξαιρετική στην ανάπτυξη αυτών των μεγαλεπήβολων έργων. Αλλά έρχεται ένα σημείο όπου είναι πολύ μεγάλη για τα μικρά έργα.
Ε: Προχωρώντας λίγο πέρα από την Ανατολική Μεσόγειο, πρόσφατα εισήλθατε και αποχωρήσατε από την υπεράκτια περιοχή του Μαρόκου μετά το απογοητευτικό πηγάδι Anchois με την Chariot. Εξετάζετε άλλες πιθανές ευκαιρίες στην περιοχή αυτή;
Α: Εξετάζουμε όλες τις χώρες της Δυτικής Αφρικής. Ένα κοινό θέμα είναι οι ανακαλυφθέντες αναξιοποίητοι πόροι που είναι πολύ μεγάλοι για άλλους ή πολύ μικροί για τις μεγάλες εταιρείες.
Και πάλι, η ίδια προσέγγιση: πολύ μεγάλοι για τις ανεξάρτητες εταιρείες, επειδή το άλλο χαρακτηριστικό εδώ είναι ότι δεν υπάρχει άλλη ανεξάρτητη εταιρεία που να έχει τα προσόντα να επιδείξει σε μια κυβέρνηση. Ποια άλλη εταιρεία έχει αναπτύξει ένα πεδίο βαθέων υδάτων, έχει τρυπήσει οκτώ πηγάδια βαθέων υδάτων, έχει το ιστορικό ανάπτυξης ενός σημαντικού περιουσιακού στοιχείου σε βαθέα ύδατα;
Βρισκόμαστε λοιπόν σε μια ιδανική θέση, όπου δεν είμαστε πολύ μεγάλοι όπως οι μεγάλες εταιρείες, αλλά είμαστε αρκετά μεγάλοι και μεγαλύτεροι και πιο έμπειροι από άλλες ανεξάρτητες εταιρείες. Αυτός είναι λοιπόν ο στόχος μας. Έχετε δίκιο. Το Μαρόκο ήταν μια απογοήτευση. Αλλά ξέρετε, αυτά συμβαίνουν. Αυτή είναι η φύση της δουλειάς μας. Είχαμε μια απογοήτευση στην Αίγυπτο όταν τρυπήσαμε το πηγάδι Orion.
*(Από το Middle East Economic Survey)