Η τιμή του φυσικού αερίου στο TTF, το Ολλανδικό gas hub που θεωρείται σημείο αναφοράς για όλη την Ευρώπη, αλλά και για την ΔΕΠΑ και το Gas Trading Point του ΔΕΣΦΑ, την περασμένη Δευτέρα ήταν στα 58 €/MWh, έχοντας ανατιμηθεί κατά 100% από τα τέλη Ιουνίου και κατά 650% τους τελευταίους 12 μήνες! Αλλά και στην άλλη όχθη του Ατλαντικού όπου οι τιμές είναι παραδοσιακά φθηνότερες απ´ότι στην ακριβή Ευρώπη, στο Henry Hub, οι τιμές από τα 2,50 $/ MΜBtu που ήσαν τον Μάρτιο έχουν αυξηθεί κατά 125% και σήμερα διαπραγματεύονται στα 5,5 $/ MMBtu.
Όμως ακριβές τιμές φυσικού αερίου σημαίνει και ακριβές τιμές ηλεκτρισμού, αφού σήμερα στις περισσότερες Ευρωπαϊκές χώρες, το φυσικό αέριο έχει αντικαταστήσει τον εγχώριο αλλά ρυπογόνο άνθρακα στην παραγωγή ηλεκτρισμού. Και με τις επικρατούσες υψηλές τιμές ρύπων (άνω των €60 /τόνο) η παραγωγή ηλεκτρισμού από άνθρακα καθίσταται απαγορευτική. Με τους προμηθευτές ηλεκτρισμού να έχουν στερηθεί μια κατά κανόνα φθηνότερη πηγή ενέργειας, δεν έχουν έχουν πλέον εναλλακτικές λύσεις για διεύρυνση του χαρτοφυλακίου τους. Τα διμερή συμβόλαια με παραγωγούς ΑΠΕ αργούν ακόμα και τις ΑΠΕ να προσφέρουν δωρεάν την επιδοτούμενη ενέργεια τους στο Χρηματιστήριο Ενέργειας -με την τελική τιμή να κυριαρχείται, όμως, από το ακριβό φυσικό αέριο, το οποίο, στην περίπτωση της χώρας μας, αναλογεί για σχεδόν το 50% του μείγματος ηλεκτρικής παραγωγής, με το υπόλοιπο να καλύπτεται από εισαγωγές (10%), από ΑΠΕ ( 30%),από εγχώριο λιγνίτη (5%) και υδροηλεκτρικά (5%).
Κάπως έτσι, η Μέση Τιμή Εκκαθάρισης στο ΕΧΑ έχει φθάσει στα € 122,96 /MWh, έχοντας τριπλασιαστεί μέσα σε διάστημα 12 μηνών και ανατιμηθεί κατά 50% από τον περασμένο Ιούνιο.
Ήδη οι πρώτοι φουσκωμένοι λογαριασμοί έχουν εμφανιστεί, πράγμα που θορύβησε τα μέγιστα την κυβέρνηση, αφού αίφνης καταρρίπτεται το αφήγημά της περί ελέγχου των τιμών και του πληθωρισμού. Αίφνης, η πράσινη ανάπτυξη και ο « γενναίος νέος κόσμος της καθαρής και πράσινης ενέργειας» (παραφράζοντας τον Aldous Huxley) μετατρέπεται σε πράσινο εφιάλτη. Ο πανικός της κυβέρνησης είναι έκδηλος με τον πρωθυπουργό και τον καθ´ ύλη υπεύθυνο υπουργό Περιβάλλοντος και Ενέργειας, κ. Κώστα Σκρέκα (εδώ) να έχουν αποδυθεί σε μια τεράστια καμπάνια δημοσίων σχέσεων, τύπου damage control, όπου μέσα από απανωτές δηλώσεις και συνεντεύξεις προσπαθούν να εξηγήσουν το δίχτυ προστασίας και τα μέτρα- ανάχωμα που ετοιμάζει η κυβέρνηση, μέσω ενός πλέγματος επιδοτήσεων, ώστε να μην αυξηθούν υπέρμετρα τα τιμολόγια του ηλεκτρισμού.
Μόνο που οι επιδοτήσεις οιασδήποτε μορφής, απ´ότι γνωρίζουμε, ανήκουν στο παρελθόν και δεν δικαιολογούνται σε μια ελεύθερη αγορά, επιπλέον δε, θεωρούνται ότι στρεβλώνουν τον ανταγωνισμό και τιμωρούνται αυστηρά από την ΕΕ. Ακόμα και εάν μια κυβέρνηση αποφασίσει να επιδοτήσει τους πάντες, όπως προτίθεται να πράξει η Ελληνική στην τρέχουσα συγκυρία.
Οι τρέχουσες αυξήσεις εμφανίζονται μικρές, της τάξης των 3% έως 5%, αλλά είναι σχεδόν βέβαιο ότι εάν αφεθεί η κατάσταση ως έχει, οι τιμές από τον Οκτώβριο και έπειτα θα αυξάνονται προοδευτικά, με εκτιμήσεις παραγόντων της αγοράς να κάνουν λόγο για + 30% πριν από το τέλος τους έτους. Στην περίπτωση του φυσικού αερίου, η κατάσταση είναι ακόμα χειρότερη, αφού τα περιθώρια απορρόφησης των αυξήσεων από τις εταιρείες είναι μηδαμινά και άρα όσοι καταναλωτές χρησιμοποιούν φυσικό αέριο για θέρμανση και μαγείρεμα θα κληθούν να πληρώσουν τουλάχιστον διπλάσιο κόστος σε σύγκριση με πέρυσι. Ένας δύσκολος χειμώνας προμηνύεται με υψηλές τιμές ηλεκτρικού,φυσικού αερίου και πετρελαίου για όλους, οικιακούς καταναλωτές,επιχειρήσεις και βιομηχανία.
