Το σχέδιο κατασκευής της νέας διώρυγας έχει προκαλέσει επικρίσεις για το κόστος και για τις περιβαλλοντικές επιπτώσεις του, ενώ ήρθε ξανά στο προσκήνιο με την επιστολή των απόστρατων ναυάρχων στην οποία επικρίνουν το σχέδιο Ερντογάν για τη δημιουργία της «Διώρυγας της Κωνσταντινούπολης», καλώντας την κυβέρνηση να μην αποσυρθεί από τη Συνθήκη του Μοντραί.
Η Διώρυγα της Κωνσταντινούπολης (Kanal Istanbul) προβέπεται να συνδέσει τη Μαύρη Θάλασσα βορείως της Κωνσταντινούπολης με τη Θάλασσα του Μαρμαρά προς νότον και εκτιμάται ότι θα κοστίσει 75 δισεκατομμύρια τουρκικές λίρες (9,2 δισεκατομμύρια δολάρια).
Η κυβέρνηση υποστηρίζει πως η διάνοιξη της διώρυγας αυτής θα μειώσει την κυκλοφορία στα Στενά του Βοσπόρου και θα αποτρέψει ατυχήματα, όμως οι επικριτές του σχεδίου έχουν υπογραμμίσει ότι θα επιφέρει μεγάλη περιβαλλοντική ζημιά και θα μολύνει πηγές πόσιμου νερού.
Ο Ερντογάν, μιλώντας σε βουλευτές του κόμματός του, του AKP, δήλωσε πως η Τουρκία θα προχωρήσει στο σχέδιο αυτό «είτε σας αρέσει είτε όχι», αναφερόμενος στις επικρίσεις κομμάτων της αντιπολίτευσης και άλλων αντιπάλων και πρόσθεσε πως η διώρυγα θα αποτελέσει «μια νέα τραχεία» για την περιοχή.
Χθες, εξάλλου, ο Τούρκος πρόεδρος κατά τη διάρκεια ομιλίας του στην Άγκυρα τόνισε, αναφερόμενος στην επιστολή των απόστρατων ναυάρχων ότι καθήκον τους «δεν είναι να εκδίδουν δηλώσεις που περιέχουν υπαινιγμούς για ένα πολιτικό πραξικόπημα. Κανένας αξιωματικός εν αποστρατεία δεν έχει το δικαίωμα να ακολουθεί μια τέτοια πορεία».
«Αυτή δεν έχει καμία σχέση με την ελευθερία της έκφρασης. Σε μια χώρα της οποίας η ιστορία είναι αμαυρωμένη από πραξικοπήματα, αυτό είναι απαράδεκτο», πρόσθεσε ο Ερντογάν.
Ο Ερντογάν χαρακτήρισε την επιστολή «κακόβουλη», λέγοντας ότι στην Τουρκία «γίνονται πάντα πραξικοπήματα μετά από τέτοιες δηλώσεις».
Η «Διώρυγα της Κωνσταντινούπολης» είναι το πιο φιλόδοξο από τα σχέδια υποδομών του προέδρου Ρετζέπ Ταγίπ Ερντογάν (αεροδρόμια, γέφυρες, οδικοί άξονες και σήραγγες) τα τελευταία 18 χρόνια. Η κυβέρνηση υποστηρίζει ότι με τη Διώρυγα αυτή η Κωνσταντινούπολη θα αποκτήσει έναν νέο «πόλο έλξης», ενώ θα χαλαρώσει και η πίεση στον Βόσπορο. Περισσότερα από 41.000 πλοία διέπλευσαν τα Στενά το 2018, σύμφωνα με τις τουρκικές αρχές.
Εντούτοις, όσοι αντιτίθενται στο σχέδιο υποστηρίζουν ότι, εκτός από τις επιπτώσεις που θα έχει στο περιβάλλον, το άνοιγμα αυτής της Διώρυγας μπορεί να υπομονεύσει τη Συνθήκη του Μοντραί, του 1936, η οποία εγγυάται την ελεύθερη διέλευση των πλοίων από τα Στενά του Βοσπόρου και τα Δαρδανέλια, τόσο εν καιρώ ειρήνης όσο και εν καιρώ πολέμου.
Ωστόσο, η Συνθήκη επιβάλλει περιορισμούς στη διέλευση από τα τουρκικά στενά πολεμικών πλοίων που δεν ανήκουν στις χώρες που συνορεύουν με τη Μαύρη Θάλασσα.
Σύμφωνα με ορισμένους παρατηρητές, μια πιθανή αμφισβήτηση της Συνθήκης μέσω της «Διώρυγας της Κωνσταντινούπολης» θα μπορούσε να διευκολύνει την πρόσβαση αμερικανικών πολεμικών πλοίων στην Μαύρη Θάλασσα, κάτι που η Ρωσία βλέπει με κακό μάτι.
«Η σύνδεση που έγινε (από τους απόστρατους) μεταξύ της Διώρυγας της Κωνσταντινούπολης και της Συνθήκης του Μοντραί είναι εντελώς εσφαλμένη», υποστήριξε ο Ερντογάν.
«Δεν να την εγκαταλείψουμε» , τόνισε προσθέτοντας ωστόσο πως «αν προκύψει ανάγκη στο μέλλον, μπορούμε να τροποποιήσουμε οποιαδήποτε συνθήκη εάν αυτό επιτρέπει στη χώρα μας να προχωρήσει μπροστά».
«Θεωρούμε σημαντικά τα πλεονεκτήματα που προσφέρει η Συνθήκη του Μοντρέ στη χώρα μας και θα παραμείνουμε δεσμευμένοι σε αυτήν τη Συνθήκη μέχρι να βρούμε καλύτερες ευκαιρίες», συμπλήρωσε.
Υπενθυμίζεται πως στην ανοιχτή επιστολή τους που έδωσαν στη δημοσιότητα το Σαββατοκύριακο, οι 104 απόστρατοι ναύαρχοι δηλώνουν ότι είναι «ανησυχητικό» να ξεκινήσει μια συζήτηση για τη Συνθήκη, εκτιμώντας ότι η συμφωνία αυτή «προστατεύει κατά τον καλύτερο τρόπο τα τουρκικά συμφέροντα».
Υψηλόβαθμοι Τούρκοι αξιωματούχοι καταδίκασαν την κοινή δήλωση, τονίζοντας πως αποτελεί μια απευθείας πρόκληση σε μια πολιτική κυβέρνηση, λέγοντας πως η στάση αυτή θυμίζει παλιότερες παρεμβάσεις του στρατού και το αποτυχημένο πραξικόπημα του 2016.
Χθες, μάλιστα, δέκα απόστρατοι ναύαρχοι μεταξύ αυτών που υπέγραψαν την επιστολή συνελήφθησαν από την αστυνομία.