Η υψηλή εξάρτηση της Ευρώπης και ιδιαίτερα της ΝΑ Ευρώπης από τα ορυκτά καύσιμα, το υψηλό κόστος της ενέργειας, η παγκόσμια ανησυχία για την ανάπτυξη βιώσιμων εναλλακτικών λύσεων και η ανάγκη προώθησης λύσεων που δεν περιλαμβάνουν τον άνθρακα, απετέλεσαν τα βασικά ζητήματα συζήτησης. Υπό το φως της στρατηγικής απόφασης της Ε.Ε. να απεξαρτηθεί από το ρωσικό πετρέλαιο και φυσικό αέριο, χωρίς να θέσει σε κίνδυνο τις πολιτικές και τους στόχους της Πράσινης Συμφωνίας, το φετινό 13ο SEE Energy Dialogue αποκτά ακόμη μεγαλύτερη σημασία.
Η πρώτη συνεδρία του φόρουμ κατά την οποία εξετάστηκε ενδελεχώς η παγκόσμια και περιφεριακή κατάσταση στην αγορά ενέργειας ξεκίνησε με το εναρκτήριο σχόλιο του κ. John Roberts, Energy Security Specialist, από το Ηνωμένο Βασίλειο και Visiting Research Fellow του IENE, χαρακτηρίστηκε από τα όσα είχε να παρατηρήσει ο κ. Tim Yeo, Chairman, The New Nuclear Watch Institute (NNWI), βουλευτής και πρώην Υπουργός Ενέργειας του Ηνωμένου Βασιλείου.
Ο κ. Yeo είπε πως η ΝΑ Ευρώπη αντιμετωπίζει σήμερα δύο πολύ σοβαρές προκλήσεις. Πώς θα εξασφαλίσει, άμεσα, ενεργειακή επάρκεια στον απόηχο της απεξάρτησης από τις ρωσικές εισαγωγές ορυκτών καυσίμων και μεσοπρόθεσμα, αλλά εξίσου σημαντικό το πώς θα καταφέρει να εκπληρώσει το στόχο της Ενεργειακής Μετάβασης με τον πλέον οικονομικό τρόπο. Επανέλαβε ότι οι αιτίες της τρέχουσας ενεργειακής κρίσης δεν θα πρέπει να αναζητηθούν στον πόλεμο στην Ουκρανία, αλλά στα όσα έχουν συμβεί στην Ευρώπη τις τελευταίες δύο δεκαετίες. Στη διάρκεια αυτής της χρονικής περιόδου, πάρα πολλές χώρες αμέλησαν να λάβουν τα μέτρα και τις πολιτικές που θα τις εξασφάλιζε ενεργειακή ασφάλεια. Αντ΄αυτού επέλεξαν να παραμείνουν δέσμιες της εισαγόμενης ενέργειας που ήταν η εύκολη και πιο φθηνή λύση.
Σήμερα, για να ενισχυθεί η ενεργειακή ασφάλεια απαιτούνται πολλαπλάσιες επενδύσεις, αποθήκευση και εξοικονόμηση ενέργειας καθώς και μαζική διείσδυση ΑΠΕ. Δυστυχώς όμως, καμία χώρα δεν μπορεί να βασιστεί αποκλειστικά σε αυτές τις πηγές ενέργειας . Για το λόγο αυτό υποχρεώθηκαν να στραφούν στο ακριβό φυσικό αέριο, ως εναλλακτικό καύσιμο για την Μετάβαση, αλλά λησμόνησαν να συμπεριλάβουν στη λύση και την πυρηνική ενέργεια που είναι εξίσου ασφαλής και φθηνή με τις ΑΠΕ και μπορούμε να χρησιμοποιείται για πολλές δεκαετίες από τη στιγμή που τεθεί σε λειτουργία ένας αντιδραστήρας. Προέβη δε και σε μια σύσταση προς την ελληνική κυβέρνηση να την υιοθετήσει ως λύση για το μέλλον, όπως έχουν κάνει εδώ και δεκαετίες η Βουλγαρία, η Ρουμανία και άλλες χώρες της Ε.Ε.
