Αυτό καθιστά το ταλέντο έναν από τους πιο πολύτιμους πόρους στον κόσμο, που μπορεί να οδηγήσει στην καινοτομία και στην ανάπτυξη.
Οι χώρες που φιλοξενούν τα καλύτερα μυαλά αποκτούν ανταγωνιστικό πλεονέκτημα. Oσες αποτυγχάνουν, δεν επιβραδύνουν απλώς τη δική τους πρόοδο, αλλά και την παγκόσμια. Κάθε αναξιοποίητη ιδιοφυΐα είναι μια ανακάλυψη που δεν γίνεται, μια τεχνολογία που δεν αναδύεται, ένα πεδίο που δεν απογειώνεται. Η επόμενη ιδέα που θα αλλάξει τα δεδομένα, μια θεραπεία, μια επαναστατική τεχνολογία, θα μπορούσε να προέλθει από οπουδήποτε. Αλλά μόνο εάν δοθεί η ευκαιρία στα σωστά μυαλά να αξιοποιήσουν πλήρως τις δυνατότητές τους.
Οι κοινωνίες έχουν έντονο ενδιαφέρον να επεκτείνουν τις ευκαιρίες για να δημιουργηθούν επιστήμονες, εφευρέτες και επιχειρηματίες. Οι Ρουσίρ Αγκαρουάλ και Πάτρικ Γκάουλε εξετάζουν αυτό που αποκαλούν εξίσωση που λείπει: πώς να αναγνωρίσουμε, να καλλιεργήσουμε και να ενδυναμώσουμε τις νεαρές ιδιοφυΐες, ιδιαίτερα στην επιστήμη, την τεχνολογία και τα μαθηματικά. Πολύ συχνά, οι αναπτυσσόμενες οικονομίες αποτυγχάνουν να εντοπίσουν νωρίς τα κορυφαία ταλέντα τους, με αποτέλεσμα να μένουν ανεκμετάλλευτες οι δυνατότητες. Η Ταμπάτα Αμαράλ, λόγου χάρη, είναι ένα παιδί-θαύμα από τη Βραζιλία, που κατάφερε από ένα μέτριο υπόβαθρο να γίνει ηγετική φωνή στην πολιτική, χάρη στις Ολυμπιάδες μαθηματικών στα δημόσια σχολεία. Η περίπτωσή της είναι πολύ σπάνια. Σε όλο τον κόσμο, το λανθάνον ταλέντο παραμένει συχνά ανεξερεύνητο, όχι λόγω έλλειψης ικανότητας αλλά λόγω έλλειψης ευκαιριών.
Ερευνα από τον Ξαβιέ Χαραβέλ του London School of Economics δείχνει ότι η πρόσβαση στην εκπαίδευση, το οικογενειακό εισόδημα και τα κοινωνικά δίκτυα διαμορφώνουν ποιος γίνεται εφευρέτης. Πολλά παιδιά έχουν την ικανότητα, αλλά δεν έχουν τις συνθήκες να ανακαλύψουν τις δυνατότητές τους. Το οικονομικό κόστος αυτού του ανεκμετάλλευτου ταλέντου είναι ιλιγγιώδες.
Η τεχνητή νοημοσύνη προσθέτει μια νέα διάσταση σε αυτή την πρόκληση. Οπως σημειώνει η οικονομολόγος του ΔΝΤ, Μαρίνα Ταβάρες, η ΑΙ θα μπορούσε είτε να ενισχύσει το ανθρώπινο δυναμικό είτε να συρρικνώσει τον χώρο για καινοτομία. Εάν χρησιμοποιηθεί με σύνεση, θα μπορούσε να ενδυναμώσει τα ταλέντα σε πρωτοφανή κλίμακα. Εάν γίνει κακή διαχείριση, θα μπορούσε να συγκεντρώσει τη δύναμη σε λιγότερα χέρια και να περιορίσει τις δημιουργικές ανακαλύψεις.
Εν τω μεταξύ, ο Ουίλαμ Κερ του Πανεπιστημίου του Χάρβαρντ υποστηρίζει ότι οι χώρες που είναι ικανές να προσελκύουν και να διατηρούν κορυφαίες επιδόσεις θα είναι σε καλύτερη θέση ώστε να αντιμετωπίσουν δημογραφικές πιέσεις, όπως η γήρανση του πληθυσμού και η επιβράδυνση της αύξησης της παραγωγικότητας. Ο παγκόσμιος αγώνας δρόμου για ταλέντα δεν αφορά μόνο την εύρεση των πιο λαμπρών μυαλών, αλλά και τη διασφάλιση του οικονομικού μέλλοντος.
Ο εντοπισμός ατόμων που ξεχωρίζουν, ειδικά σε μη προνομιούχες κοινότητες, είναι ζωτικής σημασίας. Το ίδιο όμως και η επέκταση της πρόσβασης στην εκπαίδευση. Η ενίσχυση της δευτεροβάθμιας και τριτοβάθμιας εκπαίδευσης, ο εξοπλισμός των νέων με επαγγελματικές δεξιότητες και η προώθηση ενός περιβάλλοντος που καλλιεργεί τη δημιουργικότητα και την επίλυση προβλημάτων μπορούν επίσης να συμβάλουν στη μείωση της ανισότητας ευκαιριών. Η οικονομία του ταλέντου είναι ένα αναδυόμενο πεδίο, αλλά ένα πράγμα είναι ξεκάθαρο: Οι έξυπνες πολιτικές που βοηθούν τους ανθρώπους να συνειδητοποιήσουν τις δυνατότητές τους μπορούν να αλλάξουν το παιχνίδι για ολόκληρες κοινωνίες.
* Η κ. Γκίτα Μπατ είναι υπεύθυνη Πολιτικής Επικοινωνίας και αρχισυντάκτρια του περιοδικού Finance & Development. Το άρθρο δημοσιεύεται στο ιστολόγιο του ΔΝΤ.
(από την εφημερίδα "ΚΑΘΗΜΕΡΙΝΗ")