σε μιά ΚΡΙΣΙΜΗ περίοδο σαν την σημερινή, όταν οι ΠΕΡΙΣΣΟΤΕΡΕΣ ευρωπαϊκές χώρες έχουν θέσει την βιομηχανία στο επίκεντρο των πολιτικών τους.
Γιατί δυστυχῶς, ἡ γενικότερα ἐπικρατοῦσα ἀντίληψη γιά τήν παραγωγή ἀγαθῶν στήν χώρα μας δέν ἔχει ἀλλάξει οὐσιαστικά, παρ’ ὅτι ἡ βιομηχανία στήριξε ἀξιοσημείωτα τήν οἰκονομία στίς πρόσφατες κρίσεις καί στήν περίοδο τῆς πανδημίας. Κι αὐτό τό ζεῖ καθημερινά ὁ παραγωγικός κόσμος τῆς χώρας.
Αναγνωρίζουμε ὅτι γίνονται προσπάθειες. Ἀλλά ἐνῷ ἔχουμε μείνει πίσω ἀπό χῶρες πού κάποτε ὑστεροῦσαν σέ σύγκριση μέ μᾶς, δέν φαίνεται νά δρομολογοῦνται –στόν βαθμό πού χρειάζεται– οἱ ΑΝΑΓΚΑΙΕΣ ἀλλαγές γιά νά ἀποκτήσουμε ἕναν ἰσχυρό πυλῶνα μεταποίησης, ὅπως ἔχουν χτίσει οἱ ἄλλες εὐρωπαϊκές χῶρες. Ἕναν ἰσχυρό καί κρίσιμο πυλῶνα ἀπό τόν ὁποῖο φυσικά ἀντλοῦν σημαντικούς πόρους καί στηρίζουν ΚΑΙ τά δημοσιονομικά τους ΚΑΙ τό ἐπίπεδο ζωῆς τῶν πολιτῶν τους.
Είναι παράδοξο τό ὅτι ὁ τομέας τῆς οἰκονομίας, ὁ ὁποῖος ἔχει τίς μεγαλύτερες συγκριτικά προοπτικές γιά νά μεγαλώσει καί νά στηρίξει τό ἐθνικό εἰσόδημα, ἡ ΠΑΡΑΓΩΓΗ ΑΓΑΘΩΝ, εἴτε τίς περισσότερες φορές δέν ἀναφέρεται καθόλου στόν δημόσιο διάλογο εἴτε παρουσιάζεται τελευταῖος καί χωρίς οὐσιαστική προτεραιότητα στίς ἐθνικές στρατηγικές. Καί μιλᾶμε γιά δεκάδες διακριτούς κλάδους μεταποίησης.
Η χώρα μας ἐμφανίζεται –ἐκ τοῦ ἀποτελέσματος– νά μήν ἔχει πιστέψει ἀκόμα στήν ἀναγκαία ἐθνική στροφή πρός τήν ἐνίσχυση τῆς παραγωγῆς, καί δή τῆς ἐξωστρεφοῦς παραγωγῆς διεθνῶς ἐμπορεύσιμων ἀγαθῶν.
Η τελευταία μελέτη τοῦ ΙΟΒΕ παρουσιάζει τήν θέση τῆς χώρας μας σέ σύγκριση μέ ἄλλες εὐρωπαϊκές χῶρες σέ ὅ,τι ἀφορᾶ δεῖκτες, μεγέθη καί ἐπιδόσεις τῆς παραγωγικῆς δραστηριότητας καί ἐπίσης παρουσιάζει τίς βασικές τάσεις στήν ἑλληνική μεταποίηση.
Θα ἤθελα νά σταθῶ σέ 2 σημεῖα της τά ὁποῖα εἶναι ἐνδεικτικά:
1ον Στό γεγονός ὅτι ἡ παραγωγικότητα τῆς ἐργασίας ἤ καλύτερα ἡ κατά ΚΕΦΑΛΗΝ παραγωγικότητα εἶναι πολύ χαμηλή στήν χώρα μας.
ΠΡΟΣΟΧΗ: Ὁ δείκτης αὐτός δέν πρέπει νά συγχέεται μέ τήν ἐργατικότητα ἤ μέ τήν ἀποδοτικότητα τῶν ἐργαζομένων. Στήν οὐσία δείχνει τόν χαμηλό βαθμό τῆς βιομηχανικῆς ἔντασης, τῆς παρουσίας γραμμῶν παραγωγῆς, τῆς βιομηχανικῆς ἐγκατεστημένης ἰσχύος. Ἡ χώρα μας ἔχει ἰδιαίτερα χαμηλή ἐπίδοση σ’ αὐτόν τόν δείκτη, καί αὐτό δείχνει ὅτι τό μέγεθος τῆς βιομηχανίας της εἶναι μικρό ἀλλά καί πιθανότατα ὅτι τό μεῖγμα τῆς μεταποιητικῆς δραστηριότητας κλίνει πρός ἐλαφρότερες μορφές μεταποίησης, μέ μικρότερη παραγωγικότητα.