Ακολούθησαν οι παρουσιάσεις του κ. Απόστολου Πετρόπουλου, Energy Modeler στην ομάδα του World Energy Outlook του IEA, και του Δρ. Yurdakul Yigitguden, Independent Energy Advisor and Former Coordinator of OSCE Economic and Environment Activities, Organization for Security and Co-operation in Europe, και Distinguished Fellow του IENE, καθώς και της κας Ms. Eugenia Gusilov, Director, ROEC, IENE Partner της Ρουμανίας.
Ενδιαφέρουσα υπήρξε η παρέμβαση του Καθηγητού Andrey A. Konoplyanik, Adviser to Director General, Gazprom export LLC και Distinguished Fellow του IENE, από την Ρωσία, στην ίδια συνεδρία. Ο Ρώσος καθηγητής εξήγησε τους λόγους για τους οποίους η Ευρωπαϊκή Ένωση και οι ΗΠΑ έχουν στραφεί κατά της χώρας του και υποστήριξε ότι ο λόγος για τον οποίο έχουν επιβληθεί οι κυρώσεις είναι προκειμένου να επιλεγεί το ακριβότερο αμερικανικό υγροποιημένο φυσικό αέριο (LNG) ως το καύσιμο που θα καλύψει τις ανάγκες των χωρών-μελών της Ε.Ε.
Πολύ σημαντική ήταν και η δεύτερη συνεδρία με ειδικό θέμα: «Τhe War in Ukraine and Europe’s Energy Dillemas», την οποία συντόνισε ο καθ. Δημήτρης Μαυράκης, καθηγητής στο Καποδιστριακό Πανεπιστήμιο Αθηνών και Διευθυντής του Κέντρου Ενεργειακής Πολιτικής και Ανάπτυξης του πανεπιστημίου.
Βασικός ομιλητής ήταν ο καθ. Παντελής Κάπρος, Διευθυντής του E3M Lab του Εθνικού Μετσόβιου Πολυτεχνείου και Πρόεδρος της Επιστημονικής Επιτροπής του ΙΕΝΕ, ο οποίος αναφέρθηκε διεξοδικά στο ρόλο της Πράσινης Συμφωνίας της Ε.Ε., υπό το πρίσμα των πρόσφατων εξελίξεων στην Ουκρανία, συμπεριλαμβανομένου του πακέτου «Fit for 55» και του REPowerEU.
Ο κ. Κάπρος τόνισε στο εναρκτήριο σχόλιό του ότι ζούμε πολύ κρίσιμες στιγμές αναφορικά με την ενεργειακή πολιτική και ενεργειακή οικονομία της Ευρώπης και συνέχισε, παρουσιάζοντας ορισμένες προτάσεις πολιτικής σχετικές με το σχέδιο REPowerEU, το οποίο χαρακτήρισε κομβικής σημασίας για την Ε.Ε., όσον αφορά στους τρόπους με τους οποίους μπορεί να απαντήσει στην κρίση, όχι μόνο αυτή που πυροδότησε ο πόλεμος στην Ουκρανία, αλλά και την κρίση τιμών στο φυσικό αέριο που υφίσταται τον τελευταίο χρόνο.
O ρόλος του REPowerEU είναι να εκτοπίσει σταδιακά το ρωσικό φυσικό αέριο από το ευρωπαϊκό ενεργειακό σύστημα και για να συμβεί αυτό, η πρώτη μας λύση έγκειται στο να μειώσουμε τη συνολική τελική κατανάλωση αερίου σε όλους τους τομείς, στην οικιακή κατανάλωση και στην παραγωγή ηλεκτρικής ενέργειας, τόνισε ο καθηγητής Κάπρος. Αυτό θα συμβεί, πρόσθεσε, με τη λήψη βραχυπρόθεσμων μέτρων, με τη διαφοροποίηση των οδών προμήθειας αερίου, τη στροφή στο υγροποιημένο φυσικό αέριο (LNG), καθώς και την επέκταση των υποδομών LNG και των χερσαίων αγωγών μεταφοράς, που θα συμβάλουν στο να απεξαρτηθεί η Ευρώπη από τα ρωσικά ορυκτά καύσιμα.
