Η ΕΕ διανύει μια περίοδο βαθιών αλλαγών. Επί δεκαετίες, η οικονομία της βασιζόταν στη φθηνή ρωσική ενέργεια και σε μια ισχυρή κινεζική καταναλωτική αγορά, ενώ οι ΗΠΑ κάλυπταν το μεγαλύτερο μέρος του αμυντικού κόστους της Ευρώπης. Από το 2022, αυτή η καρέκλα που στηριζόταν στα τρία αυτά πόδια έχει καταρρεύσει.
Για να ανακάμψει και να επαναβιομηχανοποιηθεί, η ΕΕ πρέπει να έχει πρόσβαση σε ασφαλή, αξιόπιστη και οικονομικά προσιτή ενέργεια. Αυτή η πρόσβαση θα υλοποιηθεί μόνο εάν η ΕΕ επιτύχει στην τρέχουσα προσπάθεια κατάργησης ή εξουδετέρωσης της Οδηγίας Δέουσας Επιμέλειας στην Εταιρική Βιωσιμότητα (Corporate Sustainability Due Diligence Directive - CS3D), η οποία καταστρέφει την ανάπτυξη.
Τα στοιχεία για την οικονομική παρακμή της ΕΕ είναι πειστικά. Μόλις το 2011, το ονομαστικό ΑΕΠ του μπλοκ ήταν ελαφρώς υψηλότερο από αυτό των ΗΠΑ. Για το 2025, το ΔΝΤ προβλέπει ότι θα είναι κατά 18% χαμηλότερο αν συνυπολογίσουμε και αυτό του Ηνωμένου Βασιλείου και 31% χαμηλότερο εξαιρουμένου αυτού.
Αυτά είναι απογοητευτικά νέα τόσο για τις ΗΠΑ όσο και για την ΕΕ. Ένας ευημερών Ευρωπαίος σύμμαχος θα είναι ένας ισχυρότερος εμπορικός και αμυντικός εταίρος, ικανός τόσο να αμυνθεί όσο και να συνεργαστεί με τις ΗΠΑ για την αντιμετώπιση προβληματικών σημείων σε όλο τον κόσμο. Η ευρωπαϊκή οικονομική ανάπτυξη θα είχε οφέλη και για τις δύο πλευρές του Ατλαντικού.
Ο Ιταλός πρώην πρωθυπουργός Μάριο Ντράγκι αναγνώρισε ότι η Ευρώπη έχει καταστεί οικονομικά μη ανταγωνιστική και εντόπισε ορισμένες αλλαγές που πιστεύει ότι η Ευρώπη πρέπει να αντιμετωπίσει. Αυτές περιλαμβάνουν τη μείωση των ρυθμιστικών υπερβολών και την πρόσβαση σε αξιόπιστη και οικονομικά προσιτή ενέργεια. Η έκθεσή του για την ανταγωνιστικότητα, το 2024, σημειώνει ότι, στην Ευρώπη, «τα ορυκτά καύσιμα θα συνεχίσουν να διαδραματίζουν κεντρικό ρόλο στην τιμολόγηση της ενέργειας τουλάχιστον για το υπόλοιπο αυτής της δεκαετίας».
Εάν η ΕΕ πρόκειται να επαναβιομηχανοποιηθεί, συμμετέχοντας ταυτόχρονα στην ταχέως αναδυόμενη και ενεργοβόρα οικονομία της Τεχνητής Νοημοσύνης, θα χρειαστεί πρόσβαση σε σημαντικές προμήθειες αξιόπιστων ορυκτών καυσίμων από αξιόπιστους συμμάχους. Προς τιμήν της, κινείται προς αυτή την κατεύθυνση.
Για παράδειγμα, η ΕΕ αξιοποιεί την πρόσβασή της σε υγροποιημένο φυσικό αέριο, διαφοροποιώντας έτσι τον εφοδιασμό της με μια αξιόπιστη πηγή ενέργειας που είναι λιγότερο ευάλωτη σε επιθέσεις ή αποκλεισμούς υποδομών, καθώς δεν απαιτεί αγωγούς για την παράδοση στο δίκτυο φυσικού αερίου. Κατά το πρώτο εξάμηνο του 2025, οι εισαγωγές LNG στην ΕΕ αυξήθηκαν κατά 20%, σε σύγκριση με το πρώτο εξάμηνο του 2024. Κατά το δεύτερο τρίμηνο του 2025, οι ΗΠΑ αντιπροσώπευαν περισσότερο από το ήμισυ της αξίας όλων των εισαγωγών LNG στην ΕΕ, ακολουθούμενες από τη Ρωσία (13%), την Αλγερία και το Κατάρ.