Τό πιό ἀνησυχητικό ὅμως εἶναι ὅτι ἡ διαφορά τῆς κατά κεφαλήν παραγωγικότητας μεταξύ τῆς χώρας μας καί τοῦ εὐρωπαϊκοῦ μέσου ὅρου διευρύνεται ξεκάθαρα τήν τελευταία δεκαετία.
Θά ἦταν ἐνδιαφέρον νά δοῦμε τήν ἐξέλιξη τοῦ δείκτη αὐτοῦ καί στίς ἄλλες χῶρες, ἀλλά τό προφανές εἶναι ὅτι ἡ Ἑλλάδα πρέπει νά γίνει περισσότερο βιομηχανική, γιατί συνεχίζει νά χάνει τό τραῖνο! Ἡ Εὐρώπη καί ὁ κόσμος στρέφονται στήν Ε-ΠΑ-ΝΑ-ΒΙΟ-ΜΗ-ΧΑ-ΝΙ-ΣΗ.
Τό 2ο σημεῖο στό ὁποῖο θέλω νά σταθῶ εἶναι οἱ ἐξαγωγές ὡς ποσοστό τοῦ ΑΕΠ, δείκτης πού στήν μελέτη συσχετίζεται μέ χῶρες πού ἔχουν μέγεθος πληθυσμοῦ συγκρίσιμο μέ αὐτό τῆς Ἑλλάδας. Παρά τήν σημαντική πρόοδο πού σημειώθηκε τά τελευταῖα χρόνια, ἡ χώρα μας ἐξακολουθεῖ νά εἶναι τελευταία, καί μέ σημαντική διαφορά.
Εἴμαστε δυστυχῶς οἱ οὐραγοί τῆς Εὐρώπης (στίς ἐξαγωγές) ἐνῷ φαίνεται πολύ καθαρά ὅτι οἱ ὑπόλοιπες εὐρωπαϊκές χῶρες ἐκεῖ βασίζουν σέ μεγάλο βαθμό τήν ἀνάπτυξη τῆς οἰκονομίας τους. Εἶναι προφανές πώς χρειαζόμαστε μιά ἀλλαγή ἀντίληψης καί ἕναν ἐθνικό στρατηγικό σχεδιασμό γύρω ἀπ’ τίς ἐξαγωγές.
Ἡ Ἑλληνική Παραγωγή εἶναι διαθέσιμη ἐφ’ ὅσον τῆς ζητηθεῖ νά συμβάλλει στήν ποιοτική ἀνάλυση καί ἐμβάθυνση ὁρισμένων ἀριθμητικῶν στοιχείων τῆς μελέτης, γιά μήν βγαίνουν εὔκολα καί βιαστικά συμπεράσματα.
Ἕνα σύνηθες βιαστικό συμπέρασμα, γιά παράδειγμα, εἶναι ὅτι ἕνας ἀπό τούς βασικότερους λόγους τῆς χαμηλῆς παραγωγικῆς ἀνάπτυξης εἶναι τό μικρό μέγεθος τῶν ἑταιρειῶν στήν Ἑλλάδα. Δέν θεωρῶ ὅτι ἐκεῖ βρίσκεται ἡ ἄκρη τοῦ νήματος.
Κάτι πού ὑποτιμᾶται ἤ καί ἐν πολλοῖς ἀγνοεῖται στό δημόσιο διάλογο: ὅτι ἡ μεταποιητική δραστηριότητα ἔχει τήν ΣΗΜΑΝΤΙΚΟΤΕΡΗ συνεισφορά στό ἰσοζύγιο ἀγαθῶν καί ὑπηρεσιῶν –μπροστά ΚΑΙ ἀπό τήν ναυτιλία ΚΑΙ ἀπό τίς τουριστικές ταξιδιωτικές εἰσπράξεις. Κι αὐτό, παρά τήν ἐκτεταμένη ἀποβιομηχάνιση τῶν τελευταίων δεκαετιῶν.
Τό στοιχεῖο αὐτό καταρρίπτει ἄλλο ἕνα, τραγικό γιά μᾶς στερεότυπο, ὅτι ἡ χώρα δέν ἔχει βιομηχανία ἤ ὅτι δέν εἶναι κατάλληλη γιά βιομηχανία, κάτι πού δυστυχῶς ἐπίσης ἔχει ἀκουστεῖ.
