Τον Μάρτιο του 2007 η διασύνδεση Ελλάδος - Βουλγαρίας μέσω Ρωσίας που θα εισέφερε το αργό πετρέλαιό της, με τον πετρελαιαγωγό Μπουργκάς - Αλεξανδρούπολης, είχε φθάσει στο επίπεδο υπογραφών της συμφωνίας στην Αθήνα, από τους τρεις υπουργούς Ενέργειας Ελλάδος, Ρωσίας και Βουλγαρίας, με την παρουσία των πρωθυπουργών Κώστα Καραμανλή, Βλαδίμηρου Πούτιν και Σεργκέι Στανίσεφ. Πιο επίσημα δεν γίνεται. Πανηγυρισμοί τότε στην Αθήνα για την ενίσχυση της ενεργειακής ασφάλειας, αλλά και για τη γεωπολιτική θωράκιση της Θράκης, με την έμμεση ρωσική ομπρέλα, σε ένα έργο τόσο μεγάλης σημασίας για τη Ρωσία. Προφανής ικανοποίηση στη Μόσχα και σκεπτικισμός στην Αγκυρα, λόγω της παράκαμψης των στενών. Η ελληνική ενεργειακή και δημόσια διπλωματία, με τη συνδρομή υψηλόβαθμων στελεχών του ομίλου των ΕΛΠΕ Α.Ε. και του συμβούλου του ομίλου Λάτση Νικολάου Γρηγοριάδη που είχε συλλάβει το 1993 την ιδέα του έργου, κινητοποιήθηκαν με lobbying σε μεγάλες αμερικανικές εταιρείες (Chevron) που δραστηριοποιούνται στην κεντρική Ασία. Επρόκειτο για συντονισμένη προσπάθεια, ενός άτυπου ΣΔΙΤ στον τομέα της δημόσιας διπλωματίας.
Στη συνέχεια, η βουλγαρική κυβέρνηση τον Δεκέμβριο 2011 αποχώρησε μονομερώς από το έργο επικαλούμενη προσχηματικά λόγους περιβαλλοντικής προστασίας. Η αλήθεια είναι ότι οι ΗΠΑ παγίως αντετίθεντο σε αύξηση της ενεργειακής εξάρτησης της Ευρώπης από τη Ρωσία. Λαμπρή εξαίρεση ήταν η Γερμανία της καγκελαρίου Αγκελα Μέρκελ. Ασκήθηκαν τότε έντονες παρασκηνιακές πιέσεις στη Βουλγαρία, σε επίπεδο ΥΠΕΞ των δύο χωρών, Χίλαρι Κλίντον και Ναντίζντα Μιχαΐλοβα και Ρουμιάνα Ιέλεβα αντιστοίχως.
Σήμερα, 11 χρόνια μετά, εμφανίζεται déjà vu με πλήρη αντιστροφή του γεωπολιτικού τοπίου. Αιτία, η ενεργειακή κρίση, ο πόλεμος στην Ουκρανία, η περιθωριοποίηση της Ρωσίας ως ενεργειακού προμηθευτή της Ευρωπαϊκής Ενωσης και η δραματική αύξηση των τελών διέλευσης των πετρελαιοφόρων από τα στενά του Βοσπόρου, της διψασμένης για συνάλλαγμα Τουρκίας.
Σε τι συνίσταται η αντιστροφή;
1. Η Βουλγαρία που τορπίλισε το 2011 το έργο, έρχεται στις 20 Νοεμβρίου διά του υπουργού της Ενέργειας Rossen Hristov στο συνέδριο του ΙΕΝΕ, στην Αθήνα, να το επαναφέρει και δημοσίως.
2. Η ροή του πετρελαίου δεν θα είναι από Βορρά προς Νότο, αλλά το αντίστροφο.
3. Δεν θα πρόκειται για ρωσικό πετρέλαιο, αλλά για αργό από άλλες αγορές, περιλαμβανομένου του σχιστολιθικού των ΗΠΑ.
4. Οι τότε αντιτιθέμενες ΗΠΑ, σήμερα λογικά θα είναι υποστηρικτικές.
Τα μόνα που θα παραμείνουν τα ίδια, είναι η όδευση και η ενόχληση της Τουρκίας, για την υποβάθμιση των στενών και του γεωπολιτικού της βάρους, δυσφορώντας με την αναβάθμιση της Αλεξανδρούπολης.
Οσο για την Ελλάδα, το έργο συνιστά ευχάριστη μουσική στα αυτιά της.