Η ρίζα του κακού, δηλαδή των υψηλών τιμών ενέργειας, δεν ευρίσκεται ασφαλώς στην Ελλάδα, η οποία από την ένταξη της ενεργειακής αγοράς της στον Ευρωπαϊκό μηχανισμό, μέσω της εφαρμογής του target model, από την 1η Νοεμβρίου 2020, ακολουθεί κατά πόδας την ευρωπαϊκή αγορά. Αυτή τη στιγμή, κομβικό ρόλο στην διαμόρφωση των τιμών παγκοσμίως παίζει το φυσικό αέριο, το οποίο για μια σειρά από λόγους (λχ, υψηλή ζήτηση σε Κίνα και ΝΑ Ασία, έλλειψη νέας παραγωγής LNG) έχει ανατιμηθεί σε επικίνδυνο βαθμό, ώστε να απειλεί την παγκόσμιο οικονομία. Η δε Ευρώπη, σε σύγκριση με άλλες περιοχές του πλανήτη είναι σαφώς σε πολύ χειρότερη μοίρα, λόγω της πλήρους δαιμονοποίησης του άνθρακα και την οικονομική τιμωρία που επιβάλλεται (αφού οι τιμές των ρύπων να έχουν εκτοξευθεί άνω των €60/τόνο) σε όσους επιθυμούν να τον χρησιμοποιήσουν για να διαφοροποιήσουν το ενεργειακό τους μείγμα.
Ανάμεσα στους λόγους που έχουν ωθήσει τις τιμές του αερίου στα ύψη στην ευρωπαϊκή αγορά είναι η ιδιαίτερα υψηλή ζήτηση που παρατηρήθηκε κατά τους χειμερινούς μήνες, ιδιαίτερα στην βόρειο Ευρώπη, με αποτέλεσμα μέχρι τον Μάιο, πολλές εταιρείες να κάνουν χρήση των αποθεμάτων στις υπόγειες δεξαμενές οι οποίες και έπρεπε να αναπληρώσουν τα αποθέματα τους εν όψει του χειμώνα. Αυτό δημιούργησε πρόσθετη ζήτηση με αποτέλεσμα μεγάλοι προμηθευτές όπως η Gazprom και η Equinor να μην είναι σε θέση να ικανοποιήσουν την επιπλέον ζήτηση (εδώ) . Η δε αυξημένη ζήτηση αερίου στην Ευρώπη σχετίζεται άμεσα με την στροφή των ηλεκτροπαραγωγών στο φυσικό αέριο, απουσία φθηνών εναλλακτικών πηγών, όπως ήτο μέχρι πρόσφατα ο άνθρακας και ο λιγνίτης.
Συμπερασματικά, η παρούσα φάση υψηλών τιμών φυσικού αερίου και κατ’επέκταση ηλεκτρισμού, δεν είναι απόλυτα συγκυριακή, αλλά έχει βαθύτερα αίτια την επιχειρούμενη, βίαια, απανθρακοποίηση, κυρίως στην Ευρώπη, με αποτέλεσμα οι τιμές του ηλεκτρισμού να επιβαρύνονται με αφύσικα υψηλά τέλη (emission charges). Η λογική της Κομισιόν όπως εξειδικεύτηκε για μια ακόμα φορά σήμερα από τον εμπνευστή της (και εκτελεστή της, Ολλανδό Frans Timmermans) είναι η ταχεία μετάβαση στις Ανανεώσιμες Πηγές έναντι οποιουδήποτε κόστους, ώστε να μειωθούν τάχιστα οι εκπομπές του θερμοκηπίου, αγνοώντας επιδεικτικά το ότι η ΕΕ είναι υπεύθυνη για μόνο το 8% των παγκόσμιων εκπομπών, ενώ μεγάλοι ρυπαντές όπως η Κίνα και Ινδία δεν δείχνουν παρόμοια σπουδή.
Σήμερα ο άνθρακας και ο λιγνίτης και αύριο το φυσικό αέριο θα πρέπει να εξοβελιστούν από το ενεργειακό μίγμα της ΕΕ, ει δυνατόν μέχρι το 2030 . Η εμμονή στο Green Deal, και μάλιστα η επίσπευσή του, όπως φάνηκε από το νέο πακέτο μέτρων (Fit-for-55) που ανακοινώθηκε τον περασμένο Ιούλιο (εδώ), αναπόφευκτα οδηγεί σε υψηλές τιμές φ.αερίου και ηλεκτρισμού που δυστυχώς θα παραμείνουν για μεγάλο χρονικό διάστημα με καταστροφικές συνέπειες για χώρες όπως η Ελλάδα που εξαρτώνται σχεδόν απόλυτα από εισαγωγές ενέργειας. Απώτερος στόχος της Κομισιόν είναι με όχημα τις υψηλές ενέργειας η γρήγορη μετάβαση σε « καθαρά καύσιμα» αδιαφορώντας για τους καταναλωτές οποίοι πολύ σύντομα θα αναγκαστούν να μειώσουν στο ελάχιστο τις καταναλώσεις τους ώστε να μην αποκοπούν από τα δίκτυα «κοινής οφέλειας».