Αρκετοί αναλυτές δεν αποκλείουν, αν η κατάσταση οξυνθεί περαιτέρω – ιδίως αν εισέλθουν στη σύρραξη οι ΗΠΑ - να οδηγηθούμε σε επίσπευση του πυρηνικού εξοπλισμού του Ιράν και τη χρήση του ως (κυριολεκτικά) ύστατου όπλου.
Πέραν του εφιαλτικού σεναρίου ενός πυρηνικού Αρμαγεδδώνος, υπάρχει άλλο ένα ύστατο όπλο στη φαρέτρα του καθεστώτος της Τεχεράνης, αυτό ενός πιθανού κλεισίματος των Στενών του Ορμούζ, μέσω του οποίου διέρχεται ένα σημαντικό ποσοστό (γύρω στο 20%) των παγκόσμιων εξαγωγών πετρελαίου και φυσικού αερίου. Εάν η Τεχεράνη προχωρήσει σε έναν τέτοιο αποκλεισμό, οι συνέπειες για το παγκόσμιο ενεργειακό σύστημα θα είναι άμεσες και σοβαρές. Οι τιμές του πετρελαίου θα μπορούσαν να εκτοξευθούν πολύ πέρα από τα επίπεδα των 100 δολ. το βαρέλι μέσα σε λίγες ώρες, και οι παγκόσμιες αγορές φυσικού αερίου - ειδικά εκείνες στην Ευρώπη, οι οποίες είναι ήδη δομικά ευάλωτες μετά τον πόλεμο της Ουκρανίας - θα μπορούσαν να έρθουν αντιμέτωπες με χαοτικές καταστάσεις.
Προς το παρόν, η αντίδραση της αγοράς είναι σχετικά συγκρατημένη. Από την έναρξη του πολέμου στις 13 Ιουνίου, το αργό πετρέλαιο Brent έχει αυξηθεί κατά περίπου 8,00 δολάρια ανά βαρέλι, διαπραγματευόμενο κοντά στα 76,80 δολάρια στις 20 Ιουνίου. Οι τιμές του φυσικού αερίου στον ευρωπαϊκό κόμβο TTF έχουν αυξηθεί κατά 4,0 €/MWh, αγγίζοντας περίπου τα 40 €/MWh.
Ωστόσο, αυτό μπορεί να αντανακλά προσωρινή ηρεμία πριν την καταιγίδα παρά μια μελετημένη αξιολόγηση του μελλοντικού κινδύνου. Σαφώς, αν το Ιράν λάβει αποφασιστικά μέτρα κατά των περιφερειακών ναυτιλιακών οδών, οι επιπτώσεις στις παγκόσμιες αγορές θα είναι σεισμικές.
Φυσικά, το «μπαλάκι» βρίσκεται στα χέρια της κυβέρνησης Τραμπ, που, όπως διεμήνυσε, «οι επόμενες δύο εβδομάδες είναι κρίσιμες» για το ποια στάση θα κρατήσει. Ο Ντόναλντ Τραμπ είναι διχασμένος ανάμεσα στις παραδοσιακές συμμαχικές δεσμεύσεις κρατικές δεσμεύσεις των ΗΠΑ απέναντι στο Ισραήλ, τις δικές του προεκλογικές υποσχέσεις για αποφυγή κάθε συμμετοχής σε πόλεμο και, κυρίως, στον κίνδυνο να εμπλακεί σε έναν παρατεταμένο περιφερειακό πόλεμο, που θα μπορούσε να στοιχίσει βαρύτατα σε ζωές αλλά και στην οικονομία της χώρας του, ο - έναν πόλεμο που θα μπορούσε να θέσει σε άμεσο κίνδυνο ζωές, βάσεις και περιουσιακά στοιχεία αμερικανών. Η επόμενη κίνηση του θα κρίνει αν αυτός ο πόλεμος παραμείνει μία διμερής σύγκρουση Ισραήλ-Ιράν ή θα εξελιχθεί σε μια ευρύτερη περιφερειακή - και ενδεχομένως παγκόσμια - σύρραξη. Η ενεργειακή διάσταση μίας τέτοιας εξέλιξης δεν αφορά μόνο τις σχέσεις Τεχεράνης – Μόσχας αλλά και Τεχεράνης – Πεκίνου, το οποίο προμηθεύεται φθηνό ιρανικό πετρέλαιο, το οποίο αποτελεί πολύτιμο τροφοδότη ανάπτυξης της νέας οικονομικής υπερδύναμης.