Σε συνδυασμό με τον αεριαγωγό IGB και τη μονάδα FSRU, την καθιστά βασικό ενεργειακό εταίρο της Βουλγαρίας. Επιπλέον, ενισχύει τη μετεξέλιξή της σε ενεργειακό κόμβο. Πέραν από τις σχεδιαζόμενες υποθαλάσσιες ηλεκτρικές διασυνδέσεις με Ασία και Αφρική (Euro-asian και Euro-african Interconnectors). Πέραν από την ενεργό λειτουργία των αεριαγωγών: ΤΑΡ: Trans Adriatic Pipeline και ITG: Inter connector Turkeygreece, IGB: Interconnector: Greecebulgaria και από τις αρχές του 2024 των πλωτών τερματικών μονάδων αποθήκευσης και επαναεριοποίησης FSRU σε Αλεξανδρούπολη και ίσως αργότερα αντίστοιχων στην Κόρινθο και στον Βόλο, το ενδεχόμενο του πετρελαιαγωγού Μπουργκάς Αλεξανδρούπολη ολοκληρώνει τον κύκλο.
Εάν στα παραπάνω προστεθεί στο υπό κατάρτιση master plan η ηλεκτροκίνηση, τηλεδιοίκηση και διπλή σιδηροδρομική γραμμή στον άξονα Αλεξανδρούπολης - Ορμενίου - Σβίλεγκραντ και από εκεί σε Ρουμανία, Μολδαβία και Ουκρανία, με ενδιάμεσες διακλαδώσεις, τότε η πόλη θα αναδειχθεί σαν σύνθετος κόμβος μεταφορών, κέντρο logistics και ενέργειας, πραγματική πύλη, ένα μικρό Ρότερνταμ, της Ανατολικής Ευρώπης τηρουμένων πάντοτε των αναλογιών.
Η Αλεξανδρούπολη θα δικαιολογήσει επιτέλους τον χαρακτηρισμό της ως «λιμήν διεθνούς ενδιαφέροντος», όπως αναφέρεται στη Συνθήκη των Σεβρών για τη Θράκη, πριν από 100 χρόνια, ή αν προτιμάτε, έπειτα από 100 χρόνια θα βρεθούμε ξανά στην αφετηρία και ξεκινάμε.
Ο αγωγός θα έχει την ίδια όδευση, αλλά διαφορετικό σκοπό και η ροή του πετρελαίου δεν θα είναι από Βορρά προς Νότο, αλλά το αντίστροφο.
* Λίγα λόγια για τον κ. Μιχάλη Λ. Μυριάνθη, Ph.D., Αναλυτή Ενεργειακών και Γεωπολιτικών θεμάτων
Ο Μιχάλης Λ. Μυριάνθης, Ph.D., γεννήθηκε στην Αλεξάνδρεια της Αιγύπτου το 1946. Υπήρξε ιδρυτικό στέλεχος της Δημόσιας Επιχείρησης Πετρελαίου (ΔΕΠ ΑΕ). Σχεδίασε, συντόνισε και επέβλεψε τις θαλάσσιες γεωφυσικές έρευνες του ελληνικού χώρου. Διετέλεσε σύνδεσμος υψηλής διαβάθμισης με το ΓΕΕΘΑ, ΓΕΝ και ΥΠΕΞ. Με εντολή των διοικήσεων, παρακολουθούσε τον «Φάκελο Υφαλοκρηπίδας» και τις δραστηριότητες της Τουρκίας. Στην πορεία μετεξέλιξης της ΔΕΠ Α.Ε. σε ΔΕΠ-ΕΚΥ Α.Ε. και ΕΛΠΕ Α.Ε., κατείχε επί 35 χρόνια διάφορες θέσεις ευθύνης, καλύπτοντας σχεδόν όλες τις δραστηριότητες της βιομηχανίας πετρελαίου (έρευνα, διύλιση, μεταφορά, εμπορία). Διετέλεσε Γενικός Διευθυντής Διεθνών Δραστηριοτήτων, με τομέα εποπτείας την Έρευνα και Εκμετάλλευση Υδρογονανθράκων στην Ελλάδα και στο εξωτερικό (Αλβανία, Μαυροβούνιο, Αίγυπτο, Λιβύη). Το 2004 έγινε Εκτελεστικό μέλος του ΔΣ του Ομίλου ΕΛΛΗΝΙΚΑ ΠΕΤΡΕΛΑΙΑ. Από το 2003 είναι Ειδικός Σύμβουλος του ΕΛΙΑΜΕΠ.
Το άρθρο δημοσιεύθηκε αρχικά στην εφημερίδα ΚΑΘΗΜΕΡΙΝΗ στις 27.11.2022