Ὅπως ἐπίσης ἔχει τεθεῖ, –μέ ποιά λογική δέν καταλαβαίνω– τό ψευτοδίλημμα «βιομηχανία ἤ τουρισμός». Σκεφτεῖτε παρακαλῶ τήν Ἑλβετία καί τήν Πορτογαλία πού μᾶς ξεπερνοῦν καί στά 2.
Ἄς τό ξεκαθαρίσουμε: Ἡ βιομηχανία συμβάλλει στήν ἀνθεκτικότητα μιᾶς οἰκονομίας, στήν ἀποκεντρωμένη ἀνάπτυξη, στήν δημιουργία προοπτικῶν ἐξέλιξης καί καρριέρας γιά τούς νέους, στόν μετριασμό τῶν ἀνισοτήτων καί τήν διαφύλαξη τῆς κοινωνικῆς συνοχῆς. Ἄμεσα δημιουργεῖ συνέργειες μέ τούς ἄλλους τομεῖς τῆς οἰκονομίας καί ἰδιαίτερα μέ τό ἐμπόριο, τίς μεταφορές, τίς κατασκευές, μέ πολλές ὑπηρεσίες, ἀκόμα καί μέ τήν παιδεία, προσφέροντας τούς ΥΨΗΛΟΤΕΡΟΥΣ πολλαπλασιαστές ἀπασχόλησης ἀλλά καί οἰκονομικῆς δραστηριότητας.
Ποιός μπορεῖ νά ἀμφισβητήσει αὐτά τά δεδομένα;
Ἡ βιομηχανία-μεταποίηση εἶναι ἕνας τομέας πού ἀποτελεῖται ἀπό πολλές διαφορετικές παραγωγικές δραστηριότητες, συχνά ἐντελῶς ἀνεξάρτητες μεταξύ τους.
Ἔτσι, σάν σύνολο, σταθεροποιεῖ τήν οἰκονομία γιατί ἡ μεγάλη διαφοροποίηση πού διαθέτει μειώνει τό ρίσκο καί δημιουργεῖ προϋποθέσεις γιά ἀναπτυξιακή σταθερότητα.
Κάποιοι ἀναρωτιοῦνται: «Μά τί θά παράξει ἡ Ἑλλάδα»; Νά τούς ὑπενθυμίσουμε ὅτι οἱ διεθνεῖς καί εὐρωπαϊκές ἁλυσίδες ἀξίας εἶναι πραγματικά ἀχανεῖς καί σέ μέγεθος ἀλλά καί σέ φάσμα παραγομένων προϊόντων. Κυριολεκτικά, ὅ,τι βρίσκεται γύρω μας, ἀποτελεῖται ἀπό πρῶτες ὗλες, ἡμιπροϊόντα, ἐξαρτήματα, βοηθητικές ὗλες καί παράγεται ἀπό γραμμές παραγωγῆς πού κι αὐτές χρειάζονται ἀντίστοιχα πολλῶν εἰδῶν προϊόντα γιά νά λειτουργήσουν.
Πολύ σημαντική παράμετρος εἶναι καί οἱ ἀλλαγές πού βιώνουμε στό διεθνές περιβάλλον. Σέ μιά ἐποχή μεγάλων γεωπολιτικῶν ἀναταράξεων, βλέπουμε ὅλα τά γεωπολιτικά μπλόκ νά στρέφονται ξανά στήν βιομηχανία. Τό βλέπουμε στίς ΗΠΑ, ὅπου μέ γενναῖα κίνητρα προωθεῖται ἡ ἐπαναβιομηχάνιση, τό βλέπουμε καί στήν Εὐρώπη, ὅπου παρά τίς δυσκολίες στίς κοινές ἀποφάσεις, οἱ περισσότερες εὐρωπαϊκές χῶρες υἱοθετοῦν μέτρα γιά τήν στήριξη τῆς βιομηχανίας τους.
Ἡ ἑλληνική βιομηχανία ἔχει πετύχει πολλά μέσα σέ δύσκολες συνθῆκες. Τό παρόν παραγωγικό οἰκοσύστημα δείχνει ὅτι ἡ χώρα ΚΑΙ ἔχει τίς δυνατότητες καί ἐπί πλέον διαθέτει μιά αὐξανόμενη διασπορά στήν παραγωγή διεθνῶς ἐμπορεύσιμων ἀγαθῶν, ἀρκετῶν μάλιστα μέ τεχνολογική ἔνταση.
Ἐπίσης, τά τελευταῖα χρόνια οἱ περισσότερες ἑλληνικές βιομηχανικές ἐπιχειρήσεις:
– Προχώρησαν δυναμικά στήν μετάβαση πρός «πράσινες» διαδικασίες παραγωγῆς, κυρίως στήν χρήση καυσίμων καί ἐνέργειας ἀλλά καί πρώτων ὑλῶν.
