Η χρήση ορυκτών καυσίμων μειώθηκε κατά 19%, που αποτελεί νέο χαμηλό ρεκόρ κάτι που περιόρισε τη συμμετοχή τους στο μείγμα καυσίμου της περιοχής σε λιγότερο από το ένα τρίτο. Αντιθέτως, το μερίδιο των ανανεώσιμων πηγών ενέργειας αυξήθηκε σε ποσοστό- ρεκόρ, +44%. Η αιολική και η ηλιακή ενέργεια συνέχισαν να αποτελούν τους κινητήριους μοχλούς αυτής της ανοδικής πορείας των ΑΠΕ, αφού παρήγαγαν, πέρυσι, το 27% της ηλεκτρικής ενέργειας στην ΕΕ. Επιπλέον, η αιολική παραγωγή ξεπέρασε, σε ένα σημαντικό ορόσημο, για πρώτη φορά την αντίστοιχη από φυσικό αέριο.
Η καθαρή παραγωγή ενέργειας ανήλθε σε άνω των δύο τρίτων της ηλεκτρικής ενέργειας στην ΕΕ, ήτοι διπλάσιο από το μερίδιο των ορυκτών καυσίμων, καθώς η υδροηλεκτρική ενέργεια και η πυρηνική ενέργεια ανέκαμψαν εν μέρει, από τα περσινά χαμηλά επίπεδα, παράλληλα με την αύξηση της αιολικής και της ηλιακής ενέργειας.
Σημειώνουμε ότι ο άνθρακας βρισκόταν ήδη σε τροχιά μακροχρόνιας πτώσης, με αυτή την τάση να συνεχίζεται το περασμένο έτος. Η προσωρινή επιβράδυνση του ρυθμού διακοπής της λειτουργίας εργοστασίων ηλεκτροπαραγωγής με καύση άνθρακα, κατά τη διάρκεια της ενεργειακής κρίσης, δεν απέτρεψε την «βουτιά» που καταγράφηκε πέρυσι, με ένα κύμα κλεισίματος «ανθρακικών»μονάδων να επίκειται εντός του 2024.
Ομοίως, η παραγωγή φυσικού αερίου μειώθηκε για τέταρτη συνεχή χρονιά, και καθώς η χρήση άνθρακα πνέει τα λοίσθια σε αρκετές χώρες, το αέριο παίρνει σειρά για τη γραμμή που θα το οδηγήσει στην τελική πτώση.
Εκτός από την ανάπτυξη της καθαρής ενέργειας, η μείωση της ζήτησης ηλεκτρισμού συνέβαλε επίσης στην μείωση της παραγωγής από ορυκτά καύσιμα. Συγκεκριμένα υποχώρησε κατά 3,4% (-94 TWh) το 2023 σε σύγκριση με το 2022 και ήταν 6,4% (-186 TWh) χαμηλότερη από τα επίπεδα του 2021, όταν ξεκίνησε η ενεργειακή κρίση. Φυσικά, αυτή η πορεία θεωρείται απίθανο να συνεχιστεί. Με την άνοδο της ηλεκτροκίνησης, ο ρυθμός μείωσης της ζήτησης δεν αναμένεται να επαναληφθεί τα επόμενα χρόνια. Για να μειωθούν τα ορυκτά καύσιμα με την ταχύτητα που απαιτείται για την επίτευξη των κλιματικών στόχων της ΕΕ, οι ανανεώσιμες πηγές ενέργειας θα πρέπει να συμβαδίζουν με την αύξηση της ζήτησης.
Η ΕΕ βαδίζει σταθερά στο δρόμο της μετάβασης από ένα σύστημα που βασίζεται στα ορυκτά, σε ένα άλλο όπου η αιολική και η ηλιακή ενέργεια θα αποτελούν τον πυλώνα της ηλεκτροπαραγωγής. Καθώς η αλλαγή αυτή γίνεται ακόμη πιο εμφανής, αυξάνεται και η σημασία των παραγόντων που θα επιτρέψουν ένα καθαρό σύστημα ηλεκτρικής ενέργειας. Παράλληλα με την ανάπτυξη της αιολικής και της ηλιακής ενέργειας, τα δίκτυα, η αποθήκευση και η απόκριση της ζήτησης θα καθορίσουν το σύστημα ηλεκτρικής ενέργειας του μέλλοντος.
Η παραγωγή ενέργειας από ορυκτά καύσιμα μειώθηκε κατά 19% (-209 TWh) το 2023 και αντιπροσώπευε για πρώτη φορά λιγότερο από το ένα τρίτο του μείγματος ηλεκτρικής ενέργειας της ΕΕ. Η παραγωγή άνθρακα μειώθηκε κατά 26% (-116 TWh) στο χαμηλότερο επίπεδο όλων των εποχών (333 TWh), και αποτέλεσε μόλις το 12% του μείγματος ηλεκτρικής ενέργειας της ΕΕ το περασμένο έτος. Επίσης, η παραγωγή άνθρακα μειώθηκε κατά το ήμισυ τη χρονική περίοδο από το 2016 έως το 2023 (-327 TWh) λόγω της ανάλογης αύξησης της παραγωγής αιολικής και ηλιακής ενέργειας (+354 TWh). Το κλείσιμο μονάδων άνθρακα επιβραδύνθηκε κατά τη διάρκεια της ενεργειακής κρίσης, αλλά η διαρθρωτική πτώση του άνθρακα συνεχίζεται, καθώς το ένα πέμπτο του ανθρακικού στόλου της ΕΕ θα κλείσει το 2024 και το 2025.
