μάλιστα να φθάσει, όχι μόνο στην Ευρώπη, αλλά και στον αμερικανικό στρατό.
Ο εν λόγω τερματικός σταθμός, που αποτελεί ένα μεγάλο oil farm, ευρίσκεται στο Dörtyol στην επαρχία Hatay, στην νότια ακτή της Τουρκίας και εξυπηρετεί τις πετρελαϊκές πωλήσεις της Μόσχας. Από την περιοχή αυτή αποστέλλονται συγκαλυμμένα ρωσικά καύσιμα σε Ευρωπαίους αγοραστές –και απ’ ό,τι φαίνεται, ακόμη και στον αμερικανικό στρατό, πολλά από αυτά μέσω Ελλάδας όπως υποστηρίζουν οι FT.
Το μεγαλύτερο μέρος του πετρελαίου που φτάνει στον τερματικό σταθμό δια θαλάσσης είναι διυλισμένα προϊόντα που προέρχονται από τη Ρωσία και μεγάλο μέρος αυτού στη συνέχεια αποστέλλεται στην Ευρώπη, κατά παράβαση των κυρώσεων της ΕΕ, αναφέρουν εμπειρογνώμονες που έχουν πρόσβαση στα δεδομένα.
Σύμφωνα με τους FT Αμερικανοί γερουσιαστές έχουν εκφράσει ακόμη και ανησυχίες ότι το «καμουφλαρισμένο ρωσικό πετρέλαιο» από το Dörtyol, αποστέλλεται σε Ελληνικά διυλιστήρια, τα οποία ως γνωστό προμηθεύουν με πετρέλαιο πλοία του 6ου Αμερικανικού στόλου στην Μεσόγειο. «Η δαιδαλώδης διαδρομή του πετρελαίου από την Ρωσία προς την Τουρκία και από εκεί μέσω Ελλάδας προς τον αμερικανικό στόλο είναι σχεδόν βέβαιο ότι γίνεται σκόπιμα από τη Ρωσία για να αποφύγει τις κυρώσεις», δήλωσαν οι γερουσιαστές των ΗΠΑ Marco Rubio και Maggie Hassan σε επιστολή τους προς τον υπουργό Άμυνας.
Στην ΕΕ, η εισαγωγή διυλισμένου ρωσικού πετρελαίου έχει απαγορευτεί από τον Φεβρουάριο του περασμένου έτους και αργού πετρελαίου από τον προηγούμενο Δεκέμβριο. Αλλά βάση των αποκαλούμενων διαδικασιών μέσα και έξω από το Dörtyol τα διυλισμένα προϊόντα είναι σε θέση να εισέλθουν στην ΕΕ με σχετική ευκολία.
Η Global Terminal Services AS, ιδιοκτήτρια του Dörtyol Oil Terminal με έδρα την Κωνσταντινούπολη, δήλωσε ότι το terminal λειτουργεί ως «ανεξάρτητο τερματικό αποθήκευσης» και δεν έχει καμία συμμετοχή στις συναλλαγές. Η εταιρεία δήλωσε ότι δεν είχε ούτε την «εξουσία ούτε την ευθύνη» να παρακολουθεί τον τελικό προορισμό του πετρελαίου που διακινείται μέσω των εγκαταστάσεών της.
Ο ολλανδός έμπορος πετρελαίου Niels Troost, ο οποίος συμφώνησε να αποκτήσει μερίδιο 40% στην GTS από τους Τούρκους ιδιοκτήτες της τον Ιούλιο του 2022, δήλωσε ότι δεν μπορούσε να σχολιάσει τη λειτουργία του τερματικού σταθμού επειδή ήταν μέτοχος μειοψηφίας. Αποχώρησε επίσημα από την επιχείρηση τον Νοέμβριο του 2023, επιστρέφοντας το μερίδιο στην GTS, σύμφωνα με απόφαση του Συμβουλίου Ανταγωνισμού της Τουρκίας που ενέκρινε τη συναλλαγή.
Ελεύθερες οι Ρωσικές εξαγωγές πετρελαίου στην Τουρκία
Από τότε που η ΕΕ και η G7 επέβαλαν περιορισμούς στην Μόσχα στο εμπόριο Ρώσικου πετρελαίου, η Τουρκία έχει γίνει βασικός κόμβος για το ρωσικό αργό πετρέλαιο και τα διυλισμένα προϊόντα. Είναι πλέον ο τρίτος μεγαλύτερος αποδέκτης ρωσικού αργού μετά την Ινδία και την Κίνα και η μεγαλύτερη αγορά για ρωσικά διυλισμένα προϊόντα.
