θέτοντας σε δεύτερη μοίρα τα περιβαλλοντικά ζητήματα που αποτέλεσαν την σημαία της κατά την πρώτη θητεία της. Στην ανακοίνωσή στο Χ (πρώην Twitter), η επικεφαλής της Κομισιόν τάχθηκε υπέρ της ενίσχυσης της αμυντικής βιομηχανίας, αλλά και τον διορισμό ενός Επιτρόπου Άμυνας στην επόμενη Κομισιόν. Είναι αλήθεια πάντως ότι η ατζέντα της φον ντερ Λάιεν επηρεάζεται από το γενικότερο γεωπολιτικό σκηνικό που έχει διαμορφωθεί. Ο πόλεμος της Ρωσίας με την Ουκρανία εισέρχεται πλέον στον τρίτο χρόνο, τη στιγμή που η υποστήριξη των ΗΠΑ για την Ουκρανία τίθεται υπό αμφισβήτηση και ο Ντόναλντ Τραμπ οδεύει προς μια νέα θητεία στον Λευκό Οίκο, απειλώντας να εγκαταλείψει τους συμμάχους του ΝΑΤΟ αν δεν αυξήσουν τις αμυντικές τους δαπάνες. «Είμαι πεπεισμένη υπέρμαχος της διατλαντικής σχέσης μας και, ταυτόχρονα, πρέπει να οικοδομήσουμε μια ισχυρή Ευρώπη – και αυτά τα δύο πάνε μαζί», σημείωσε χαρακτηριστικά η Ούρσουλα φον ντερ Λάιεν.
Την ίδια ώρα η ΕΕ βρίσκεται αντιμέτωπη με την οργή των αγροτών που διαδηλώνουν μαζικά στις ευρωπαϊκές πρωτεύουσες κατά των κλιματικών πολιτικών που προώθησε η Κομισιόν με αιχμή του δόρατος την περίφημη Πράσινη Συμφωνία. Και ενώ η φον ντερ Λάυεν κανονικά θα προσπαθούσε να διατηρήσει την «πράσινη» κληρονομία της από την προηγούμενη θητεία της, οι γεωπολιτικές συνθήκες αλλά και η δεξιά στροφή της Ευρώπης που αναμένεται στις ερχόμενες ευρωκλογές, δεν της αφήνουν και πολλά περιθώρια. Σύμφωνα με καλά πληροφορημένες πηγές του ΕΛΚ, οι ευρωπαϊκοί θεσμοί θα κινηθούν πλέον σε θέματα που άπτονται περισσότερο της δεξιάς ατζέντας, όπως η άμυνα, η ασφάλεια των εξωτερικών συνόρων, η τρομοκρατία, η μετανάστευση με έμφαση και στις επενδύσεις στην αμυντική βιομηχανία. Κλειδί αποτελεί και η εφαρμογή του νέου Συμφώνου για την Μετανάστευση και την Άμυνα και φυσικά το πώς θα βρεθούν τα κονδύλια για να υλοποιηθούν όλα αυτά.
Όσον αφορά την πολυδιαφημισμένη Πράσινη Συμφωνία, αρκετά κομμάτια της έχουν ήδη περάσει, ωστόσο το θέμα των λιπασμάτων που ξεσήκωσε θύελλα αντιδράσεων στον αγροτικό κόσμο έχει παγώσει, ενώ και το ζήτημα της βιοποικιλότητας βρίσκεται σε φάση διαπραγματεύσεων μεταξύ Ευρωπαϊκού Συμβουλίου, Κοινοβουλίου και Επιτροπής και η βελγική προεδρία δίνει μάχη με τον χρόνο για να το κλείσει πριν τις ευρωεκλογές. Εάν μάλιστα επιβεβαιωθούν οι δημοσκοπήσεις και η ακροδεξιά πολιτική ομάδα Ταυτότητα και Δικαιοσύνης όπως και η συντηρητική Ευρωπαίοι Συντηρητικοί και Μεταρρυθμιστές αναδειχθούν σε τρίτη και τέταρτη δύναμη, εκτοπίζοντας Φιλελεύθερους και Πρασίνους, η πολιτική κατεύθυνση της ΕΕ θα είναι εντελώς διαφορετική. Στο σημερινό Κοινοβούλιο, ο κεντροαριστερός συνασπισμός (S&D, RE, G/EFA και Αριστεράς) κερδίζει σε θέματα περιβαλλοντικής πολιτικής, αλλά με πολύ μικρή διαφορά, όπως άλλωστε διεφάνη και στο περιβόητο ψήφισμα για την αποκατάσταση της φύσης. Στην νέα Ευρωβουλή όμως οι ισορροπίες αυτές θα ανατραπούν και τα περιβαλλοντικά θέματα δεν θα είναι στην κορυφή της ατζέντας, όπως συνέβαινε μέχρι πρότινος. Στο επίκεντρο θα βρεθούν περισσότερα οικονομικά και κοινωνικά ζητήματα, όπως η στρατηγική «Farm to Fork», που αφορά τους αγρότες και συγκεκριμένα νέες τεχνικές καλλιέργειας για να είναι πιο ανθεκτικά τα προϊόντα (γονιδιακή γεωργία), αλλά και οι πολύ κρίσιμες διαπραγματεύσεις για την νέα ΚΑΠ που θα ξεκινήσουν το 2025, ενώ ήδη αγρότες και κράτη μέλη πιέζουν για την επικαιροποίησή της.
