«Μπορεί αυτό να σοκάρει κάποιους που το ακούν, δεδομένου ότι η Ελλάδα είναι μια χώρα χωρίς ιστορικό ή εμπειρία στην πυρηνική ενέργεια, αλλά όταν κοιτάζω τις γενικές ενεργειακές εξελίξεις, δεν βλέπω πώς ο κόσμος μπορεί να φτάσει στην ουδετερότητα άνθρακα χωρίς την πυρηνική ενέργεια», είπε ο πρωθυπουργός Κυριάκος Μητσοτάκης, ανακοινώνοντας την περασμένη Τετάρτη από το βήμα του συνεδρίου που συνδιοργάνωσαν οι Financial Times και η «Καθημερινή», την πρόθεση της Ελλάδας να εισέλθει στο πυρηνικό κλαμπ των χωρών της Ε.Ε. Με πλήρη επίγνωση της αποδοχής μιας τέτοιας απόφασης σε μια κοινωνία που οι αντιδράσεις συνοδεύουν επενδύσεις κάθε ενεργειακής τεχνολογίας, από τον λιγνίτη και το φυσικό αέριο έως τα φωτοβολταϊκά πάρκα και τις ανεμογεννήτριες, ο πρωθυπουργός «διέβη τον Ρουβίκωνα». Η συζήτηση για την πυρηνική ενέργεια, που στην Ελλάδα άνοιξε δειλά εδώ και ένα χρόνο, όταν ο ίδιος ο πρωθυπουργός στο συνέδριο του Economist μιλώντας για τους ευρωπαϊκούς στόχους απανθρακοποίησης δήλωσε ότι «δεν υπάρχει τρόπος να φτάσουμε στο ουδέτερο ισοζύγιο εκπομπών χωρίς την πυρηνική ενέργεια», μπήκε από την περασμένη εβδομάδα σε μια πιο θεσμική βάση.
«Θεωρώ ότι πρέπει να είμαστε έτοιμοι να ενταχθούμε στην πυρηνική συμμαχία… Δεν λέω ότι θα κάνουμε κάτι άμεσα, αλλά τουλάχιστον θέλω να είμαστε μέρος της συζήτησης και να κατανοούμε προς τα πού κατευθύνονται αυτές οι τεχνολογίες», είπε ο πρωθυπουργός κάνοντας ειδική αναφορά στους μικρούς αρθρωτούς αντιδραστήρες (SMRs). Χαρακτήρισε μάλιστα την πυρηνική ενέργεια «καθαρή τεχνολογία» και ένα από τα στρατηγικά στοιχήματα της Ευρώπης για το οποίο θα πρέπει να δεσμεύσει σημαντικούς πόρους.
Η Ελλάδα είναι έτοιμη να προσχωρήσει στην ομάδα των 13 ευρωπαϊκών χωρών που πιέζει για μεγαλύτερη συμμετοχή της πυρηνικής ενέργειας στο ευρωπαϊκό ενεργειακό μείγμα ακολουθώντας το ρεύμα αναγέννησης παγκοσμίως, της αφοριστικής μορφής ενέργειας για πολλές δεκαετίες, μετά το ατύχημα της Φουκουσίμα. Η αμφιλεγόμενη μορφή ενέργειας, «καθαρή» και πολύτιμη για την αντιμετώπιση της κλιματικής αλλαγής για τους υποστηρικτές της και κίνδυνος αφανισμού της ανθρωπότητας για τους πολέμιούς της, προβάλλει σήμερα ως μέρος της λύσης για την παγκόσμια μετάβαση σε ένα μέλλον με χαμηλές εκπομπές άνθρακα και την κάλυψη της ζήτησης που αυξάνεται χωρίς ιστορικό προηγούμενο. Μόνο ο τομέας της τεχνητής νοημοσύνης προβλέπεται, μέχρι το 2030, να απαιτεί 160% περισσότερη ενέργεια από σήμερα – καταναλώνοντας σε ποσότητα την ετήσια κατανάλωση του Καναδά (περίπου 650 τεραβατώρες).
Η Ελλάδα είναι έτοιμη να προσχωρήσει στην ομάδα των 13 ευρωπαϊκών χωρών που πιέζει για μεγαλύτερη συμμετοχή της πυρηνικής ενέργειας στο ενεργειακό μείγμα.
Τα ενεργοβόρα κέντρα δεδομένων και η τεχνητή νοημοσύνη έχουν λειτουργήσει ως επιταχυντές αυτής της στροφής προς τα πυρηνικά, αφού θα πρέπει να τροφοδοτούνται με ηλεκτρική ενέργεια αδιαλείπτως 24 ώρες το 24ωρο, που δεν μπορούν να την εγγυηθούν οι διακοπτόμενες ΑΠΕ. Τεχνολογικοί κολοσσοί, όπως η Google, η Αmazon και η Microsoft, έχουν στραφεί στην πυρηνική ενέργεια και στη νέα τεχνολογία των μικρών αρθρωτών αντιδραστήρων για την τροφοδοσία τους. Στις ΗΠΑ έχουν ανακοινωθεί έργα δυναμικότητας 25 GW για τη στήριξη κέντρων δεδομένων. Ο IEA εκτιμά ότι μέχρι το 2050 περισσότερα από 1.000 SMRs θα τεθούν σε λειτουργία, με συνολική ισχύ 120 GW. Οι επενδύσεις σε αυτή την τεχνολογία θα μπορούσαν να φτάσουν τα 670 δισ. δολ. έως το ίδιο έτος. Τον Μάιο, ο Ντόναλντ Τραμπ υπέγραψε εκτελεστικά διατάγματα για την επιτάχυνση της υιοθέτησης της πυρηνικής ενέργειας στις ΗΠΑ στοχεύοντας στην επέκταση της πυρηνικής ενέργειας από περίπου 100 GW σήμερα σε 400 GW έως το 2050. Η Κίνα σχεδιάζει να κατασκευάσει 150 πυρηνικούς αντιδραστήρες τα επόμενα 15 χρόνια, με στόχο την επίτευξη 200 GW πυρηνικής ενέργειας έως το 2035. Στη σύνοδο κορυφής για το κλίμα COP29 τον Νοέμβριο του 2024, 31 χώρες δεσμεύτηκαν να τριπλασιάσουν την παγκόσμια πυρηνική παραγωγή έως το 2050.
