Δυστυχώς, σημαντικό ποσοστό πράσινης ενέργειας χάνεται τις ώρες που η παραγωγή από ΑΠΕ είναι σχεδόν ίση ή και μεγαλύτερη από τη ζήτηση, ιδιαίτερα τα μεσημέρια τους μήνες χαμηλής ζήτησης, την άνοιξη και το φθινόπωρο. Διότι δεν είναι πάντα δυνατό να εξαχθεί όλη η πλεονάζουσα ποσότητα, ούτε βεβαίως να αποθηκευτεί, αφού καθυστερεί χαρακτηριστικά η υλοποίηση έργων αποθήκευσης.
Οι περικοπές στην παραγωγή των ΑΠΕ είχαν ως αποτέλεσμα η αύξηση στην παραγωγή των ΑΠΕ στο δεκάμηνο του 2025 ως προς το αντίστοιχο διάστημα του 2024 να είναι μόνο 5%, ενώ η αύξηση στην παραγωγή από φ.α. να είναι 12,7% λόγω των υψηλών εξαγωγών. Είναι χαρακτηριστικό ότι οι εξαγωγές στο δεκάμηνο του 2025 ήταν 1.932 GWh, ποσότητα σχεδόν ίση με την αύξηση σε παραγωγή των μονάδων φ.α. στο δεκάμηνο του 2025 ως προς το αντίστοιχο του 2024 (2.038 GWh).
Παρά το γεγονός ότι οι τιμές στη χονδρεμπορική αγορά καθορίζονται από την οριακή μονάδα, που κατά κανόνα είναι οι μονάδες φ.α., είναι εμφανές ότι η αύξηση της παραγωγής των ΑΠΕ συντελεί στη μείωση των τιμών της χονδρεμπορικής αγοράς.
Εχουμε όλοι μας την εικόνα των μηδενικών τιμών που διαμορφώνονται τα μεσημέρια, όταν η ζήτηση υπολείπεται της παραγωγής των ΑΠΕ. Αυτό όμως που δεν είναι γνωστό είναι ότι η πραγματική τιμή που πληρώνει ο απλός καταναλωτής εκείνες τις ώρες δεν είναι μηδέν, αλλά 30-40 €/Mwh, που είναι το κόστος αποζημίωσης των μονάδων φ.α. που εντάσσει ο ΑΔΜΗΕ εκ των υστέρων σε πραγματικό χρόνο, επιμερισμένο σε όλους τους καταναλωτές.
Δηλαδή ο απλός καταναλωτής γι’ αυτές τις ώρες πληρώνει τη μεν παραγωγή των ΑΠΕ σε μηδενική τιμή, τη δε παραγωγή από τις μονάδες φ.α. σε τιμή πολύ υψηλότερη από την τιμή που πλήρωνε μία ώρα πριν ή ακόμη και στις ώρες αιχμής λίγο αργότερα.
Τίθεται λοιπόν το ερώτημα ποια μέτρα πρέπει να ληφθούν στην αγορά ώστε το φθηνό κόστος των ΑΠΕ να περάσει στον απλό καταναλωτή. Θα υπενθυμίσω ένα σημείο από την έκθεση του Ντράγκι, απαντώντας στο παραπάνω ερώτημα.
«Decouple the remuneration of RES and nuclear from fossil-fuel generation though long-term Contracts (PPAs and 2-way CfDs) to limit the impact of natural gas on electricity prices».
Με απλά λόγια, ο Ντράγκι είπε ότι οι τεχνολογίες όπως οι ΑΠΕ και τα πυρηνικά, που αποτελούν τεχνολογίες υψηλού capex και χαμηλού μεταβλητού κόστους, πρέπει να διαπραγματεύονται-αμείβονται μέσω διμερών συμβολαίων (ΡΡΑ) και συμβάσεων οικονομικών διαφορών (cfd), έτσι ώστε να μειωθεί η επίδραση του φ.α. στις τιμές που πληρώνει ο καταναλωτής.
Σημαντικό ποσοστό πράσινης ενέργειας χάνεται τις ώρες που η παραγωγή από ΑΠΕ είναι σχεδόν ίση ή και μεγαλύτερη από τη ζήτηση.