– Αὔξησαν τήν συνεργασία καί ἀλληλοϋποστήριξη μεταξύ τους, μεταξύ μεγάλων καί μικρῶν ἐπιχειρήσεων μέ ἀμοιβαῖα ὀφέλη γιά τίς δύο πλευρές.
– Καί ἐπένδυσαν σοβαρά στήν ἐξέλιξη τῶν δεξιοτήτων τῶν ἐργαζομένων μέ θετικά ἀποτελέσματα ὄχι μόνον στήν προσωπική παραγωγικότητα ἀλλά καί στίς ἀποδοχές.
Τό νά ἀποφασίσει ἡ χώρα νά εἰσέλθει σέ ἕναν ἐνάρετο κύκλο αὔξησης τῆς παραγωγῆς ἀγαθῶν δέν εἶναι κάτι οὐτοπικό οὔτε μία δυνατότητα πού ἀνήκει στό παρελθόν. Εἶναι μία ἀπόλυτα ρεαλιστική στρατηγική, τήν ὁποία ὅλοι πλέον ἀκολουθοῦν.
Πιστεύω ὅτι ἡ πρώτη συνθήκη γιά νά ἀλλάξει κάτι εἶναι ὁ εἰλικρινής διάλογος καί ἡ συνεννόηση μέ τόν παραγωγικό κόσμο. Νά διαμορφώσουμε μιά μακρόπνοη βιομηχανική στρατηγική πού θά ἑστιάζει στά κρίσιμα θέματα πού ἀπασχολοῦν τήν βιομηχανία καί ἐπιδροῦν ἀρνητικά στήν ἀνταγωνιστικότητά της: τό μή μισθολογικό κόστος, τό δυσμενές φορολογικό καθεστώς γιά τίς βιομηχανικές ἐπενδύσεις, τό ἐνεργειακό κόστος, ἡ ἀνεπάρκεια χρηματοδοτικῶν ἐργαλείων ὑποστήριξης ἐπενδύσεων, θέματα κατάρτισης καί ἐπανακατάρτισης ἀνθρώπινου δυναμικοῦ καί φυσικά κίνητρα συνδεόμενα μέ τήν πράσινη καί τήν ψηφιακή μετάβαση, ἀντίστοιχα μέ αὐτά πού θεσπίζονται καί ὑλοποιοῦνται στίς ἄλλες εὐρωπαϊκές χῶρες.
Γι’ αὐτό θεωροῦμε σημαντική τήν σύσταση Ὑπουργείου Βιομηχανίας. Γιατί ὁ παραγωγικός κόσμος χρειάζεται ἕναν βασικό συνομιλητή πού θά ἔχει τήν εὐθύνη τοὐλάχιστον γιά τά βασικά ζητήματα πού ἐπιδροῦν στήν λειτουργία καί τήν ἀνταγωνιστικότητα τῆς βιομηχανίας. Ἔχουμε ἐξαιρετική συνεργασία μέ τόν Ὑπουργό Ἀνάπτυξης Κ. Σκρέκα, καί γίνονται βήματα. Ἀλλά γιά πολλά νευραλγικῆς σημασίας θέματα γιά μᾶς, ὅπως τό ἐνεργειακό κόστος, τά ἐπενδυτικά κίνητρα, οἱ ἀδειοδοτήσεις, τά θέματα ἀνθρώπινου δυναμικοῦ καί ἄλλα, πρέπει νά ἀπευθυνόμαστε ἀλλοῦ. Καί τελικά, τήν συνολική εὐθύνη γιά τήν βιομηχανία, γιά τά προβλήματα ἀλλά καί γιά τίς εὐκαιρίες πού παρουσιάζονται ὥστε νά ἀναπτυχθεῖ, δέν τήν ἔχει κανείς.
Κλείνοντας θέλω νά ἐπαναλάβω ὅτι ἡ ἐνίσχυση τῆς βιομηχανίας μεταποίησης μικροῦ καί μεγάλου μεγέθους εἶναι ἡ πιό σημαντική προοπτική, γιά νά αὐξηθεῖ ἡ παραγωγή πλούτου στήν χώρα μας. Ἐπίσης τό νά ἀποφασίσει νά μπεῖ ἡ χώρα σέ ἕναν ἐνάρετο κύκλο αὔξησης τῆς παραγωγῆς ἀγαθῶν, δέν εἶναι οὐτοπικό, δέν εἶναι κάτι πού ἀνήκει στό παρελθόν. Εἶναι τό μέλλον μας!!! Εἶναι μιά ἀπόλυτα ρεαλιστική στρατηγική. Εἶναι ἡ στρατηγική, πού πλέον ἀκολουθοῦν οἱ περισσότερες οἰκονομίες τοῦ κόσμου.