Πρώην σύμβουλος εθνικής ασφαλείας του Τραμπ, που κατέληξε σφοδρός επικριτής του, ο Μπόλτον εκφράζει στην «Κ» τις ανησυχίες του για την επικείμενη επιστροφή του Τραμπ στην εξουσία, ενώ δηλώνει πως ο υποψήφιος πρόεδρος μπορεί να κρύβει δυσάρεστες εκπλήξεις για το μέλλον του ΝΑΤΟ.
Ιδρυτής του οργανισμού για την Αμερικανική ασφάλεια και ελευθερία, ο βετεράνος διπλωμάτης εξηγεί πως η έλξη του Τραμπ από αυταρχικές προσωπικότητες, όπως του προέδρου Ερντογάν, μπορεί να διαταράξει τις ισορροπίες στην Ανατολική Μεσόγειο, ενώ αναγνωρίζει τα λάθη της αμερικανικής εξωτερικής πολιτικής στην Ουκρανία, υπογραμμίζοντας πως «η στρατιωτική βοήθεια δεν έχει παρασχεθεί με στρατηγικό τρόπο».
– Οι πρόσφατες απειλές του Τραμπ ότι θα επιτρέψει στη Ρωσία «να κάνει ό,τι θέλει» στις χώρες του ΝΑΤΟ που δεν πληρώνουν για την άμυνά τους έχουν θορυβήσει τα κράτη-μέλη της Συμμαχίας. Πιστεύετε ότι ο Τραμπ σκοπεύει να αποχωρήσει από τη Συμμαχία και να διαλύσει το ΝΑΤΟ;
– Πιστεύω ότι ο Τραμπ είναι πολύ σοβαρός όσον αφορά την αποχώρηση από το ΝΑΤΟ. Στο βιβλίο μου «The Room Where It Happened» περιγράφω μια σκηνή από τη σύνοδο κορυφής του ΝΑΤΟ στις Βρυξέλλες το 2018, όπου ο Τραμπ ήταν όσο πιο κοντά γίνεται στην αποχώρηση και τελικά δεν το έκανε. Αλλά από τότε δεν άλλαξε ποτέ τις απόψεις του και τα πρόσφατα σχόλια είναι μια περαιτέρω δημόσια έκφραση ότι ρέπει πολύ έντονα προς αυτή την κατεύθυνση (της αποχώρησης) για πολλούς λόγους.
Προφανώς οι δηλώσεις αυτές είναι κάτι που οι Ρώσοι χαίρονται πολύ να ακούν και είναι πολύ αποθαρρυντικές για τα μέλη του ΝΑΤΟ, δεδομένου ότι ο Τραμπ είναι πιθανό να είναι ο υποψήφιος των Ρεπουμπλικανών για την προεδρία. Βέβαια είμαστε αρκετούς μήνες μακριά από τις εκλογές και δεν υπάρχει καμία εγγύηση ότι θα εκλεγεί. Από την άλλη πλευρά, δεν νομίζω, ειλικρινά, ότι η Ευρώπη είναι σε θέση να αμυνθεί χωρίς να βρίσκονται οι ΗΠΑ στο ΝΑΤΟ. Ετσι, όσοι πιστεύουν ότι αυτή είναι μια μεγάλη νίκη για την Ευρωπαϊκή Ενωση, πραγματικά νομίζω ότι πρέπει να το ξανασκεφτούν.
– Στο υποθετικό σενάριο μιας αποχώρησης των ΗΠΑ από το ΝΑΤΟ, τι θα σημάνει αυτό για την ευρωατλαντική αρχιτεκτονική ασφαλείας και ποιες χώρες θα επηρεαστούν πιο άμεσα;
– Το ΝΑΤΟ θα καταρρεύσει χωρίς την παρουσία των ΗΠΑ, επειδή αυτό θα συνεπαγόταν την απόσυρση των δυνατοτήτων που αποτελούν τώρα μέρος της διοικητικής υποδομής του ΝΑΤΟ στις Βρυξέλλες, καθώς και την απόσυρση των αμερικανικών στρατιωτικών δυνάμεων και ενδεχομένως την αδυναμία ανταλλαγής πληροφοριών. Νομίζω ότι η πιο άμεσα επηρεαζόμενη χώρα θα είναι η Ουκρανία, διότι αν ο Πούτιν δει τον Τραμπ να αποσύρεται από το ΝΑΤΟ, θα ξέρει ότι ο χρόνος είναι με το μέρος του και καθώς η συνοχή του ΝΑΤΟ θα αρχίζει να διαλύεται, η θέση του στην Ουκρανία θα ενισχυθεί.