Δεν είναι καθαρό εάν μίλησε για δημιουργία δύο αγορών (μια για τις μονάδες υψηλού μεταβλητού κόστους, ήτοι μονάδες φ.α., και μια δεύτερη με τα πυρηνικά και τις ΑΠΕ).
Δεν φαίνεται πάντως να είναι αναγκαίο. Εξάλλου η δημιουργία δύο αγορών δεν βρίσκει σύμφωνη την Ευρωπαϊκή Επιτροπή, για την οποία το target model αποτελεί το ιερό δισκοπότηρο.
Πλην όμως, αναγνωρίζοντας η Ευρωπαϊκή Επιτροπή το πρόβλημα, ειδικότερα αναφορικά με το βιομηχανικό κόστος ενέργειας, υιοθέτησε την ανωτέρω άποψη και τόνισε στις πρόσφατες ανακοινώσεις της ότι είναι προτεραιότητα τα tripartite contracts για την αύξηση της διείσδυσης των ΑΠΕ.
Με απλά λόγια, τα tripartite contracts αφορούν αφενός συμβάσεις οικονομικών διαφορών (cfd) μεγάλης διάρκειας που συνάπτονται μεταξύ ενός κρατικού φορέα, π.χ. του ΔΑΠΕΕΠ, και παραγωγών ΑΠΕ, αφετέρου σε δεύτερη φάση διμερείς συμβάσεις (ΡΡΑ) που συνάπτονται μεταξύ του ΔΑΠΕΕΠ και βιομηχανιών-προμηθευτών, ίσως και μικρότερης διάρκειας back to back.
Η σύμπραξη των κρατικών φορέων θα βοηθήσει στη δημιουργία μείγματος όλων των τεχνολογιών, ήτοι φωτοβολταϊκών, αιολικών, Υ/Η ή και αποθήκευσης, που θα προσεγγίζει σταθερό φορτίο όλο το 24ωρο, αλλά θα παρέχει και τις αναγκαίες εγγυήσεις.
Οπότε οι προμηθευτές ή οι μεγάλες βιομηχανίες θα καλύπτουν μικρότερο κομμάτι των αναγκών τους από το χρηματιστήριο, εφόσον το μεγάλο κομμάτι των αναγκών τους θα το καλύπτουν από συμβάσεις ΡΡΑ. Ετσι μέσω των προμηθευτών θα περάσει το χαμηλό κόστος και στον απλό καταναλωτή.
Αντίθετα, σήμερα στη χώρα μας υποχρεωτικά όλη η παραγόμενη ενέργεια περνάει από το χρηματιστήριο ενέργειας, ακόμη και η παραγωγή των ΑΠΕ που έχει συνάψει διμερείς συμβάσεις. Η στρεβλή αυτή ρύθμιση δεν επιτρέπει στις βιομηχανίες που συνάπτουν διμερείς συμβάσεις με ΑΠΕ να αποδείξουν ότι καταναλώνουν πράσινη ενέργεια, καθώς αγοράζουν υποχρεωτικά από το pool-χρηματιστήριο ενέργειας. Σαφώς αποτελεί μια από τις πρώτες μεταρρυθμίσεις που πρέπει να γίνουν στην ελληνική αγορά.
Από τα ανωτέρω γίνεται σαφές ότι δεν αρκούν η περαιτέρω διείσδυση των ΑΠΕ και η ανάπτυξη της κάθε μορφής αποθήκευσης για να φθάσει το χαμηλό κόστος των ΑΠΕ στον απλό καταναλωτή. Απαιτείται να υπάρξουν θεσμικές αλλαγές στη λειτουργία της αγοράς ηλεκτρικής ενέργειας, που δεν είναι σίγουρο ότι θα βρουν σύμφωνους τους συμμετέχοντες σήμερα στην αγορά.
*O κ. Αντώνης Κοντολέων είναι πρόεδρος της ΕΒΙΚΕΝ.
(από την εφημερίδα "ΚΑΘΗΜΕΡΙΝΗ")