το ENEX. Δύο χρόνια έρευνας και προετοιμασίας χρειάστηκαν για να ολοκληρωθεί το σημαντικό αυτό έργο που καλύπτει πλήρως το ενεργειακό γίγνεσθαι των χωρών της ΝΑ Ευρώπης. Σημειωτέον, ότι η έκδοση, που κυκλοφορεί σε έντυπη και ψηφιακή μορφή, αποτελείται από 15 κεφάλαια και συνολικά 1402 σελίδες. Πρόκειται για την τρίτη ανάλογη και επικαιροποιημένη έκδοση του ΙΕΝΕ, αφού η πρώτη κυκλοφόρησε το 2011 και η δεύτερη το 2017.
Στη μελέτη συμμετείχαν, εκτός από την επιστημονική ομάδα του Ινστιτούτου και 25 κορυφαίοι εμπειρογνώμονες από τις χώρες της ΝΑ Ευρώπης, για την κάλυψη όλων των επιμέρους κλάδων του ενεργειακού τομέα της περιοχής. Ακόμη, επιστημονική ομάδα 20 κορυφαίων εμπειρογνωμόνων συνέβαλαν στην μελέτη με τις παρατηρήσεις και τα σχόλιά τους.
Aξίζει να σημειωθεί ότι η μελέτη αναφοράς του ΙΕΝΕ αναμένεται να παρουσιαστεί σε ειδικά roadshows σε ακροατήρια, μεταξύ άλλων, στην Ελλάδα την Σόφια, την Κωνσταντινούπολη, το Βελιγράδι, τα Τίρανα, το Βουκουρέστι, την Βιέννη και το Λονδίνο, με την πρώτη παρουσίαση του Outlook να έχει προγραμματισθεί για την Τρίτη 8 Μαρτίου στην πρωτεύουσα της Βουλγαρίας, με τη σύμπραξη του Χρηματιστηρίου Ενέργειας της Σόφιας (ΙΒΕΧ).
Η εκδήλωση ξεκίνησε με το χαιρετισμό και τις εισαγωγικές παρατηρήσεις από τον Καθηγητή Γιώργο Ιωάννου, Διευθύνοντα Σύμβουλο του Ομίλου ΕnEx. Ο κ. Ιωάννου χαρακτήρισε ιδιαίτερα σημαντική την ΝΑ Ευρώπη για την Ελλάδα και τόνισε πως τα στοιχεία, οι αναλύσεις και τα ευρήματα της μελέτης του ΙΕΝΕ συμβάλουν στην καλύτερη κατανόηση των ενεργειακών θεμάτων της περιοχής, τόσο όσον αφορά στην παραγωγή όσο και στη ζήτηση, έως και το 2040.
«Η μελέτη του ΙΕΝΕ έχει πάρα πολύ μεγάλη συνάφεια με τα όσα συμβαίνουν αυτή την περίοδο», είπε χαρακτηριστικά.
Ακολούθησε μια συνοπτική παρουσίαση του South East Europe Energy Outlook 2021/2022 από τον κ. Κωστή Σταμπόλη, Πρόεδρο και Εκτελεστικό Διευθυντή του ΙΕΝΕ.
Όπως σημείωσε, μία από τις κύριες προκλήσεις που αντιμετώπισε το ΙΕΝΕ όταν αποφάσισε να αναλάβει αυτό το μεγάλο project περιφερειακού ενδιαφέροντος, ήταν ο καθορισμός της υπό εξέταση γεωγραφικής περιοχής. Αυτό έγινε ακόμη πιο δύσκολο καθώς οι συντελεστές των μελετών του 2011 και του 2017, καθώς και οι σημερινοί, δεν προέρχονταν απλώς από ένα διεπιστημονικό επιστημονικό υπόβαθρο, αλλά αντιπροσώπευαν, επίσης, πολλά κράτη της περιοχής, όπως η Αλβανία, η Βουλγαρία, η Κροατία, η Κύπρος, η Σερβία και η Τουρκία.
Υπ’ αυτή την έννοια, υπήρξε πολύ δύσκολο να οριστεί η ΝΑ Ευρώπη ως ένα ξεχωριστό ενεργειακό σύστημα, όπως εξίσου δύσκολο είναι να τη θεωρήσουμε ως ένα ενιαίο πολιτικό υποσύστημα της σύγχρονης ευρωπαϊκής γεωπολιτικής. Σε κάθε περίπτωση είναι όμως μια περιοχή που κατευθύνεται αργά, αλλά σταθερά, την τελευταία 20ετία, προς μια νέα πορεία οικονομικής ευημερίας, πολιτικού εκδημοκρατισμού και γεωστρατηγικής σταθερότητας.