– Κατά τη γνώμη σας, γιατί η αντίδραση του Ρεπουμπλικανικού κόμματος είναι τόσο χλιαρή – σχεδόν ανύπαρκτη;
– Νομίζω ότι πολλοί Ρεπουμπλικανοί στο Κογκρέσο είναι τρομοκρατημένοι από τον Τραμπ και δεν θέλουν να τον έχουν αντίπαλο στην εκστρατεία επανεκλογής τους. Πιστεύω ότι αν υπήρχε ένας υπεύθυνος Ρεπουμπλικανός υποψήφιος, οι Ρεπουμπλικανοί θα συντάσσονταν σχεδόν ομόφωνα υπέρ της Ουκρανίας.
– Είναι πρόθυμοι οι Ρεπουμπλικανοί υπό τον πρόεδρο Τραμπ να εγκαταλείψουν βασικές θέσεις εξωτερικής πολιτικής για τη Ρωσία και την Κίνα ή θα υπάρξουν εσωτερικές αντιδράσεις και μετριασμός των όποιων πολιτικών του Τραμπ;
– Εκτιμώ ότι η πλειονότητα των Ρεπουμπλικανών απορρίπτει πολλές από αυτές τις πολιτικές του Τραμπ. Δεν νομίζω ότι ο «απομονωτισμός» κυριαρχεί στο κόμμα, αλλά ο «ιός» αυτός (του απομονωτισμού) κυκλοφορεί μέσα στους Ρεπουμπλικανούς και νομίζω ότι ο Τραμπ είναι υπεύθυνος για την κατάσταση αυτή. Επομένως, θα είναι μια συζήτηση που θα γίνει εντός του κόμματος και πρέπει να ξέρετε ότι αν εκλεγεί, τα είδη των ανθρώπων που θα βάλει στην κυβέρνησή του θα είναι αυτό που ονομάζουμε «Yes men» και «Yes women». Θα είναι άνθρωποι που δεν θα προσπαθήσουν να εξηγήσουν τι διακυβεύεται εδώ. Θα είναι άνθρωποι που απλά θα εκτελούν τις εντολές του.
– Δύο χρόνια από την εισβολή των ρωσικών στρατευμάτων στην Ουκρανία, πώς βλέπετε να εξελίσσεται ο πόλεμος μακροπρόθεσμα και ποιοι πιθανοί όροι θα τεθούν στο τραπέζι των διαπραγματεύσεων για τον τερματισμό του;
– Δεν νομίζω ότι το ΝΑΤΟ στο σύνολό του και ιδιαίτερα οι Ηνωμένες Πολιτείες έχουν προσεγγίσει αυτόν τον πόλεμο στρατηγικά από την αρχή, ούτε νομίζω ότι οι ΗΠΑ έκαναν ό,τι θα μπορούσαν να είχαν κάνει πριν από τον Φεβρουάριο του 2022 για να αποτρέψουν τη Ρωσία να επιτεθεί. Στην πραγματικότητα, ο πρόεδρος είπε πολλές φορές ότι «δεν μπορείτε να αποτρέψετε τη Ρωσία». Οπότε δεν ξέρουμε αν η αποτροπή θα ήταν δυνατή, αλλά δεν προσπαθήσαμε πραγματικά πολύ.
Κατά τη γνώμη μου, έκτοτε η στρατιωτική βοήθεια που έχει παρασχεθεί στην Ουκρανία δεν έχει παρασχεθεί με στρατηγικό τρόπο. Δεν έχει αναπτυχθεί με τον πιο επωφελή τρόπο για μια ουκρανική νίκη. Εχει αναπτυχθεί αποσπασματικά και συνήθως ύστερα από μακρές συζητήσεις σχετικά με τα άρματα μάχης Abrams ή τους πυραύλους ή τα F-16 ή οτιδήποτε άλλο. Οδηγηθήκαμε, λοιπόν, λόγω της διαρκούς ανησυχίας του Λευκού Οίκου για έναν ευρύτερο πόλεμο στην Ευρώπη, στις σημερινές γραμμές – να βλέπουμε, ουσιαστικά, ένα αδιέξοδο.
