να καθορίζει ετήσιο ποσό ανάκτησης και συνολικό ανώτατο όριο για την πενταετία. Η αρχή του προβλήματος ξεκινά από τη στιγμή που η Κύπρος δεσμεύτηκε να επιτρέψει ανάκτηση μέχρι €25 εκατομμύρια ετησίως κατά την περίοδο κατασκευής, ανεξάρτητα από τα έσοδα λειτουργίας του έργου.
Πώς φτάσαμε όμως μέχρι εδώ;
Η διασύνδεση Κρήτης–Κύπρου είναι το κρίσιμο κομμάτι που θα έβγαζε την Κύπρο από την ηλεκτρική απομόνωση και θα τη συνέδεεε με το ευρωπαϊκό δίκτυο. Η Ευρωπαϊκή Ένωση έχει ήδη χρηματοδοτήσει με € 657 εκατομμύρια το έργο, μέσω του μηχανισμού «Συνδέοντας την Ευρώπη» . Ωστόσο η υπόθεση δεν αφορά απλώς χρήματα, αλλά είναι πολιτικό μήνυμα ότι η Ευρωπαική Ενωση προωθεί διασυνδέσεις που ενισχύουν την ασφάλεια εφοδιασμού και την ενσωμάτωση περισσότερων Ανανεώσιμων Πηγών Ενέργειας, μειώνοντας το κόστος και τις εκπομπές ρύπων.
Η κατασκευή και η εγκατάσταση των καλωδίων έχει αναληφθεί από τη γαλλική εταιρεία Nexans, ενώ ο ΑΔΜΗΕ, μέσω ειδικού φορέα, έχει αναλάβει την υλοποίηση του έργου. Το έργο είναι «γέφυρα» που ρίχνει το κόστος ηλεκτρισμού μακροπρόθεσμα, δίνει εφεδρείες σε περιόδους αιχμής και ανοίγει χώρο για ΑΠΕ χωρίς σοβαρές αυξομειώσεις τιμών. Εχει επίσης σημασία η γεωπολιτική διάσταση. Πέρα από την ασφάλεια τροφοδοσίας, το καλώδιο καθορίζει και τις ισορροπίες στην Ανατολική Μεσόγειο. Συνδέει την Κύπρο με την ευρωπαϊκή αγορά, ενισχύει τον ρόλο της Ελλάδας ως ενεργειακού κόμβου και σε δεύτερη φάση, μπορεί να εντάξει και το Ισραήλ, προσφέροντας διαλειτουργικότητα και στρατηγικό βάθος στις ροές ενέργειας της περιοχής. Η Ευρωπαϊκή Επιτροπή έχει χαρακτηρίσει ιστορική την ηλεκτρική διασύνδεση Κύπρου – Ελλάδας, διότι τερματίζει την ενεργειακή απομόνωση ενός κράτους μέλους.
Η Κύπρος επικαλείται δύο μελέτες «από ανεξάρτητους και σοβαρούς οργανισμούς» που, όπως είπε, καταλήγουν στο ότι το έργο «δεν είναι βιώσιμο με τους συγκεκριμένους όρους». Πληροφορίες κάνουν λογο για συμβουλευτικό οίκο των ΗΠΑ που εισηγήθηκε να μην επενδύσει η Κυπριακή Δημοκρατία στο μετοχικό κεφάλαιο, αναδεικνύοντας ρίσκα χρηματοδότησης και γεωπολιτικής αβεβαιότητας.
Ακόμη κι αν υποτεθεί ότι οι μελέτες καταλήγουν σε δυσμενή συμπεράσματα για την επένδυση, αυτό δεν συναρτάται με την εκταμίευση του ρυθμιστικού ποσού των €25 εκατομμυρίων για το 2025. Η ανάκτηση αποτελεί ρυθμιστική απόφαση για το κυπριακό σκέλος του έργου και έχει εγκριθεί από την αρμόδια αρχή με σαφή αναφορά σε πενταετή περίοδο 2025–2029 και ανώτατα όρια πληρωμών. Αν το κυπριακό Υπουργείο Οικονομικών θεωρεί ότι η απόφαση είναι προβληματική, ο θεσμικά ορθός δρόμος είναι νέα απόφαση και αναθεώρηση με επίκληση τεχνικών και οικονομικών στοιχείων και όχι μια ad hoc άρνηση πληρωμής που εκθέτει τη χώρα ως αναξιόπιστο εταίρο.
Στο μεταξύ, η γαλλική Nexans που κατασκευάζει το καλώδιο, έχει ήδη προχωρήσει την κατασκευή σημαντικού μέρους του.
Αυτό που πρέπει να γίνει -και να γίνει άμεσα- είναι: να εκκαθαριστεί αν οι «δύο μελέτες» που επικαλείται η Λευωσία, αφορούν τη μετοχική συμμετοχή και με ποιους όρουςή την οικονομία του ρυθμιστικού σκέλους.Να υλοποιηθούν οι υποχρεώσεις του ΑΔΜΗΕ τις οποίες έχει θέσει και η κυπριακή πλευρά ως προϋπόθεση σε επιμέρους αποφάσεις.· Να διασφαλιστεί ότι οι γεωπολιτικές παρεμβολές από τη Τουρκία, δεν θα τινάξουν στον αέρα τα χρονοδιαγράμματα, κάτι που απαιτεί συντονισμό Αθήνας – Λευκωσίας, με ενιαία φωνή προς Βρυξέλλες και Παρίσι, λόγω εμπλοκής και της Nexans. Το αν το καλώδιο είναι ένα εγχείρημα αβεβαιότητας ή μια και πραγματικά η ηλεκτρική γέφυρα μένει να το δούμε.