Σε μεσοπρόθεσμο επίπεδο, το REPowerEU θα επιταχύνει τη στροφή προς τις Ανανεώσιμες Πηγές Ενέργειας και την ενεργειακή αποδοτικότητα, σε σύγκριση με τα χρονοδιαγράμματα που έθεταν τα προηγούμενα φιλόδοξα προγράμματα της Ε.Ε. (Green Deal και Fit for 55) από το 2030 και το 2050, στο 2027-2028, δηλαδή, 5-10 χρόνια νωρίτερα! Ο κ. Κάπρος αναφέρθηκε ακόμη στο φιλόδοξο σχέδιο για την εισαγωγή 40 μεγατόνων πράσινο υδρογόνου πριν από το 2030. «Πρόκειται για πολύ μεγάλες προκλήσεις όσον αφορά στον πράσινο μετασχηματισμό της Ευρώπης» είπε χαρακτηριστικά.
Ξεχώρισε επίσης η τοποθέτηση του Δρ. Leo Drollas, Independent Energy Consultant και Distinguished Fellow του IENE πό το Ηνωμένο Βασίλειο, ο οποίος εστίασε στην ανάγλη συμπερίληψης του πετρελαίου στο διάλογο για τα καύσιμα που θα μας οδηγήσουν στην Πράσινη Μετάβαση. Η επιτάχυνση της απανθρακοποίησης στην περιοχή δεν σημαίνει απαραίτητα ότι θα πρέπει να εγκαταλειφθούν οι προσπάθειες έρευνας και εκμετάλλευσης υδρογονανθράκων. Η πιο εμφανής επίπτωση της κρίσης στους απλούς πολίτες, στην Ευρώπη και σε όλο τον κόσμο, είναι, για τον Δρ. Drollas, οι υψηλές τιμές του πετρελαίου και ειδικότερα της βενζίνης και του ντίζελ κίνησης ενώ θύμισε ότι η Ευρώπη εισήγαγε πριν από τον πόλεμο, το 40% των αναγκών της σε φυσικό αέριο και το 26% των αναγκών της σε πετρέλαιο, από την Ρωσία. Εστίασε δε στις επιπτώσεις αυτής της κρίσης στα ελληνικά νοικοκυριά και επιχειρήσεις που μπλήττοπνται από το υψηλό κόστος του ηλεκτρικού ρεύματος, του φυσικού αερίου και των υγρών καυσίμων.
Ο Δρ. Drollas διερωτήθηκε ακόμη για το κατά πόσο η διαρκής επέκταση της ανανεώσιμης ενέργειας, ιδίως της αιολικής, συνεισφέρει στην Ενεργειακή Μετάβαση και αναφέρθηκε στον ισχυρισμό ότι οι ΑΠΕ διακρίνονται από επάρκεια παραγωγικής ικανότητας , αλλά τόνισε πως αυτό που έχει μεγαλύτερη σημασία είναι η αξιοποίηση αυτή της ικανότητας. Έφερε δε ως παράδειγμα την Ελλάδα όπου η αξιοποίηση της παραγωγικής ικανότητας των ΑΠΕ για το 2020, που δόθηκαν στη δημοσιότητα τα τελευταία επίσημα στοιχεία, ήταν μόλις 28% και από αυτό το ποσοστό, επεσήμανε, θα πρέπει να αφαιρεθούν οι απώλειες δικτύου κ.α.
«Δαπανώνται δισεκατομμύρια ευρώ στην αιολική ενέργεια για να ηλεκτροδοτηθούν με πράσινη ενέργεια 2-3 εκατομμύρια κατοικίες, αλλά όλα τούτα είναι θεωρητικά», είπε χαρακτηριστικά και κάλεσε για αυτοσυγκράτηση καθώς όπως τόνισε, όλα μπορούν να αλλάξουν μέσα σε έξη μήνες, ή λίγα χρόνια και δεν πρέπει να λαμβάνονται τελεσίδικες αποφάσεις, αναφερόμενος στην Ρωσία και στη συνεχιζόμενη πολιτικοποίηση του πετρελαίου.
Στην ίδια συνεδρία συμμετείχαν, επίσης, με σημαντικές παρεμβάσεις τους, ο κ. Slavtcho Neykov, Chairman of the BoD, Energy Management Institute (EMI), από την Βουλγαρία και Distinguished Fellow του IENE, ο Δρ. Charles Ellinas, Senior Fellow, Global Energy Center, Atlantic Council και Visitor Research Fellow στο IENE, καθώς και ο καθ. Ionut Purica, Romanian Academy and WEC National Member Committee, από την Ρουμανία και Distinguished Fellow του IENE.