Αναλυτικότερα, η έγκυρη ιστοσελίδα θεμάτων ευρωπαϊκού ενδιαφέροντος σε δημοσίευμά της χθες, Παρασκευή, αναφέρει ότι η ΕΕ ετοιμάζει πλήγμα στον σκιώδη στόλο της Μόσχας ώστε να περιορίσει όχι μόνο πιθανές δολιφθορές σε υποθαλάσσια καλώδια και αγωγούς αλλά και τα έσοδά της για τον πόλεμο στην Ουκρανία, εφαρμόζοντας πιο δυναμικά το υπάρχον διεθνές ναυτικό δίκαιο, σύμφωνα με σχέδιο διακήρυξης που βρίσκεται υπό διαπραγμάτευση μεταξύ των χωρών της ΕΕ.
Τα πλοία χωρίς εθνικότητα «ενέχουν ιδιαίτερο κίνδυνο» για καλώδια και αγωγούς – Εκφράζουν επιφυλάξεις Πορτογαλία και Ελλάδα
Ειδικότερα, οι πρωτεύουσες των κρατών-μελών της ΕΕ φέρονται να καταρτίζουν μια κοινή ερμηνεία της Σύμβασης των Ηνωμένων Εθνών για το Δίκαιο της Θάλασσας (UNCLOS), η οποία θα δώσει στις εθνικές αρχές μεγαλύτερο περιθώριο για την επιβίβαση σε πλοία που είναι ύποπτα για απειλή ενάντια σε υποθαλάσσια καλώδια και αγωγούς. Τον τελευταίο χρόνο, μια σειρά από περιστατικά υποθαλάσσιας δολιοφθοράς που αφορούσαν πλοία που φέρονται να συνδέονται κατά πάσα πιθανότητα με τον σκιώδη στόλο της Ρωσίας έχει αναδείξει το πρόβλημα της Ευρώπης να προσαγάγει τους υπόπτους στη δικαιοσύνη.
Τα πλοία που πλέουν χωρίς εθνικότητα «ενέχουν ιδιαίτερο κίνδυνο», γράφουν οι χώρες της ΕΕ στο οκτασέλιδο έγγραφο που είδε η Euractiv. Ένα άτομο με γνώση των συνομιλιών δήλωσε στη Euractiv ότι ο στόχος είναι να υιοθετηθεί το έγγραφο τη Δευτέρα με διπλωματικούς απεσταλμένους στις Βρυξέλλες. Ωστόσο, το κείμενο εξακολουθεί να απαιτεί περαιτέρω επεξεργασία, καθώς η Πορτογαλία και η Ελλάδα διατηρούν επιφυλάξεις για αρκετές διατάξεις, όπως αναφέρει η εισαγωγή του κειμένου.
Σύμφωνα με τη Euractiv, στο προσχέδιο σημειώνεται ότι τα κράτη-μέλη της ΕΕ διεκδικούν το δικαίωμά τους να επιβιβάζονται σε πλοία στην ανοιχτή θάλασσα ή στα δικά τους ύδατα όταν «υπάρχουν εύλογες υποψίες ότι το πλοίο είναι χωρίς εθνικότητα» - ουσιαστικά δίνοντας στον εαυτό τους άδεια να επιβιβάζονται σε πλοία που πιστεύεται ότι πλέουν χωρίς σημαία ή με δόλια σημαία.
Ασυνήθιστα σαφής γλώσσα – Αυξανόμενη η ανησυχία για το ρωσικό σκιώδη στόλο
Δεκατέσσερις ευρωπαϊκές χώρες έχουν ήδη ευθυγραμμιστεί τον περασμένο μήνα με την άποψη ότι τα πλοία χωρίς κράτος περιλαμβάνουν «εκείνα που ισχυρίζονται ψευδώς ότι φέρουν σημαία», όπως υποψιάζονται ότι κάνουν πολλά πλοία του ρωσικού σκιώδους στόλου. Τέτοια πλοία, υποστηρίζουν, δεν έχουν δικαίωμα στην ελευθερία της ναυσιπλοΐας.
Με την πρώτη ματιά, η δήλωση φαίνεται, κατά βάσιν, να επαναλαμβάνει τις ισχύουσες διατάξεις των συνθηκών. Στην πραγματικότητα, όπως υπογραμμίζει η Euractiv, οι χώρες της ΕΕ διευκρινίζουν τη δική τους ερμηνεία - και το κάνουν με ασυνήθιστα σαφή γλώσσα. Σε ένα πρωτοφανές δημόσιο μήνυμα, προειδοποιούν τη Ρωσία ότι είναι έτοιμες να λάβουν περαιτέρω μέτρα για την προστασία των υποθαλάσσιων κρίσιμων υποδομών τους.