Το SEE Energy Outlook 2021/2022 καλύπτει τις 15 χώρες της περιοχής, δηλαδή τις Αλβανία, Βοσνία-Ερζεγοβίνη, Βουλγαρία, Κροατία, Κύπρο, Ελλάδα, Ουγγαρία, Ισραήλ, Κοσσυφοπέδιο, Μαυροβούνιο, Βόρεια Μακεδονία, Ρουμανία, Σερβία, Σλοβενία και Τουρκία και παρέχει ενεργειακή πληροφόρηση για μια σειρά άλλων περιφερειακών χωρών, όπως η Αίγυπτος, η Συρία, ο Λίβανος, η Μολδαβία, η Ουκρανία, η Σλοβακία, η Αυστρία, το Αζερμπαϊτζάν και η Ιταλία, οι οποίες συνδέονται οικονομικά και γεωγραφικά με τις χώρες του ευρωπαϊκού πυρήνα της ΝΑ Ευρώπης.
Ο κ. Σταμπολής ανέφερε πως μέσα από μια σειρά εισαγωγικών κεφαλαίων, όπου παρουσιάζεται το οικονομικό και πολιτικό υπόβαθρο, μαζί με τα βασικά ζητήματα ενεργειακής πολιτικής της ΝΑ Ευρώπης, η μελέτη εξετάζει τον αντίκτυπο της διαδικασίας περιφερειακής ολοκλήρωσης και των ζητημάτων ενεργειακού ανταγωνισμού στις ενεργειακές προοπτικές της περιοχής, ενώ εμβαθύνει και στην πολιτική της Ε.Ε. για την απαλλαγή από τον άνθρακα και την «Πράσινη Συμφωνία», σε συνάρτηση με τις επενδύσεις που μαπαιτούνται για την ευόδωση αυτών των φιλόδοξων στόχων, αλλά και σε συνάφεια με το θέμα της ενεργειακής ασφάλειας.
Ο Πρόεδρος του ΙΕΝΕ σημείωσε πως η μελέτη ασχολείται με θέματα όπως η ενεργειακή πολιτική, η ενεργειακή ασφάλεια, οι ενεργειακές έρευνες ανά χώρα, το νομικό πλαίσιο, τα περιφερειακά οικονομικά ζητήματα, η ανάλυση ανά τομέα, οι προβλέψεις ζήτησης και προσφοράς ενέργειας για το 2040, οι ενεργειακές τεχνολογίες και οι προοπτικές των ενεργειακών επενδύσεων.
Η ανάλυση του ενεργειακού τομέα επικεντρώνεται στους παράγοντες-κλειδιά της περιοχής, όπως το πετρέλαιο, το φυσικό αέριο, η ηλεκτροπαραγωγή, οι Ανανεώσιμες Πηγές Ενέργειας, η ενεργειακή απόδοση, η συμπαραγωγή και η προστασία του περιβάλλοντος, ενώ ένα σημαντικό τμήμα της μελέτης αφορά στις επιμέρους χώρες της περιοχής και συμπεριλαμβάνει το ενεργειακό προφίλ κάθε μιάς από τις 15 βασικές χώρες.
Ακόμη, έχει δημιουργηθεί μια σειρά πρωτότυπων ενεργειακών χαρτών για την περιοχή, που συνοδεύονται από συγκριτικούς πίνακες δεδομένων και οικονομική ανάλυση. Ένα άλλο σημαντικό μέρος της μελέτης καλύπτει τις ενεργειακές διασυνδέσεις στη ΝΑή Ευρώπη, την Μαύρη Θάλασσα και την περιοχή της Κασπίας και αφορούν στο πετρέλαιο, το φυσικό αέριο και την ηλεκτρική ενέργεια.
