Το Qatargate, στο οποίο εμπλέκεται και η πρώην πλέον Αντιπρόεδρος της Ευρωβουλής, Εύα Καϊλή προκάλεσε μεν πολιτικό σεισμό στην ΕΕ, έθεσε δε επί τάπητος το θέμα της διαφάνειας, της λογοδοσίας και της κουλτούρας της ατιμωρισίας που χαρακτηρίζει την Ένωση. Φυσικά δεν είναι η πρώτη υπόθεση διαφθοράς που συνταράσσει τους ευρωπαϊκούς θεσμούς και ως φαίνεται ούτε η τελευταία.
Όσον αφορά την διαφάνεια, παρά τα μεγάλα σκάνδαλα που έχουν συγκλονίσει κατά καιρούς την ΕΕ, παραμένει ελλιπέστατη. Ο Μίχιελ βαν Χάλτεν, διευθυντής της Διεθνούς Διαφάνειας ΕΕ ανέφερε ενδεικτικώς ότι «επί πολλές δεκαετίες, το Κοινοβούλιο επέτρεψε να αναπτυχθεί μια κουλτούρα ατιμωρησίας

με ένα συνδυασμό χαλαρών οικονομικών κανόνων και ελέγχων και πλήρους έλλειψης ανεξάρτητης (ή και οποιασδήποτε) εποπτείας δεοντολογίας». «Κάθε σοβαρή προσπάθεια για τη βελτίωση της λογοδοσίας εμποδίζεται από το κυβερνών Προεδρείο του Κοινοβουλίου, με τη συναίνεση της πλειοψηφίας των ευρωβουλευτών». Ανέφερε ως παράδειγμα την πρόσφατη παρασκηνιακή συμφωνία που εγκρίθηκε από το Προεδρείο για τον διορισμό του νέου γενικού γραμματέα του Ευρωκοινοβουλίου, όπως χαρακτηριστικά αναφέρει η ιστοσελίδα EurActiv. Αλλά και ο Γερμανός ευρωβουλευτής Ντάνιελ Φράουντ (Πράσινοι) επεσήμανε ότι η εν λόγω υπόθεση είναι ακριβώς η απόδειξη ότι «το λόμπι από τρίτες χώρες πρέπει να δημοσιεύεται στο μητρώο λόμπι. Οι συναντήσεις με εκπροσώπους τρίτων χωρών θα πρέπει να δημοσιοποιούνται» στο μητρώο διαφάνειας της ΕΕ.

Το δε γεγονός ότι ακόμη και ευρωβουλευτές που εκτελούν ποινή κάθειρξης συνεχίζουν να λαμβάνουν τον ονομαστικό τους μισθό, όπως στην περίπτωση του Χρυσαυγίτη ευρωβουλευτή, Γιάννη Λαγού, που έχει καταδικαστεί για εγκληματική οργάνωση, είναι τουλάχιστον εξοργιστικό. Αυτό θα ισχύσει και για την περίπτωση της κας Καϊλή -εφόσον καταδικαστεί-, κάτι που σημαίνει πρακτικά ότι για να απωλέσει την ιδιότητά της ως ευρωβουλευτής -από την θέση της Αντιπροέδρου καθαιρέθη- θα πρέπει να παραιτηθεί η ίδια! Απίστευτα πράγματα συμβαίνουν σε ένα θεσμό, που υποτίθεται ότι εκπροσωπεί τους Ευρωπαίους πολίτες, τον μόνο ευρωπαϊκό θεσμό που εκλέγεται απευθείας από αυτούς!

Η απουσία λογοδοσίας δεν χαρακτηρίζει μόνο την Ευρωβουλή. Είναι διάχυτη και στην Κομισιόν. Χαρακτηριστική είναι η περίπτωση της ίδιας της προέδρου της Ευρωπαϊκής Επιτροπής Ούρσουλα φον ντερ Λάυεν να απαντήσει στις επίμονες ερωτήσεις δημοσιογράφων στην Ολομέλεια του ΕΚ για τυχόν εμπλοκή στο Κατάρ Γκέιτ του Αντιπροέδρου της Επιτροπής Μαργαρίτη Σχοινά, όπως άφησαν να εννοηθούν τόσο το Politico, όσο και η La Republica. No comment, ήταν η απάντηση της προέδρου του εκτελεστικού βραχίονα της ΕΕ στους δημοσιογράφους παρ ότι εκπρόσωπός της λίγο αργότερα ανέφερε ότι ο κ. Σχοινάς δεν βρίσκεται υπό έρευνα για το συγκεκριμένο σκάνδαλο. Απόλυτη σιωπή όμως έχει τηρήσει η πρόεδρος της Κομισιόν και για ένα άλλο μείζον θέμα που αφορά μάλιστα την ίδια.