Στην Ευρώπη, το κλαμπ των πυρηνικών χωρών διευρύνεται συνεχώς. Χώρες οι οποίες την περίοδο της ενεργειακής κρίσης και στη συζήτηση που άνοιξε για την ένταξη της πυρηνικής ενέργειας στην «πράσινη ταξινομία» αντέδρασαν σθεναρά, σήμερα συμπορεύονται με το πυρηνικό κλαμπ. Η «πράσινη» Δανία εξετάζει την άρση της 40ετούς απαγόρευσης χρήσης πυρηνικής ενέργειας, η Γερμανία, μέχρι πρότινος σύμβολο της μεταπυρηνικής Ευρώπης, εμφανίζεται να συμπλέει με τη Γαλλία, την κατ’ εξοχήν εκπρόσωπο της πυρηνικής ενέργειας στην Ε.Ε. και το Βέλγιο αναθεωρεί τις αποφάσεις για παροπλισμό των πυρηνικών μονάδων του. Στην Ισπανία, που έχει αποφασίσει να παροπλίσει μέχρι το 2035 όσους πυρηνικούς αντιδραστήρες παραμένουν ακόμη σε λειτουργία, το σοκ που προκάλεσε το μπλακ άουτ του Απριλίου άνοιξε εκ νέου τη συζήτηση για την πυρηνική ενέργεια, με τους υποστηρικτές να καλούν την κυβέρνηση να αναθεωρήσει την απόφασή της.
Η Γερμανία, μέχρι πρότινος σύμβολο της μεταπυρηνικής Ευρώπης, εμφανίζεται να συμπλέει με τη Γαλλία, την κατ’ εξοχήν εκπρόσωπο της πυρηνικής ενέργειας στην Ε.Ε.
Η αναγέννηση της πυρηνικής ενέργειας προχωράει με την υποστήριξη της νέας τεχνολογίας των μικρών αρθρωτών αντιδραστήρων (SMRs) στους οποίους αναφέρθηκε και ο πρωθυπουργός. Προσφέρουν μικρότερο κόστος, ταχύτερη κατασκευή και μικρότερη χρήση γης, σε σχέση με τους παραδοσιακούς αντιδραστήρες, ενώ αυξάνουν την ασφάλεια με συστήματα παθητικής ψύξης και υπόγεια θωράκιση. Επιπλέον, έχουν το πλεονέκτημα ότι συναρμολογούνται και εγκαθίστανται εύκολα σε απομακρυσμένες βιομηχανικές μονάδες, όπου δεν υπάρχει δίκτυο. Θα μπορούσαν, πέραν της χρήσης τους στη ναυτιλία, να αποτελέσουν λύση και για την ηλεκτροδότηση των μη διασυνδεδεμένων νησιών και για τη λειτουργία μονάδων αφαλάτωσης. Επί του παρόντος ωστόσο δεν υφίσταται κανένας τέτοιος σχεδιασμός σε κυβερνητικό επίπεδο.
Η ναυτιλία
Μια πρώτη εφαρμογή, σύμφωνα με αρμόδιους παράγοντες, θα μπορούσε να αποτελέσει στην Ελλάδα ο τομέας της ναυτιλίας, στον οποίο έκανε ειδική αναφορά ο πρωθυπουργός.
«Εχει ιδιαίτερο ενδιαφέρον για τη ναυτιλιακή μας κοινότητα ότι πρέπει να διερευνήσουμε κατά πόσον η πυρηνική ενέργεια μπορεί να αποτελέσει βιώσιμη λύση για τις θαλάσσιες μεταφορές κατά μήκος μεγάλων αποστάσεων. Ως κορυφαίο ναυτιλιακό έθνος, οφείλουμε τουλάχιστον να είμαστε στην πρώτη γραμμή της έρευνας και της συζήτησης. Μπορεί να αποδειχθεί εφαρμόσιμη, μπορεί και όχι. Απέχουμε 10 με 15 χρόνια. Αλλά αν θέλουμε πραγματικά να σκεφτούμε στρατηγικά ως ναυτιλιακό έθνος, δεν μπορούμε να απέχουμε από αυτή τη συζήτηση. Και, φυσικά, αυτή είναι μια συζήτηση που είμαι πολύ ανοιχτός να κάνω με τη ναυτιλιακή κοινότητα, ώστε να διασφαλίσουμε ότι θα δημιουργήσουμε μια κοινή ομάδα εργασίας που θα εξετάσει αυτή την τεχνολογία τουλάχιστον ως μια πιθανή επιλογή», είπε ο πρωθυπουργός. Η ναυτιλιακή κοινότητα φέρεται σαν έτοιμη από καιρό για μια τέτοια συζήτηση, αφού πληροφορίες φέρουν τον κλάδο που αναζητά βιώσιμες λύσεις για την απανθρακοποίηση, να έχει υποβάλει σχετική πρόταση στην κυβέρνηση.
(από την εφημερίδα «ΚΑΘΗΜΕΡΙΝΗ»)