Το SEE Energy Outlook 2021/2022 περιγράφει και αναλύει πλήρως τα σημαντικότερα ενεργειακά έργα της περιοχής, όπως τους αγωγούς πετρελαίου και φυσικού αερίου, αποθήκες φυσικού αερίου, πυρηνικούς σταθμούς, έργα έρευνας υδρογονανθράκων, διυλιστήρια, εγκαταστάσεις ΑΠΕ και έργα ενεργειακής απόδοσης. Καλύπτει επίσης τις τελευταίες εξελίξεις στη διαδικασία απελευθέρωσης του συνόλου της αγοράς ενέργειας, (ηλεκτρισμού και φυσικού αερίου) και τις συνθήκες ανταγωνισμού, ενώ εξετάζει και τις ευρύτερες πτυχές της κατάστασης του περιβάλλοντος και της ενεργειακής ασφάλειας στην ΝΑ Ευρώπη.
Όπως είπε ο Πρόεδρος του ΙΕΝΕ το φετινό Outlook περιλαμβάνει για πρώτη φορά, ανάλυση των ενεργειακών τεχνολογιών που είναι κατάλληλες για εφαρμογή στη περιοχή καθώς και εμπεριστατωμένη ανάλυση και προβλέψεις του επενδυτικού δυναμικού, ανά καύσιμο και ανά χώρα, όπως και αξιολόγηση των επιχειρηματικών ευκαιριών για τον ενεργειακό τομέα της περιοχής.
Συνοπτικά, το SEE Energy Outlook 2021/2022 αποτελείται από 1402 σελίδες και περιλαμβάνει 15 ξεχωριστά κεφάλαια, με 1240 σχήματα, χάρτες και πίνακες.
Όπως είπε, με τη δημοσίευση της τρίτης έκδοσης του SEE Energy Outlook, το ΙΕΝΕ συμβάλλει ενεργά στην καλύτερη κατανόηση της λειτουργίας της ενεργειακής αγοράς, σε εθνικό και περιφερειακό επίπεδο, αλλά και στην εκτίμηση των επενδυτικών προοπτικών και των επιχειρηματικών ευκαιριών. «Μια από τις βασικές παρατηρήσεις της μελέτης είναι η ανάγκη για πολύ καλύτερα οργανωμένη και συνεχή εποπτεία και ανάλυση της αγοράς. Αυτό είναι απαραίτητο αν θέλουμε να κατανοήσουμε πλήρως και να ερμηνεύσουμε σωστά την πρόοδο και τις τάσεις του ενεργειακού τομέα στην περιοχή», τόνισε χαρακτηριστικά, για να καταλήξει πως τα ανεπαρκή στατιστικά στοιχεία και η έλλειψη αξιόπιστων πληροφοριών σχετικά με τα έργα και τις ενεργειακές ροές, καθιστούν το Outlook έργο απόλυτης ανάγκης.
Στη δική της παρέμβαση η κα Λιάνα Γούτα, Διευθύντρια Ενεργειακής Πολιτικής και Διεθνών Σχέσεων του Ομίλου ΕΛΠΕ, ο οποίος ως lead sponsor στήριξε και αυτή τη φορά την έκδοση του Energy Oultook 2021-2022.
«Οι 1400 σελίδες του αποτελούν πραγματικά ένα σημείο αναφοράς για όλους τους τομείς της Ενέργειας για τις 15 χώρες που συμπεριλαμβάνονται στη Μελέτη αλλά και για τις 8 χώρες που περιβάλλουν περιφερειακά την περιοχή ενδιαφέροντος της ΝΑ Ευρώπης. Η Μελέτη αποτυπώνει εύστοχα, οργανωμένα και λεπτομερώς, το ενεργειακό, οικονομικό και πολιτικό τοπίο των χωρών αυτών, όχι μόνο καταγράφοντας στοιχεία και δεδομένα, αλλά δίνοντας στον αναγνώστη και μια βαθύτερη και ουσιαστική ανάλυση των εξελίξεων, των προοπτικών και των προκλήσεων σε όλα τα επίπεδα της ενέργειας, της γεωστρατηγικής, της πολιτικής, σε αυτήν την περιοχή με τη μεγάλη πολυμορφία και τα ιδιαίτερα χαρακτηριστικά», είπε για να προσθέσει: «Η γεωγραφική θέση των 15 αυτών χωρών, τα θέματα διπλωματίας και ασφάλειας, η ύπαρξη πηγών ενέργειας, οι διαφορές στα δημογραφικά χαρακτηριστικά, οι μεγάλες ανισότητες στις οικονομίες των χωρών αυτών, οι διαφορετικές ταχύτητες και η ανάγκη προσαρμογής στις ολοένα και υψηλότερες φιλοδοξίες της ΕΕ για απανθρακοποίηση της οικονομίας, τόσο των χωρών μελών της ΕΕ, όσο και των συμβαλλόμενων με την Ενεργειακή Κοινότητα χωρών, συνιστούν ένα σύνθετο και πολυποίκιλο σκηνικό σε όλα τα επίπεδα αλλά και στο Ενεργειακό που αποτελεί το κύριο αντικείμενο της Έκθεσης που παρουσιάζεται σήμερα.»
