της Μόσχας σε ό,τι αφορά στον έλεγχο της ναυσιπλοΐας και της ροής αργού πετρελαίου και προϊόντων μέσω της Μαύρης Θάλασσας, η οποία αποτελεί ζωτικό ενεργειακό κόμβο για την Ρωσία -μέσω του οποίου εξάγει σχεδόν το 40% αργού και προϊόντων που παράγει- και για άλλες χώρες όπως το Καζακστάν. Η απόφαση της Μόσχας στρέφεται κυρίως εναντίον του Καζακστάν το οποίο πραγματοποιεί τις εξαγωγές του αποκλειστικά μέσα από λιμάνια της Μαύρης Θάλασσας, βασικά μέσω του αγωγού του Caspian Pipeline Consortium (CPC).
Η απαγόρευση του Πούτιν αναστέλλει ουσιαστικά την ροή του Καζάκικου πετρελαίου προς την δύση ενώ υποχρεώνει διεθνείς ναυτιλιακές εταιρείες σε στενότερη συνεργασία με την Μόσχα προκειμένου να εξακολουθούν να δραστηριοποιούνται στην αγορά της Μαύρης Θάλασσας. Η δε σημασία του CPC είναι βαρύνουσα διότι μεταφέρει περισσότερο από το 80% των συνολικών εξαγωγών πετρελαίου του Καζακστάν, που ως γνωστό δεν υποστηρίζει το καθεστώς Πούτιν στον πόλεμο Ρωσίας-Ουκρανίας, αλλά εξαρτάται άμεσα από τις ρωσικές υποδομές για την πρόσβαση στις διεθνείς αγορές. Να σημειώσουμε ότι το Καζακστάν, βάσει τελευταίων στοιχείων του ΙΕΑ, παράγει 1,82 εκατ.βαρέλια την ημέρα ή 1,75% της παγκόσμιας παραγωγής αργού.
(Χάρτης διαδρομής καζάκικου πετρελαίου μέσω Ρωσίας. Πηγή: Transneft)
Η κατάσταση περιπλέκεται ακόμα περισσότερο εάν ληφθεί υπ' όψιν ότι το Consortium περιλαμβάνει στους μετόχους του τις αμερικανικές Chevron και ExxonMobil. Συνεπώς η Ρωσική απαγόρευση δεν επηρεάζει μόνο το Καζακστάν, αλλά και την ενεργειακή στρατηγική των ΗΠΑ στην περιοχή. Γενικά, η απαγόρευση Πούτιν θα επηρεάσει περί το 2,0% της παγκόσμιας προσφοράς πετρελαίου, ποσοστό μικρό μεν, αλλά καθοριστικό σε μια ήδη τεταμένη κατάσταση. Ως γνωστό οι ενεργειακές αγορές, είτε αυτές αφορούν το πετρέλαιο ή το φυσικό αέριο ακόμα και αυτές του ηλεκτρισμού επηρεάζονται από τις οριακές τιμές που αφορούν ένα πολύ μικρό τμήμα, από πλευράς όγκου, των διακινούμενων καυσίμων.
Η απαγόρευση της Ρωσίας είναι ουσιαστικά η απάντηση στην ανακοίνωση του 18ου πακέτου κυρώσεων της ΕΕ κατά της Μόσχας με περιορισμούς στην χρήση (εδώ και 3 χρόνια αχρηστευμένων!) των αγωγών αερίου Nord Stream 1 και Nord Stream 2, και στο νέο ανώτατο όριο τιμών στο ρωσικό πετρέλαιο. Στις τρέχουσες κυρώσεις κατά της Ρωσίας δεν επηρεάζονται ακόμα οι εισαγωγές καυσίμων από τρίτες χώρες, που παράγονται όμως από Ρωσικό αργό. Αυτές θα εφαρμοστούν τον Ιανουάριο 2026 και θα επηρεάσουν χώρες όπως η Ινδία και η Τουρκία που διυλίζουν Ρωσικό αργό. Σε κάθε περίπτωση η Ρωσία έχει αποδείξει ότι μπορεί να παρακάμπτει με επιτυχία τα κύματα κυρώσεων που της επιβάλλει η γραφειοκρατία των Βρυξελλών.
Η κίνηση όμως της Μόσχας να ελέγξει την είσοδο ξένων πετρελαιοφόρων στα λιμάνια της δεν είναι απλά μια πράξη εθνικής κυριαρχίας ή αμυντικής στρατηγικής. Οπως σημειώνουν έγκυροι αναλυτές η εν λόγω κίνηση, «αποτελεί ένα σαφές και ξεκάθαρο μήνυμα προς την Δύση ότι η ενέργεια παραμένει στα χέρια της Μόσχας ως εργαλείο πολιτικής πίεσης όχι μόνο ελέγχοντας τους δικούς της φυσικούς πόρους, αλλά και αυτούς τρίτων χωρών». Συγχρόνως στέλνει ένα ηχηρό μήνυμα προς το Καζακστάν και τις άλλες πρώην σοβιετικές δημοκρατίες ότι οποιαδήποτε ενεργειακή ή οικονομική συνεργασία με την Δύση έχει κόστος όταν περνάει μέσα από Ρωσικά εδάφη ή υποδομές.
(Διακύμανση τιμών Brent τελευταίων έξι ημερών. Πηγή: FT.com)
Η τελευταία αυτή κίνηση της Μόσχας προκαλεί εύλογη ανησυχία στους διεθνείς παίκτες αλλά και στις κυβερνήσεις των πετρελαιο-εισαγωγικών κρατών για την ασφάλεια της ενεργειακής τροφοδοσίας, ειδικά εν όψει του επερχόμενου χειμώνα. Και ναι μεν η διεθνής αγορά αυτή την περίοδο είναι πολύ καλά εφοδιασμένη, με υψηλή παραγωγή και αποθέματα, αλλά εάν υπάρξει παύση, έστω και για μερικές εβδομάδες στην ροή του Καζάκικου πετρελαίου είναι βέβαιο ότι θα δούμε σημαντική αύξηση των διεθνών τιμών αργού.
Προς το παρόν οι τιμές του αργού στις διεθνείς αγορές δεν εμπνέουν ανησυχία και κινούνται στο επίπεδο των $69 με $70.5 το βαρέλι για το Brent, το διεθνές benchmark. Έχοντας υποχωρήσει από τα υψηλά των $79 και $80 το βαρέλι που βρέθηκαν πρόσκαιρα κατά τον 12ημερο πόλεμο μεταξύ Ισραήλ και Ιράν τον περασμένο Ιούνιο.