H αυξανόμενη ανησυχία μεταξύ των κυβερνήσεων της ΕΕ προκαλεί διαρκή επαγρύπνηση για τον σκιώδη στόλο της Ρωσία. Αν και η Μόσχα υφίσταται κυρώσεις από την ΕΕ, όπως το πλαφόν στην τιμή του αργού, συνεχίζει να μεταφέρει πετρέλαιο σε όλο τον κόσμο με πλοία που είναι νηολογημένα υπό άλλες σημαίες - ή και χωρίς καθόλου σημαία - ώστε να αποφύγει τους περιορισμούς και να τροφοδοτήσει την πολεμική προσπάθειά της στην Ουκρανία.
Το τελευταίο πακέτο κυρώσεων της ΕΕ στοχεύει 117 πετρελαιοφόρα του σκιώδους στόλου της Ρωσίας. Οι εκτιμήσεις τοποθετούν το μέγεθος του στόλου κάπου μεταξύ 600 και 1.400 πλοίων. Η διπλωματική υπηρεσία της ΕΕ πρότεινε επίσης ότι τυχόν νεοαναγνωρισμένα πλοία του σκιώδους στόλου θα πρέπει να τοποθετούνται αυτόματα στον κατάλογο κυρώσεων της ΕΕ, αποφεύγοντας καθυστερήσεις εν αναμονή ενός νέου πακέτου κυρώσεων.
Θα υπάρξει ανάλογη ευαισθησία για πολεμικά πλοία τουρκικής εθνικότητας κατά του καλωδίου Ελλάδας - Κύπρου;
Εύλογα, πάντως, τίθεται το ερώτημα αν η ΕΕ είναι διατεθειμένη να δείξει ανάλογη αποφασιστικότητα όταν η Άγκυρα παρεμποδίζει, όχι με πλοία «χωρίς εθνικότητα» αλλά με το ίδιο το πολεμικό της ναυτικό την πόντιση του καλωδίου Ελλάδας – Κύπρου και, μάλιστα, μέσα στα χωρικά ύδατα κρατών-μελών της (βλ. Κάσος). Υπενθυμίζεται ότι πρόκειται για έργο PCI, το οποίο, μάλιστα, περιελήφθη, την περασμένη Τετάρτη, και στις 8 «Ενεργειακές Λεωφόρους» της ΕΕ, όσον αφορά τα δίκτυα απόλυτης προτεραιότητας. Έτσι, αναδεικνύεται το ερώτημα αν η Αθήνα αλλά και η Λευκωσία πρόκειται να επισημάνουν το εν λόγω ζήτημα κατά τις συνομιλίες για την επιδιωκόμενη επανερμηνεία του Δικαίου της Θάλασσας στις Βρυξέλλες.
Επόμενο βήμα: Εθνικές νομοθεσίες και ΙΜΟ
Όπως τονίζει η Euractiv, οι χώρες της ΕΕ δηλώνουν έτοιμες να τροποποιήσουν την εθνική τους νομοθεσία για την καλύτερη προστασία των αγωγών, των καλωδίων και άλλων υποδομών. Θα δεσμευτούν επίσης να «εντείνουν τις προσπάθειες» για να διασφαλίσουν ότι όλα τα πλοία συμμορφώνονται με τις απαιτήσεις αναφοράς - συμπεριλαμβανομένης της πλήρους γνωστοποίησης των στοιχείων ταυτοποίησης.
Ορισμένα κράτη, όπως η Δανία, έχουν ήδη ενισχύσει τη στάση τους κατά του σκιώδους στόλου.
Πέρα από το πλαίσιο της ΕΕ, οι χώρες πιέζουν για νέους κανόνες για την προστασία των υποθαλάσσιων κρίσιμων υποδομών. Μάλιστα, γίνεται λόγος για την έναρξη μιας «ευρείας πρωτοβουλίας για την ανάπτυξη εργαλείων για την αντιμετώπιση απειλών», που θα αναπτυχθούν για παράδειγμα στον ΟΗΕ ή στον ΙΜΟ, τον Διεθνή Οργανισμό Ναυτιλίας.