Ωστόσο, αναγνωρίζεται ότι το τελικό αναθεωρημένο ΕΣΕΚ για την πορεία ως το 2050 υιοθετεί αρκετές από τις συστάσεις που είχαν γίνει κατά την αξιολόγηση του προσχεδίου.
Για παράδειγμα, η Κομισιόν αναφέρει ότι οι ελληνικές αρχές έχουν ενημερώσει ότι ο στόχος της απαλλαγής από τον άνθρακα ως το 2030 θα υπερκαλυφθεί κατά 20% αλλά χωρίς προβλέψεις ανά τομέα, ενώ ο στόχος για τις ΑΠΕ υπερβαίνει το επίπεδο που απαιτείται με βάση τον σχετικό Κανονισμό, χωρίς συγκεκριμένο χρονοδιάγραμμα για την υλοποίησή των απαιτούμενων επενδύσεων
Απανθρακοποίηση
Αναφορικά με την απανθρακοποίηση, αν και συμπληρώνει τις πληροφορίες του προσχεδίου, η Ευρωπαϊκή Επιτροπή θεωρεί ότι χρειάζονται περισσότερες πληροφορίες για το εύρος, το χρονοδιάγραμμα και την προβλεπόμενη επίδραση των πολιτικών και μέτρων που προβλέπονται σε αυτό. Επισημαίνει, μάλιστα, ότι δεν εξηγεί με πλήρη λεπτομέρεια πώς η Ελλάδα θα «πιάσει» τη δέσμευση για μείωση εκπομπών κατά 22,7% ως το 2030, καθώς και ότι δεν παραθέτει προβλέψεις για τις εκπομπές στους επιμέρους τομείς. Σημειώνει, πάντως, ότι η χώρα μας το 2022 είχε αναφέρει μεγαλύτερη μείωση εκπομπών σε σχέση με τον στόχο του 2030, έχοντας φτάσει το 26,6%, ενώ η πρόοδος συνεχίστηκε και το 2023, με τη μείωση εκπομπών δηλώνεται στο 28%. Μάλιστα, υπογραμμίζει ότι οι ελληνικές αρχές ανέφεραν εφέτος τον Φεβρουάριο ότι στο τέλος της δεκαετίας θα υπάρξει υπερκάλυψη του στόχου κατά 20 ποσοστιαίες μονάδες, στο 43,2%.
Ωστόσο, ο τομέας των μεταφορών, η μεγαλύτερη πηγή εκπομπών αερίων του θερμοκηπίου στην Ελλάδα, είναι, όπως επισημαίνεται στην αξιολόγηση της Κομισιόν, και ο μόνος τομέας στον οποίο έχουν αυξηθεί οι εκπομπές στη χώρα μας. Όπως τονίζει, το τελικό αναθεωρημένο ΕΣΕΚ είχε πιο φιλόδοξους στόχους για διαφορετικές κατηγορίες οχημάτων (π.χ. 30% ηλεκτροκίνηση στα νέα οχήματα το 2030), ενώ προβλέπει μείωση 10% μείωση εκπομπών στις οδικές μεταφορές την περίοδο 2022-2030.
Σημειώνεται, επίσης, ότι ζητά, αναφορικά αφορά με τη βιομηχανία, να εξεταστεί το ενδεχόμενο πρόσθετων δράσεων για τη μείωση της έντασης των εκπομπών αερίων του θερμοκηπίου σε ενεργοβόρους τομείς.
Όσον αφορά την εισαγωγή του συστήματος ETS2 για εμπορία ρύπων από την χρήση καυσίμων σε κτίρια, οδικές μεταφορές και πρόσθετους τομείς, σημειώνεται ότι το τελικό ΕΣΕΚ δεν ποσοτικοποιεί την επίδρασή της στην επίτευξη του εθνικού στόχου.
Αντίθετα, στη γεωργία, οι παρεχόμενες λεπτομέρειες για τον τρόπο με τον οποίο τα μέτρα που περιλαμβάνονται συμβάλλουν στον στόχο, τόσο από άποψη χρηματοδότησης όσο και από άποψη επιπτώσεων, κρίνονται επαρκείς.
CCS
Σχετικά με τον στόχο της δέσμευσης και αποθήκευσης άνθρακα, CCS, σημειώνεται ότι, αν και αναφέρονται διάφορες πηγές, δεν αναφέρεται ανά επιμέρους πηγή η συμμετοχή στην επίτευξη του εθνικού στόχου του 2030.
Προσαρμογή στην κλιματική αλλαγή
Επίσης, αν και το ΕΣΕΚ ενσωματώνει πολιτικές και μέτρα προσαρμογής στις διαστάσεις της Ενεργειακής Ένωσης σχετικά με την κλιματική αλλαγή, δεν παρέχει λεπτομέρειες σχετικά με το πεδίο εφαρμογής και το χρονοδιάγραμμά τους, που θα επέτρεπαν την εκτίμηση του αντίκτυπού τους. Το σχέδιο περιέχει μερική ανάλυση των κλιματικών ευπαθειών και των κινδύνων για την επίτευξη των εθνικών στόχων, επιδιώξεων και συνεισφορών, αν και είναι πιο λεπτομερές σε σύγκριση με το προσχέδιο.