Όπως ανέφερε η κα Γούτα, η διαφορά με τις προηγούμενες περιόδους που κάλυψαν οι δύο πρώτες εκδόσεις της μελέτης, το 2011 και το 2017, που αποτυπώνεται στην Τρίτη έκδοση, είναι το εύρος των αλλαγών, το ύψος των φιλοδοξιών, αλλά και η ταχύτητα των αλλαγών που συμβαίνουν τα τελευταία 2 χρόνια στη διαμόρφωση των πολιτικών και του θεσμικού πλαισίου της ΕΕ στον τομέα της Ενέργειας και του Κλίματος. «Οι αλλαγές αυτές είναι χωρίς προηγούμενο, και αλλάζουν όχι μόνο τον ενεργειακό χάρτη της Ευρώπης, αλλά και όλη την οικονομία της σε ορίζοντα 30 ετών, ενώ αρκετά είναι ακόμα τα ερωτήματα που δεν έχουν απάντηση, όπως πχ με ποιες τεχνολογίες θα επιτευχθούν αυτοί οι φιλόδοξοι στόχοι, με ποια επενδυτικά κεφάλαια, με τί κόστος για τις οικονομίες και την κοινωνία, και πώς θα εξασφαλισθεί μια δίκαιη μετάβαση για τους πολίτες όλων των κρατών μελών. Αλλά και με ερωτηματικά γύρω από το πολύ επίκαιρο αυτές τις μέρες θέμα της ενεργειακής εξάρτησης και ασφάλειας: δηλαδή, τί επιπτώσεις θα έχει η ευρωπαϊκή απεξάρτηση από τα ορυκτά καύσιμα και ποιες νέες εξαρτήσεις θα διαμορφωθούν με βάση τις νέες τεχνολογίες, εξαρτήσεις από νέες κρίσιμες και στρατηγικής σημασίας πρώτες ύλες, κάποιες εκ των οποίων είναι διαθέσιμες και παράγονται κυρίως εκτός Ευρώπης», σημείωσε.
Στο workshop του ΙΕΝΕ μίλησαν ακόμη ο κ. Κωνσταντίνος Θεοφύλακτος, Γενικός Γραμματέας του ΙΕΝΕ και Πρόεδρος του Ινστιτούτου Ενέργειας, ο κ. Νίκος Σοφιανός, Σύμβουλος και ανεξάρτητος Ενέργειας, εταίρος του ΙΕΝΕ και πρόεδρος της Επιτροπής ΑΠΕ του ΙΕΝΕ, ο Δρ Ιωάννης Καμπούρης, Πρόεδρος και Διευθύνων Σύμβουλος του Περιφερειακού Κέντρου Ελέγχου Ενέργειας ΝΑ Ευρώπης (SELeNe CC), καθώς και ο κ. Γιώργος Πολυχρονίου, Εκτελεστικός Διευθυντής Τμήματος Στρατηγικής & Επιχειρηματικής Ανάπτυξης της ΔΕΠΑ Εμπορίας.
Υποστηρικτές αυτής της μεγάλης μελέτης του ΙΕΝΕ είναι 16 εταιρείες και οργανισμοί από την Ελλάδα και άλλες χώρες της ΝΑ Ευρώπης. Κύριος χορηγός της μελέτης είναι η Ελληνικά Πετρέλαια (ΕΛΠΕ), ενώ στους χορηγούς περιλαμβάνονται το Ελληνικό Χρηματιστήριο Ενέργειας (ENEX), ο ΑΔΜΗΕ, η ΔΕΠΑ, η τουρκική EPIAS και η Elpedison. Ακόμη, υποστηρικτές της μελέτης είναι το IBEX (Βουλγαρία), η Energean, η Motor Oil, ο ΔΕΣΦΑ, η ΔΕΔΑ, η ΕΔΕΥ, η ElvalHalcor, η GreenTop, η Ensco και η δικηγορική εταιρεία KG Law Firm.