Πρόκειται για την περιβόητη έρευνα για τα sms που αντάλλαξε η ίδια Ούρσουλα φον ντερ Λάιεν με τον επικεφαλής της Pfizer Αλβέρτο Μπουρλά. Η υπόθεση ξεκίνησε πριν από περίπου ένα χρόνο, τον περασμένο Ιανουάριο, όταν οι New York Times απεκάλυψαν ότι η Φον ντερ Λάιεν αντάλλασσε SMS με τον Αλβέρτο Μπουρλά στο πλαίσιο των διαπραγματεύσεων για την κατάρτιση συμβολαίου αγοράς του εμβολίου κατά της Covid-19, παρακάμπτοντας ουσιαστικά τις νόμιμες οδούς.

Η Ευρωπαία Διαμεσολαβήτρια Έμιλο Ο’Ράιλι ζήτησε από την Κομισιόν να βρει και να παραδώσει τα γραπτά μηνύματα της προέδρου της. Χωρίς να παραδεχτεί την ύπαρξη των SMS, η Επιτροπή απάντησε ότι η έρευνα για τα μηνύματα «δεν έφερε αποτέλεσμα», καθώς δεν υπάρχει υποχρέωση καταχώρισης «βραχύβιων, εφήμερων εγγράφων». Η απάντηση προκάλεσε νέα παρέμβαση της Ευρωπαίας Διαμεσολαβήτριας, η οποία κατηγόρησε την Κομισιόν για κακοδιαχείριση. Οι χειρισμοί της Επιτροπής «αφήνουν την ατυχή εντύπωση ότι ένας θεσμός της ΕΕ δεν είναι πρόθυμος να εξυπηρετήσει θέματα σημαντικού δημοσίου ενδιαφέροντος» ανέφερε η Ο’Ράιλι. Επιπλέον, τον περασμένο Σεπτέμβριο, το Ελεγκτικό Συνέδριο της ΕΕ ανέφερε σε έκθεσή ότι η Επιτροπή αρνήθηκε να αποκαλύψει λεπτομέρειες για τις διαπραγματεύσεις της Φον ντερ Λάιεν με τη Pfizer με αποκορύφωμα την έρευνα που ξεκίνησε η Ευρωπαϊκή Εισαγγελία για τις αγορές εμβολίων της ΕΕ για τον COVID. Αν και δεν έχει διευκρινιστεί επακριβώς ποιος ερευνάται ή ποιες από τις συμβάσεις εμβολίων της ΕΕ βρίσκονται υπό έλεγχο, είναι γεγονός ότι η νομιμότητα της διαπραγμάτευση της Κομισιόν με τις φαρμακευτικές εταιρείες τίθεται υπό αμφισβήτηση. Σε όλα αυτά προστίθεται και η άρνηση του κ. Μπουρλά και μάλιστα δύο φορές να καταθέσει ενώπιον της ειδικής επιτροπής COVID του Ευρωπαϊκού Κοινοβούλιο. «Από την ακρόαση του Οκτωβρίου αναφορικά με τον COVID, δεν έχουμε περισσότερες πληροφορίες να μοιραστούμε με την Επιτροπή, οπότε με σεβασμό απορρίπτουμε την πρόσκληση να επανεξετάσουμε αυτά τα θέματα», αναφέρει η επιστολή του Μπουρλά με ημερομηνία 2 Δεκεμβρίου την οποία είδε το Politico. Και μετά αναρωτιόμαστε γιατί όλο και περισσότεροι Ευρωπαίοι γυρνούν την πλάτη στην ΕΕ.