Σε ορισμένες περιπτώσεις, η Τουρκία μπόρεσε να χρησιμοποιήσει τις εισαγωγές ρωσικών καυσίμων με έκπτωση, όπως το ντίζελ, για να καλύψει την εγχώρια ζήτηση, ενώ εξάγει με σημαντικό κέρδος ντίζελ που παράγεται σε τουρκικά διυλιστήρια σε αγοραστές στην Ευρώπη.
Σε άλλες περιπτώσεις, όπως στο τέρμιναλ του Dörtyol, τα διυλισμένα καύσιμα από τη Ρωσία φαίνεται ότι μεταφέρονται απευθείας στην Ευρώπη χωρίς να πραγματοποιηθεί καμία σημαντική μετατροπή, κατά παράβαση των κυρώσεων της ΕΕ που απαγορεύουν τέτοιες εισαγωγές, σύμφωνα με την έρευνα των Financial Times.
Ο μεγάλος σε έκταση τερματικός σταθμός Dörtyol, που κατασκευάστηκε το 1984, βρίσκεται σε μια πυκνο-κατοικημένη ακτογραμμή που κυριαρχείται από επιχειρήσεις ενέργειας και μετάλλων, συμπεριλαμβανομένου του μεγαλύτερου εργοστασίου σιδήρου και χάλυβα της Τουρκίας.Το terminal αποτελείται από ένα λαβύρινθο σωλήνων και αντλιών και τεράστιων δεξαμενών, αλλά δεν έχει την ικανότητα να διυλίζει καύσιμα επί τόπου και δεν εξάγει πετρέλαιο στην Τουρκία. Αντ 'αυτού, λειτουργεί ως κόμβος μεταφόρτωσης, αποθηκεύοντας πετρέλαιο που φτάνει στην εγκατάσταση με φορτηγά μέσω αγωγών ή δια θαλάσσης πριν αποσταλεί σε αγοραστές σε άλλες χώρες.
Πριν από τον πόλεμο στην Ουκρανία το Dörtyol, λειτουργούσε κυρίως ως τερματικός σταθμός εξαγωγής ιρακινού αργού που έφτανε χερσαία. Αυτό παραμένει βασικό μέρος της επιχείρησης GTS. Το 2023, μεταξύ Ιανουαρίου και Νοεμβρίου, τα προϊόντα ιρακινής προέλευσης αποτελούσαν λίγο περισσότερο από το ήμισυ των 3,2 εκατομμυρίων τόνων πετρελαίου που μεταφέρθηκαν πέρυσί από τον τερματικό σταθμό, ανέφερε η GTS τον Δεκέμβριο σε γραπτή απάντηση σε ερωτήσεις. Τα υπόλοιπα, περίπου 10,5 εκατομμύρια βαρέλια (περίπου 1,5 εκατομμύρια τόνοι), έφτασαν δια θαλάσσης και 9,2 εκατομμύρια βαρέλια από αυτά, σχεδόν το 90%, προέρχονταν από τη Ρωσία, σύμφωνα με τα στοιχεία της ετιαρείας Kpler.
"Ιστορικά το Dörtyol ήταν πάντα ένας τερματικός σταθμός εξαγωγής αργού", δήλωσε ο Viktor Katona, αναλυτής της Kpler. «Φθάνουμε στο 2022 και ξαφνικά αλλάζουν τα πάντα». Η Dörtyol παραδοσιακά παραλάμβανε μικρές ποσότητες πετρελαίου από τη Ρωσία, αλλά οι αποστολές αυξήθηκαν σημαντικά μετά την έναρξη του πολέμου. Η Dörtyol παρέλαβε 583.870 βαρέλια (περίπου 87.000 τόνους) πετρελαίου ρωσικής προέλευσης δια θαλάσσης το 2021 και 3,7 εκατομμύρια βαρέλια (περίπου 513.000 τόνους) το 2022, αντιπροσωπεύοντας το 38% και το 67% όλων των θαλάσσιων φορτίων που εκφορτώθηκαν στον τερματικό σταθμό εκείνα τα χρόνια, σύμφωνα με τα στοιχεία ναυτιλίας Kpler.
Η Τουρκία δεν έχει απαγορεύσει στις εταιρείες της να εισάγουν ρωσικό πετρέλαιο, επομένως η GTS δεν παραβιάζει κανέναν κανόνα παραλαμβάνοντας τα φορτία. Ωστόσο, η GTS αμφισβήτησε τα στοιχεία, δηλώνοντας ότι, με βάση τις πληροφορίες προέλευσης που παρείχε για τον τερματικό σταθμό οι τουρκικές τελωνειακές αρχές, οι όγκοι Ρωσικού πετρελαίου αποτελούσαν το ένα πέμπτο της «συνολικής δραστηριότητας φόρτωσης» το 2022 και το 10% το 2023, πράγμα που σημαίνει περίπου 300.000 τόνους κάθε χρόνο.