Εξάλλου η προστασία του κλίματος δεν αποτελεί μια από τις βασικές προτεραιότητες των ίδιων των Ευρωπαίων πολιτών. Το πλέον πρόσφατο Ευρωβαρόμετρο του περασμένου Δεκεμβρίου, κατέδειξε ότι το 28% των Ευρωπαίων πιστεύει ότι η μετανάστευση αφενός και ο πόλεμος στην Ουκρανία αφετέρου είναι οι δύο βασικές προκλήσεις που αντιμετωπίζει η ΕΕ. Έπειτα ακολουθεί η διεθνής κατάσταση (24%) και οι «ανερχόμενες τιμές / πληθωρισμός / κόστος διαβίωσης» (20%). «Το περιβάλλον και η κλιματική αλλαγή» έρχεται πέμπτο στην κατάταξη των προτεραιοτήτων των Ευρωπαίων με 16%.
Τα κορυφαία αξιώματα της ΕΕ
Σημειωτέον ότι πέρα από τις επιδόσεις των πολιτικών ομάδων στις ευρωεκλογές, οι τελικές αποφάσεις για τα πρόσωπα που θα στελεχώσουν τις τέσσερεις κορυφαίες θέσεις της ΕΕ (Κομισιόν, Ευρωβουλή, Εξωτερική Πολιτική και Ευρωπαϊκό Συμβούλιο) ανήκουν στους αρχηγούς κρατών και κυβερνήσεων. Και ουσιαστικώς όλα θα κριθούν στην άτυπη Σύνοδο Κορυφής των ηγετών στις 17 Ιουνίου και στην τυπική που θα ακολουθήσει στις 27 Ιουνίου. Έπειτα το Ευρωκοινοβούλιο θα συγκροτηθεί σε Σώμα και θα κληθεί να ψηφίσει για τον νέο επι κεφαλής της Κομμισσιόν όπως και της Ευρωβουλής. Οι επιλογές των προσώπων που θα στελεχώσουν τις κορυφαίες θέσεις της ΕΕ είναι προϊόν εντονότατων διαπραγματεύσεων μεταξύ των κρατών μελών και εν προκειμένω βαρύνουσα σημασία αναμένεται να παίξει και η άποψη της Πρωθυοπυργού της Ιταλίας Τζόρτζια Μελόνι, που δεν ανήκει στις παραδοσιακά πολιτικά κόμματα.
Σύμφωνα με καλά πλήροφορημένες πηγές στις Βρυξέλλες, το ακραίο ID αναμένεται να αποκλειστεί από τα κορυφαία ευρωπαϊκά αξιώματα. Δεν θα συμβεί όμως το ίδιο και με το συντηρητικό ECR της Μελόνι. Ήδη ακούγεται το όνομα του Πρωθυπουργού της Τσεχίας Πετρ Φιάλα, το κόμμα του οποίου, ODS, ανήκει στην οικογένεια του ECR, για την θέση του επι κεφαλής της Εξωτερικής Πολιτικής της ΕΕ. Ο Φιάλα έχει το πλεονέκτημα ότι ανήκει σε μια μικρή χώρα και δη της Ανατολικής Ευρώπης, που έχει ιδιαίτερη σημασία λόγω του πολέμου στην Ουκρανία. Το κόμμα του Φιάλα ήταν στο παρελθόν μέλος του Ευρωπαϊκού Λαικού Κόμματος (EPP) και στην πορεία άλλαξε πολιτική ομάδα ακολουθώντας του Βρετανούς Συντηρητικούς στο ECR.