Το 19ο πακέτο ρωσικών κυρώσεων της ΕΕ αρχίζει να απαγορεύει τις εισαγωγές ρωσικού LNG από την 1η Ιανουαρίου 2027. Τόσο οι ΗΠΑ όσο και οι ομοϊδεάτες εταίροι και σύμμαχοι είναι έτοιμοι να καλύψουν αυτό το κενό - εκτός εάν το ρυθμιστικό καθεστώς της ΕΕ μας εμποδίσει να το κάνουμε.
Αυτό μας φέρνει στην CS3D. Αυτός ο γιγάντιος ρυθμιστικός μηχανισμός διεισδύει στις πολύπλοκες άμεσες και έμμεσες αλυσίδες εφοδιασμού των πολυεθνικών εταιρειών, επιβάλλοντας στόχους μηδενικών καθαρών εκπομπών άνθρακα στις μυριάδες επιχειρήσεις που συμμετέχουν σε αυτές, τόσο εντός όσο και εκτός Ευρώπης. Η μη συμμόρφωση θα μπορούσε να οδηγήσει σε σημαντικά οικονομικά πρόστιμα. Ως εκ τούτου, οι κίνδυνοι που σχετίζονται με την παραβίαση του CS3D είναι τεράστιοι, ενώ η συμμόρφωση είναι σχεδόν αδύνατη, ιδιαίτερα όσον αφορά σύνθετες διεθνείς ενεργειακές ανησυχίες. Για την ΕΕ, αυτό αποτελεί οικονομική αυτοκτονία.
Σύμφωνα με την CS3D, θα είναι σχεδόν αδύνατο για τις μεγάλες ενεργειακές εταιρείες να δραστηριοποιηθούν σε μεγάλη κλίμακα στην Ευρώπη, πόσο μάλλον να καλύψουν τις ενεργειακές ανάγκες της ΕΕ. Η ExxonMobil ήδη μειώνει το εργατικό δυναμικό της στην ΕΕ εν αναμονή των εξελίξεων. Το Κατάρ έχει ειδοποιήσει την ΕΕ ότι θα σταματήσει τις προμήθειες LNG, εκτός εάν η CS3D καταργηθεί ή αποδυναμωθεί σημαντικά.
Ευτυχώς, υπάρχει υποστήριξη εντός της ΕΕ στο αίτημα της κατάργησης της CS3D και την άνθηση της ευρωπαϊκής οικονομίας.
Τον Μάιο, ο Γερμανός Καγκελάριος Φρίντριχ Μερτς και ο Γάλλος Πρόεδρος Εμανουέλ Μακρόν ζήτησαν δημόσια την κατάργησή της. Και τον Οκτώβριο, οι Διευθύνοντες Σύμβουλοι της Siemens και της TotalEnergies απέστειλαν επιστολή στον Μακρόν και τον Μερτς ζητώντας την κατάργηση της Οδηγίας. Εκπρόσωπος της TotalEnergies δήλωσε ότι η επιστολή αντανακλούσε την άποψη 46 ευρωπαϊκών εταιρειών.
Ενθαρρυμένο από αυτή την υποστήριξη, στις 13 Νοεμβρίου το Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο ψήφισε την κατάργηση της υποχρεωτικής συμμόρφωσης της CS3D με τους στόχους μηδενικών καθαρών εκπομπών. Αυτό ήταν ένα θετικό βήμα στη συνεχιζόμενη μάχη για την αναθεώρηση - ή, ακόμα καλύτερα, την κατάργηση - της CS3D.
Καθώς αυτή η διαδικασία συνεχίζεται, οι πολιτικοί ηγέτες της ΕΕ έχουν μια επιλογή. Μπορούν να επιλέξουν να αφήσουν την οικονομία τους επιβαρυμένη από τους κανονισμούς και υπερβολικά εξαρτημένη από την ακριβή και αναξιόπιστη ενέργεια. Ή μπορούν να αρχίσουν να αναζωογονούν το επιχειρηματικό πνεύμα της Ευρώπης απορρυθμίζοντας και αποκτώντας πρόσβαση σε άφθονη αξιόπιστη ενέργεια, επιτρέποντας στις επιχειρήσεις και τους πολίτες της να ευδοκιμήσουν.
Θα ήταν προς το συμφέρον τόσο της ΕΕ όσο και των ΗΠΑ αν επέλεγαν τη δεύτερη επιλογή.
(*δημοσιεύθηκε στις 2 Δεκεμβρίου 2025 στους Financial Times)