Ο δείκτης γεννητικότητας δεν πρόκειται ποτέ να αυξηθεί σημαντικά σε μια χώρα όπου επικρατεί ο ατομοκεντρισμός, όσα οικονομικά κίνητρα να δοθούν σε νεαρά ζευγάρια. Η δεύτερη προτείνει τη διευκόλυνση της νόμιμης μετανάστευσης στο πλαίσιο μιας νεοφιλελεύθερης αντίληψης που θέτει την οικονομία πάνω από την πολιτική. Ετσι προτάσσεται η πολυπολιτισμικότητα ως μια νομοτελειακή συνθήκη, ενώ ταυτόχρονα στηλιτεύεται οποιαδήποτε διαφωνία ως ανορθολογική.
Η αλήθεια βρίσκεται κάπου στη μέση. Οι Ελληνες είναι ένας ιστορικός λαός που έχει διατηρήσει την πολιτισμική του αυθυπαρξία για χιλιετίες, με πολλούς αγώνες και θυσίες. Με βάση όμως όλες τις προβλέψεις, η χώρα οδεύει προς μια δημογραφική κατάρρευση που θα θέσει σε κίνδυνο πολύ περισσότερα από όσα τώρα νομίζουμε (π.χ. τη βιωσιμότητα του ασφαλιστικού συστήματος). Ωστόσο η Ελλάδα οφείλει να εκπονήσει μια μεταναστευτική πολιτική που δεν θα επαναλαμβάνει τα λάθη που έγιναν σε μεγάλες χώρες της Δυτικής Ευρώπης. Η αθρόα μετανάστευση συχνά οδηγεί στη δημιουργία παράλληλων κοινωνιών, ειδικά όταν απουσιάζει η πολιτισμική συγγένεια με τους γηγενείς. Η κάθε εθνική ταυτότητα στηρίζεται πάνω σε ορισμένα ενοποιητικά στοιχεία (π.χ. γλώσσα, θρησκεία, παραδόσεις) που σαφώς εξελίσσονται, αλλά δεν μπορούν να εκλείψουν τελείως.
Η Ελλάδα, ως κληρονόμος της βυζαντινής παράδοσης, έχει μια προνομιακή σχέση με τις χριστιανικές κοινότητας της καθ’ ημάς Ανατολής. Στον Λίβανο, στη Συρία, στην Ιορδανία και στα παλαιστινιακά εδάφη ζουν σήμερα περίπου ένα εκατομμύριο αραβόφωνοι ορθόδοξοι χριστιανοί. Πρόκειται για ανθρώπους που αυτοπροσδιορίζονται ως Ρωμιοί, δηλαδή συνιστούν το τελευταίο ζωντανό κομμάτι της βυζαντινής οικουμένης στην περιοχή. Κατά την οθωμανική περίοδο, Ελληνες και Ρωμιοί της Ανατολής αποτελούσαν αναπόσπαστα μέρη του ευρύτερου Γένους. Δεν ήταν μια εθνική κοινότητα με τη σύγχρονη έννοια, αλλά ένα θρησκευτικο-πολιτισμικό σύνολο με κοινή ταυτότητα. Εξάλλου, κατά τον Χρήστο Γιανναρά, η νεωτερική πρόσληψη του έθνους είναι δυτικό δάνειο που αλλοίωσε την ελληνική κοσμοαντίληψη.
Στον Λίβανο, στη Συρία, στην Ιορδανία και στα παλαιστινιακά εδάφη ζουν σήμερα περίπου ένα εκατομμύριο αραβόφωνοι ορθόδοξοι χριστιανοί. Πρόκειται για ανθρώπους που αυτοπροσδιορίζονται ως Ρωμιοί.
Η χριστιανική κοινότητα της Συρίας βρίσκεται σε δεινή θέση, δεδομένου ότι οι επιθέσεις παραστρατιωτικών και τζιχαντιστών αυξάνονται με δραματικό ρυθμό. Στη Γάζα και τη Δυτική Οχθη, οι ομόδοξοι Παλαιστίνιοι βρίσκονται αντιμέτωποι με τον θρησκευτικό φανατισμό που εκπορεύεται από ακραίες ομάδες. Στον γειτονικό Λίβανο, η πολιτική και οικονομική αστάθεια οδηγεί πολλούς χριστιανούς στην αναζήτηση μιας καλύτερης ζωής. Αν η Αθήνα υιοθετήσει εγκαίρως μια μεταναστευτική πολιτική εμπνευσμένη από την πολιτισμική ταυτότητα του Γένους, θα μπορούσε να δώσει προτεραιότητα στους συγκεκριμένους πληθυσμούς. Μετανάστες που μοιράζονται την ίδια θρησκεία είναι πιθανότερο να ενταχθούν αρμονικά στην ελληνική κοινωνία. Αυτό αποδεικνύεται από την επιτυχημένη ένταξη πολλών μεταναστών προερχομένων από βαλκανικές χώρες και την πρώην Σοβιετική Ενωση. Χρειάζεται μια καλά σχεδιασμένη πρωτοβουλία με ειδικό πρόγραμμα ένταξης για τους χριστιανούς της Μέσης Ανατολής, προσαρμοσμένο σε νέους και οικογένειες.
Προφανώς κάποιοι στη χώρα μας θα διαφωνήσουν με μια τέτοια επιλογή για ιδεολογικούς ή ηθικούς λόγους. Δεν θα πρόκειται πάντως για κάτι πρωτοφανές, αφού κάποιες δυτικές χώρες ήδη εντάσσουν πολιτισμικά κριτήρια στη μεταναστευτική τους πολιτική. Η περιοχή του Κεμπέκ στον Καναδά κάνει δεκτούς μόνο γαλλόφωνους μετανάστες από τις αρχές της δεκαετίας του 1990. Μετά τη μεταναστευτική κρίση του 2015, η Ουγγαρία υποδέχεται μόνο μετανάστες που έχουν το ίδιο θρήσκευμα με τους περισσότερους κατοίκους της χώρας. Το ίδιο κάνουν ανεπίσημα οι περισσότερες χώρες της Ανατολικής Ευρώπης. Τα τελευταία χρόνια, επίσης, το Ηνωμένο Βασίλειο ενθαρρύνει τη μετανάστευση των κατοίκων του Χονγκ Κονγκ επειδή διαθέτουν βρετανική παιδεία. Η μετανάστευση δεν είναι ανθρώπινο δικαίωμα, αλλά προνόμιο που εξαρτάται από κρατικές πολιτικές. Η Ελλάδα μπορεί να γίνει μια νέα πατρίδα για τους κατατρεγμένους χριστιανούς της Ανατολής.
*O κ. Μάνος Καραγιάννης είναι καθηγητής Διεθνών Σχέσεων στο Πανεπιστήμιο Μακεδονίας και Reader in International Security στο King’s College London.
(από την εφημερίδα "ΚΑΘΗΜΕΡΙΝΗ")