Επίσης, περιέχει αξιολόγηση της κλιματικής ευπάθειας των πολιτικών για τον μετριασμό των εκπομπών αερίων του θερμοκηπίου, τις ΑΠΕ, την ενεργειακή αποδοτικότητα, την ενεργειακή ασφάλεια και τις κρίσιμες πρώτες ύλες, ενώ εξετάζει και την ανθεκτικότητα των κρίσιμων υποδομών στην κλιματική αλλαγή. Σημειώνεται ότι περιγράφει εν μέρει τους συγκεκριμένους στόχους και τις πολιτικές της Ενεργειακής Ένωσης που οι πολιτικές και τα μέτρα προσαρμογής έχουν ως στόχο να υποστηρίξουν, ωστόσο, οι επιπτώσεις και τα οφέλη τους σε άλλους στόχους της Ενεργειακής Ένωσης δεν έχουν γενικά ποσοτικοποιηθεί στο ΕΣΕΚ.
Απαλλαγή από ορυκτά καύσιμα
Επίσης, η Κομισιόν τονίζει ότι το ΕΣΕΚ περιλαμβάνει τη δέσμευση για σταδιακή κατάργηση των ορυκτών καυσίμων στην ηλεκτροπαραγωγή έως το 2028, όπως προβλέπεται στην εθνική νομοθεσία, και αντίστοιχα αύξηση του μεριδίου των ΑΠΕ. Ωστόσο, επισημαίνεται ότι, αν και αναγνωρίζει την ανάγκη σταδιακής κατάργησης των επιδοτήσεων ορυκτών καυσίμων, απαριθμώντας τις κύριες κατηγορίες τους, το τελικό ΕΣΕΚ δεν ορίζει σαφή προθεσμία ούτε οδικό χάρτη.
ΑΠΕ
Σχετικά με τις ΑΠΕ, η Κομισιόν επισημαίνει ότι ο στόχος για μερίδιο 43% στην ακαθάριστη τελική κατανάλωση ενέργειας ως το 2030 υπερβαίνει το 39,2% που απαιτείται σύμφωνα με τον τύπο που ορίζεται στον σχετικό Κανονισμό, ενώ σημειώνει ότι το 2023 το μερίδιο των ΑΠΕ ανερχόταν σε 25,3%. Τονίζεται, επίσης, ότι, αν και το τελικό κείμενο παρέχει πρόσθετες πληροφορίες για μέτρα προώθησης των ΑΠΕ ανά τομέα, μαζί με εκτιμήσεις για τις απαιτούμενες επενδύσεις, δεν παραθέτει συγκεκριμένο χρονοδιάγραμμα για την υλοποίησή τους.
Παράλληλα, η Ευρωπαϊκή Επιτροπή στέκεται ιδιαίτερα στην πρόθεση της Ελλάδας να καθορίσει «Περιοχές Επιτάχυνσης των ΑΠΕ», για πιο γρήγορη αδειοδότηση έργων ανανεώσιμων πηγών ενέργειας, αλλά και στα μέτρα για προώθηση των «πράσινων» διμερών συμβάσεων, όπως και για την υποστήριξη της αυτοκατανάλωσης και των ενεργειακών κοινοτήτων (μεταξύ άλλων και στα σχέδια στήριξης για την εγκατάσταση φωτοβολταϊκών και συστημάτων αποθήκευσης).
Θετικά αποτιμάται, εξάλλου, και η αναφορά του τελικού κειμένου του ΕΣΕΚ σε μέτρα που αποσκοπούν στην προώθηση της διείσδυσης των ΑΠΕ στη θέρμανση και την ψύξη, συμπεριλαμβανομένης της εγκατάστασης υβριδικών συστημάτων και αντλιών θερμότητας, με σημαντική αύξηση από τη δεκαετία 2030. Όσον αφορά το ανανεώσιμο υδρογόνο στη βιομηχανία, η Ελλάδα προβλέπει σχετικά μικρή ζήτηση έως το 2050, κυρίως λόγω της εστίασης στην ηλεκτροδότηση.
Ενεργειακή αναβάθμιση κτιρίων
Στον κτιριακό τομέα, η Κομισιόν παρατηρεί ότι το τελικό αναθεωρημένο ΕΣΕΚ δεν είναι ιδιαίτερα φιλόδοξο στην επίτευξης κτιριακού αποθέματος υψηλής ενεργειακής απόδοσης και απαλλαγμένου από εκπομπές άνθρακα έως το 2050. Η χώρα μας υιοθετεί ενισχυμένους στόχους, σε σύγκριση με την υφιστάμενη στρατηγική μακροπρόθεσμης ανακαίνισης, μόνο όσον αφορά κατοικίες, ενώ για τις υπόλοιπες κατηγορίες κτιρίων δεν αναφέρονται σαφή ενδιάμεσα ορόσημα για το 2030 ή το 2040. Ωστόσο, αναγνωρίζεται ότι το ΕΣΕΚ περιλαμβάνει ορόσημα για αναβαθμίσεις κατοικιών και μετά το 2030, όπως και το σχετικό κόστος για την επίτευξή τους, αλλά και μέτρα για τη χρηματοδότησή τους.