Επειτα από δύο χρόνια συγκρούσεων ανησυχώ ότι ο Πούτιν έχει πλέον καταλήξει στο συμπέρασμα ότι πρέπει να προσφέρει διαπραγματεύσεις. Το έκανε αυτό στη συνέντευξη του Τάκερ Κάρλσον. Οπότε εδώ και πολύ καιρό ανησυχώ ότι μπορεί να έφτασε η στιγμή των διαπραγματεύσεων. Και από τη σκοπιά του Κρεμλίνου, νομίζω ότι θα έλεγαν «ας κάνουμε μια κατάπαυση του πυρός κατά μήκος των υφιστάμενων γραμμών ελέγχου στο πεδίο της μάχης και ας διαπραγματευτούμε στη Γενεύη ή στη Βιέννη ή κάπου αλλού». Οπότε σε εκείνο το σημείο ο κίνδυνος είναι ότι οι γραμμές ελέγχου θα γίνουν τα νέα σύνορα της Ρωσίας και της Ουκρανίας, διπλασιάζοντας το έδαφος που η Ρωσία κατείχε το 2014. Και ποιος ξέρει πόσο καιρό θα πάρουν οι διαπραγματεύσεις. Ετσι, νομίζω ότι είναι μια πολύ επικίνδυνη πρόταση για την Ουκρανία, αν ο Πούτιν ακολουθήσει αυτά που είπε στη συνέντευξη και αναλάβει πραγματικά μια ειρηνευτική πρωτοβουλία πλήρους κλίμακας.
Σχετικά με τους όρους για τον τερματισμό του πολέμου, ανησυχώ για τις Ηνωμένες Πολιτείες, καθώς βρισκόμαστε στη μέση αυτής της πολωμένης προεκλογικής εκστρατείας. Εχουμε δύο πολέμους, έναν στη Μέση Ανατολή και έναν στην Ουκρανία. Και νομίζω ότι ο πρόεδρος Μπάιντεν θα ήθελε να είναι σε θέση να θέσει έναν από αυτούς τους πολέμους σε δεύτερη μοίρα και η Ουκρανία μπορεί να είναι ο ευκολότερος.
Επίσης, νομίζω ότι σε πολλές ευρωπαϊκές χώρες οι κυβερνήσεις θα ανυπομονούσαν να γυ-ρίσουν τη σελίδα της σύγκρουσης στην Ουκρανία, επιστρέφοντας στις συνήθεις συναλλαγές με τη Ρωσία. Νομίζω ότι αυτό θα ήταν λάθος για την Ευρώπη, λάθος για τις Ηνωμένες Πολιτείες, αλλά πράγματι πρέπει να ανησυχούμε γι’ αυτό, γιατί νομίζω ότι είναι μια πολύ πι-θανή προοπτική.
– Δεδομένου ότι ο Τραμπ έλκεται από τις αυταρχικές μορφές, όπως ο πρόεδρος Ερντογάν. Τι θα σημάνει μια πιθανή επανεκλογή του Τραμπ για την Ανατολική Μεσόγειο και ειδικότερα για τις ελληνοτουρκικές σχέσεις;
– Λοιπόν, ανησυχώ πολύ και γι’ αυτό το ενδεχόμενο, γιατί το ένστικτο του Τραμπ είναι, αν μπορεί, να αποφεύγει σε σχεδόν κάθε περίπτωση την εμπλοκή σε ξένα ζητήματα. Και η ιστορία της ελληνοτουρκικής διαμάχης στο εσωτερικό του ΝΑΤΟ και οι επιπτώσεις που είχαν στη Συμμαχία για τη σταθερότητα στην Ανατολική Μεσόγειο δεν είναι κάτι που ο Τραμπ γνωρίζει καλά. Ετσι, δεδομένου του τι συμβαίνει τώρα στη Μέση Ανατολή, νομίζω ότι ο Τραμπ θα αναζητήσει τρόπους για να περιορίσει τις συνέπειες και δεν θα εξετάσει πραγματικά ποιες θα είναι οι στρατηγικές επιπτώσεις, ειδικά αν ταυτόχρονα αποχωρήσει από το ΝΑΤΟ.
Ετσι, θα ανησυχούσα ότι με την κατάργηση του νατοϊκού πλαισίου και με τις φιλοδοξίες που έχει ο Ερντογάν, οι οποίες μπορούν πραγματικά να περιγραφούν μόνο ως νεοοθωμανικές, όχι μόνο στη Μέση Ανατολή, αλλά και σε σχέση με την Ελλάδα και τα Βαλκάνια, θα υπάρξουν προβλήματα και πραγματική αστάθεια. Νομίζω ότι αυτή είναι σχεδόν η αναπόφευκτη συνέπεια της αποχώρησης των ΗΠΑ από το ΝΑΤΟ, που θα συμβεί σε όλη την ευρωπαϊκή ήπειρο και τη Μέση Ανατολή.
Συνοψίζοντας, πρέπει να γνωρίζετε ότι αναφορικά με τις σχέσεις Ελλάδας – Τουρκίας, ο Ερντογάν θα προσελκύσει τον Τραμπ ως κάποιος με τον οποίο θα μπορούσε να συνεργαστεί και νομίζω ότι ο Τραμπ θα το δεχόταν αυτό. Αυτό είναι το μοτίβο συμπεριφοράς του σε σχέση με τον Ερντογάν.
(από την εφημερίδα "ΚΑΘΗΜΕΡΙΝΗ")