Η διαφορά μεταξύ του όγκου του πετρελαίου που φτάνει στο Dörtyol με δεξαμενόπλοια από τη Ρωσία, που παρακολουθούνται από την Kpler, και των ρωσικών όγκων που καταγράφονται από την GTS, θα μπορούσε να σημαίνει ότι ορισμένοι από τους πελάτες του τερματικού σταθμού έχουν παράσχει ψευδείς πληροφορίες για την προέλευση του αργού στις τουρκικές τελωνειακές αρχές, δήλωσε ο Katona της Kpler.
Το σύστημα επίβλεψης και καταγραφής της Kpler παρακολουθεί τα πλοία από το λιμάνι όπου φορτώνονται στο λιμάνι όπου εκφορτώνουν, αφήνοντας ελάχιστες αμφιβολίες για την προέλευση του φορτίου επί του σκάφους.
Η GTS δήλωσε ότι θεωρεί ότι οι πληροφορίες σχετικά με την προέλευσης των καυσίμων που παρέχονται από τις τουρκικές τελωνειακές αρχές είναι «τελικές και δεσμευτικές». Σε πρόσφατη επίσκεψη των Financial Times στον τερματικό σταθμό Dörtyol, ο εμπορικός διευθυντής της GTS Islam Gümüş δήλωσε ότι τα τουρκικά τελωνεία έχουν μόνιμο γραφείο στην περιοχή και πρόσβαση σε βίντεο και δεδομένα σε πραγματικό χρόνο από την λειτουργία της εγκατάστασης στο Dörtyol. «Τίποτα δεν έρχεται εδώ και δεν βγαίνει χωρίς τη γνώση του τελωνείου», δήλωσε.
Η ροή πετρελαίου προς την Ευρώπη
Δεδομένου ότι δεν υπάρχει απαγόρευση εισαγωγής ρωσικού πετρελαίου στην Τουρκία, οι πληροφορίες προέλευσης είναι σημαντικές μόνο λόγω της διαδρομής που χαράσσεται ακολούθως, με το μεγαλύτερο μέρος του πετρελαίου να αποστέλλεται στην ΕΕ.
Το 2023, περίπου το 85% του πετρελαίου που μεταφέρθηκε από το Dörtyol πήγε στην Ευρώπη, κυρίως στην Ελλάδα, το Βέλγιο και την Ολλανδία, από 53% το 2022, σύμφωνα με τα στοιχεία ναυλομεσιτών.Για ορισμένα προϊόντα, όπως το πετρέλαιο εσωτερικής καύσης κενού (VGO) - ένα μερικώς διυλισμένο προϊόν που χρησιμοποιείται για την παραγωγή καυσίμων μεταφορών, συμπεριλαμβανομένης της βενζίνης ή του ντίζελ - η ροή από τη Ρωσία στην Ευρώπη μέσω του Dörtyol φαίνεται ακόμη πιο σαφής. Σύμφωνα με την έρευνα των FT το 2023, μεταξύ Ιανουαρίου και Νοεμβρίου, ο τερματικός σταθμός περίλαβε 2,7 εκατομμύρια βαρέλια (περίπου 412.000 τόνους) VGO, όλα από τη Ρωσία, και εξήγαγε τουλάχιστον 2,5 εκατομμύρια βαρέλια του προϊόντος, όλα στην Ευρώπη και κυρίως στην Ελλάδα, σύμφωνα με τα στοιχεία.
Ο Gümüş πρόσθεσε ότι όταν η GTS παραλαμβάνει καύσιμα ρωσικής προέλευσης, διασφαλίζει ότι οι αποστολές έχουν πωληθεί κάτω από το ανώτατο όριο τιμών της G7 δηλαδή κάτω από τα $60 το βαρέλι , παρόλο που, ως τουρκική εταιρεία, δεν είναι υποχρεωμένη να συμμορφωθεί με τους περιορισμούς που έχουν επιβληθεί από τους G7.
Η απόδειξη του κομβικού ρόλου του Dörtyol στη διακίνηση ρωσικού πετρελαίου στην Ευρώπη έρχεται σε μια εποχή που οι δυτικοί σύμμαχοι της Τουρκίας έχουν απογοητευτεί από τους οικονομικούς δεσμούς της χώρας με τη Μόσχα και την στάση της απέναντι στο ΝΑΤΟ.
Το εμπόριο μεταξύ Ρωσίας και Τουρκίας αυξήθηκε απότομα μετά την εισβολή του Πούτιν στην Ουκρανία. Εκτός από την εισαγωγή ρωσικού πετρελαίου, η Τουρκία έχει γίνει βασικός προμηθευτής και μεσάζων για ορισμένα από τα αγαθά που χρειάζεται η Μόσχα, εξάγοντας στη Ρωσία στρατιωτικό εξοπλισμό που θεωρείται ζωτικής σημασίας για την πολεμική μηχανή του Κρεμλίνου.