Γενικότερα, αν δεν αναληφθούν αποφασιστικές διπλωματικές προσπάθειες τις επόμενες ημέρες — από τις ΗΠΑ, την ΕΕ, την Κίνα και τις περιφερειακές δυνάμεις — ο κόσμος θα μπορούσε να οδεύσει σε μια εποχή συγκρούσεων σκοτεινότερη και από τις πιο σκοτεινές μέρες των αρχών της δεκαετίας του 2000.
Για τον ενεργειακό τομέα, που τώρα είναι πιο διασυνδεδεμένος και παγκοσμιοποιημένος από ποτέ, οι κίνδυνοι είναι άμεσοι και υπαρξιακοί. Δεν πρόκειται πλέον για δοκιμασία της ανθεκτικότητας της προσφοράς αλλά για την ίδια την σταθερότητα του παγκόσμιου ενεργειακού συστήματος και των αγορών. Μάλιστα, στην Ευρώπη της υπερδεκαετούς «πράσινης μακαριότητας» οι επιπτώσεις θα είναι ακόμη δραματικότερες. Με τις αγορές ενέργειας να είναι ήδη ταραγμένες από τις γεωπολιτικές εντάσεις και την ευθραυστότητα της παγκόσμιας οικονομίας μετά την πανδημία, μια πλήρης διακοπή της κυκλοφορίας στον Περσικό Κόλπο θα προκαλούσε αναταράξεις στην οικονομία της.
Ειδικά, μάλιστα, στη Νοτιοανατολική Ευρώπη, η οποία εξαρτάται σε μεγάλο βαθμό από το εισαγόμενο LNG και φυσικό αέριο που μεταφέρεται μέσω των οδών της Διώρυγας του Σουέζ και της Ανατολικής Μεσογείου, το πλήγμα θα είναι ακόμη βαρύτερο. Κι αυτό γιατί τα περιθώρια διύλισης θα μειώνονταν, οι στρατηγικές αποθήκευσης φυσικού αερίου θα ανατρέπονταν και οι πολιτικές παραδοχές σχετικά με την ενεργειακή ασφάλεια και διαφοροποίηση θα έπρεπε να επαναξιολογηθούν επειγόντως. Επιπλέον, οποιαδήποτε μακροπρόθεσμη ζημιά στις ενεργειακές υποδομές του Ιράν - που πλέον αποτελεί σαφή στόχο για τις ισραηλινές αεροπορικές επιδρομές - θα αφαιρέσει μία από τις λίγες ευέλικτες πηγές εφοδιασμού που η Ευρώπη έχει εξετάσει ως εναλλακτική λύση στο ρωσικό φυσικό αέριο. Τόσο ο Νότιος Διάδρομος όσο και το έργο του Κάθετου Διαδρόμου, που βρίσκεται ήδη σε φάση υλοποίησης, ίσως χρειαστεί να επαναξιολογηθούν ώστε να λάβουν υπόψη τη μακροπρόθεσμη περιφερειακή αστάθεια.
Ακόμη χειρότερα, βέβαια, είναι τα πράγματα για τη χώρα μας. Και ενώ έχουμε μπροστά μας αυτές τις δυσοίωνες προοπτικές, η Ελλάδα ακόμη βαυκαλίζεται πως επιθυμεί να καταστεί «ενεργειακός κόμβος», όπως επισήμανε δηκτικά και ο Πρόεδρος του ΙΕΝΕ από το βήμα του πρόσφατου συνεδρίου που συνδιοργάνωσαν στην Αθήνα Financial Times και «Καθημερινή». Κι όμως, η προτεραιότητα στην ανάγκη για ενεργειακή ανεξαρτησία, αυτάρκεια και αξιοποίηση των εγχώριων ενεργειακών πόρων – και δη των υδρογονανθράκων και του λιγνίτη – καθίσταται όχι απλώς το πιο επίκαιρο αίτημα στη σημερινή δραματική συγκυρία. Φοβούμαστε ότι ίσως βρισκόμαστε μάλλον στη θέση των «μωρών παρθένων»…