Είναι σημαντικό να τονιτεί, ότι η κατάρρευση της χρήσης άνθρακα δεν αντισταθμίστηκε με αύξηση της χρήσης φυσικού αερίου. Η παραγωγή φυσικού αερίου μειώθηκε κατά 15% (-82 TWh) σε 452 TWh, που ήταν η μεγαλύτερη ετήσια μείωση από το 1990! Ήταν το τέταρτο συνεχόμενο έτος μείωσης της παραγωγής φυσικού αερίου, που αντιπροσώπευε το 17% της συνολικής παραγωγής της ΕΕ το 2023.
Εν τω μεταξύ, οι εκπομπές CO2 από τον τομέα παραγωγής ενέργειας στην ΕΕ μειώθηκαν κατά 19% (-157 εκατομμύρια τόνοι ισοδύναμου διοξειδίου του άνθρακα) πέρυσι, όταν το 2020 ήταν -13%. Οι εκπομπές του τομέα της ηλεκτρικής ενέργειας έχουν πλέον μειωθεί σχεδόν στο ήμισυ (-46%) από την κορύφωσή τους, το 2007. Συνολικά, έντεκα χώρες πέτυχαν τη μεγαλύτερη πτώση των εκπομπών στα χρονικά χάρη κυρίως στην ραγδαία ανάπτυξη της αιολικής και της ηλιακής ενέργειας, ενώ σημαντικό ρόλο έπαιξε και η ζήτηση ηλεκτρικής ενέργειας. Η ζήτηση ηλεκτρικής ενέργειας μειώθηκε κατά 3,4% το 2023 που σημαίνει ότι ήταν κατά -6,4% χαμηλότερη από το 2021, όταν ξεκίνησε η ενεργειακή κρίση.
Η αιολική ενέργεια σημείωσε ρεκόρ ετήσιας αύξησης της παραγωγής, πέρυσι, στις 55 TWh (ή ποσοστό ανόδου +13%). Αυτό είχε ως αποτέλεσμα η παραγωγή από αιολική ενέργεια να ξεπεράσει για πρώτη φορά το φυσικό αέριο. Η ηλεκτρική ενέργεια που παρήχθη από την αιολική ενέργεια ανήλθε σε 475 TWh, και ισοδυναμούσε με τη συνολική ζήτηση ηλεκτρικής ενέργειας της Γαλλίας, από 452 TWh που παρήχθη από φυσικό αέριο. Ήταν η μόνη χρονιά που η αιολική παραγωγή ξεπέρασε εκείνη του άνθρακα (333 TWh) εκτός από το 2020, όταν υπήρχαν οι επιπτώσεις της Covid-19. Επίσης, το 2023 εγκαταστάθηκαν νέα 17 GW αιολικής ενέργειας σε σύγκριση με 16 GW το 2022. Όμως, αυτός ο ρυθμός πρέπει να ξεπεράσει τα 30 GW ετησίως έως το 2030, για να μπορεί η ΕΕ να επιτύχει τους κλιματικούς στόχους της.
Τα στοιχεία της Ember δείχνουν πως για πρώτη φορά στα χρονικά, πάνω από το ένα τέταρτο της ηλεκτρικής ενέργειας που παρήχθη στην ΕΕ (27%) προήλθε από αιολική και ηλιακή ενέργεια το 2023, από 23% το 2022. Αυτό οδήγησε την ηλεκτρική ενέργεια που παρήχθη από ΑΠΕ στο υψηλό ρεκόρ του 44%. Η συνδυασμένη παραγωγή αιολικής και ηλιακής ενέργειας αυξήθηκε κατά 90 TWh, επίσης αύξηση ρεκόρ, ενώ η εγκατεστημένη ανανεώσιμη ισχύς πρόσθεσε ακόμη 73 GW. Η ηλιακή ενέργεια συνέχισε να αναπτύσσεται ραγδαία, αφού πρόσθεσε 56 GW νέας δυναμικότητας το 2023, σε σύγκριση με 41 GW το 2022 (ποσοστό ανόδο +37%). Αντιθέτως, η ηλιακή ενέργεια δεν κατάφερε να πλησιάσει την ετήσια αύξηση της παραγωγής που κατέγραψε το 2022 (+36 TWh το 2023 έναντι +48 TWh το 2022).
Συνολικά, τα δίκτυα ηλεκτρισμού, η αποθήκευση ενέργειας και άλλοι παράγοντες που θα ευνοούν την ευελιξία του συστήματος, θα αποκτούν ολοένα και μεγαλύτερη σημασία, καθώς το μερίδιο της αιολικής και της ηλιακής ενέργειας θα συνεχίσει να αυξάνεται.
Η Eπισκόπηση του τομέα Ηλεκτρικής Ενέργειας της Ευρώπης, αναλύει τα δεδομένα παραγωγής και ζήτησης ηλεκτρισμού για το 2023 σε όλες τις χώρες της ΕΕ, με στόχο να καταγραφεί η πρόοδος της ζώνης στην μετάβαση από τα ορυκτά καύσιμα στην καθαρή ηλεκτρική ενέργεια. Πρόκειται για την όγδοη ετήσια έκθεση για τον τομέα ηλεκτρικής ενέργειας της ΕΕ που δημοσιεύεται από την Ember.