H δίκαιη μετάβαση αφορά σε περιοχές της χώρας που πλήττονται από τις συνέπειες της απολιγνιτοποίησης και περιλαμβάνει μέτρα για τη μείωση των επιπτώσεων στους εργαζόμενους και τις τοπικές κοινότητες από τις απώλειες θέσεων εργασίας και της παύσης λειτουργίας βιομηχανικών μονάδων, καθώς και μέτρα για την ανάπτυξη αξιοπρεπών θέσεων εργασίας.
Η μόχλευση επενδυτικών κεφαλαίων για την μετάβαση της Δυτικής Μακεδονίας ανέρχεται σε άνω των 7,4 δισ ευρώ έως το 2030.
Ιδιαίτερη έμφαση αναμένεται να δοθεί στις μικρές, μικρομεσαίες, αλλά και τις μεγάλες Επιχειρήσεις με το ποσοστό της χρηματοδότησης να κυμαίνεται από 50-70%, και το συνολικό ύψος του προγράμματος να φθάνει στα 330 εκατομμύρια ευρώ.
Εντός του επομένου έτους, 2024 θα ενταχθούν στο πρόγραμμα ΣΔΑΜ και έργα για την ενέργεια, όπως η εγκατάσταση αντλιών ψύξης και θέρμανσης. Σε δήλωση του ο κ. Ράσμουσεν προειδοποίησε για τα προβλήματα που δημιουργεί η καθυστέρηση στην υλοποίηση του προγράμματος, λέγοντας ότι το επόμενο έτος τα πράγματα αλλάζουν και θα γίνουν «πιο πιεστικά», για αυτό ζήτησε να ενταθούν οι ρυθμοί αξιοποίησης του.
Από την πλευρά του ο Πρόεδρος της Επιτροπής Παρακολούθησης και Διοικητής της Επιτροπής Δίκαιης Μετάβασης, Πελοπίδας Καλλίρης, δήλωσε στην ΕΡΤ ότι το 2024 είναι κομβικό για την προώθηση του προγράμματος καθώς θα αρχίσουν να παίρνουν σάρκα και οστά συγκεκριμένες προγραμματισμένες δράσεις.
Ανέφερε πως το επόμενο έτος θα μοχλευθεί το πρώτο 1,6 δισ. ευρώ, ποσό από το οποίο 60% θα κατευθυνθεί σε δράσεις στην Δυτική Μακεδονία: «Ξεκινάμε, στην ουσία, από το σχεδιασμό στην υλοποίηση. Ήδη σήμερα εξειδικεύσαμε δύο δράσεις με την έκδοση προσκλήσεων συμμετοχής για πολύ μικρές επιχειρήσεις με προϋπολογισμό 50 εκατ. ευρώ, καθώς επίσης και προσκλήσεις, με τον γενικό απαλλακτικό κανονισμό, για τις μεσαίες και μεγάλες επιχειρήσεις ύψους 130 εκατ. ευρώ και 150 εκατ. ευρώ αντίστοιχα που ενεργοποιούνται άμεσα, στις αρχές του 2024 και θα δώσουν ώθηση στην επιχειρηματικότητα και στο νέο μοντέλο ανάπτυξης στο οποίο θέλουμε να προσαρμοστεί η περιοχή μετά την απολιγνιτοποίηση.»
Ο κ. Καλλίρης τόνισε ότι η προσαρμογή θα γίνει σταδιακά, ενώ θα προχωρήσει παράλληλα και η διαδικασία scaling, upscaling και rescaling των εργαζομένων που είναι απαραίτητη προϋπόθεση ώστε να ενταχθούν και να λειτουργήσουν τις νέες επιχειρηματικές μονάδες που θα δημιουργηθούν στην περιοχή.
Αυτά τα προγράμματα, πρίσθεσε, θα βοηθήσουν τις τοπικές κοινωνίες, τις νεοσυσταθείσες αλλά και τις υφιστάμενες επιχειρήσεις, θα βελτιώσουν τα ενεργειακά μεγέθη τους, θα μπορέσουν να δημιουργήσουν μονάδες εναλλακτικής παραγωγής ηλεκτρικής ενέργειας, και θα αναβαθμίσουν ενεργειακά τις κτιριακές υποδομές τους.
Όσον αφορά στα προβλήματα ένταξης νέων παραγωγών στο σύστημα, λόγω γραφειοκρατικών και άλλων εμποδίων, ο κ. Καλλίρης είπε πως το ΕΣΠΑ έχει συγκεκριμένους κανόνες και διαδικασίες που δεν μπορούν να παραμεριστούν και στάθηκε στα υψηλά ποσοστά επιδότησης για τις μικρές, μεσαίες και μεγάλες επιχειρήσεις που δίνουν νέα κίνητρα και νέα ώθηση για το επιχειρείν, με πλήρη αξιοκρατικά κριτήρια, ενώ τόνισε πως θα δοθεί προτεραιότητα σε εκείνες με παραγωγικό πρόσημο και δημιουργία νέων θέσεων εργασίας.
Σημειώνουμε ότι τον Νοέμβριο δόθηκε κατόπιν σύμφωνης γνώμης, από την Ειδική Γνωμοδοτική Επιτροπή το πράσινο φως για την παραλαβή των μελετών αποκατάστασης των εδαφών από την εξορυκτική δραστηριότητα της ΔΕΗ, που αφορούν στα Ειδικά Πολεοδομικά Σχέδια (ΕΠΣ) εντός των Ζωνών Άμεσης Επιρροής (Ζ.ΑΠ.) Κοζάνης και Φλώρινας. Πρόκειται για την υποβολή της προκαταρκτικής μορφής του πρώτου σταδίου των δύο μελετών από τους αναδόχους προς τη ΔΕΗ. Για την οριστική υποβολή του πρώτου σταδίου των μελετών από την ΔΕΗ, που τέθηκε προς έγκριση από το Υπουργείο Περιβάλλοντος και Ενεργείας, έπρεπε να υπάρχει η σύμφωνη γνώμη για την παραλαβή τους από την Ειδική Γνωμοδοτική Επιτροπή, η οποία και δόθηκε, με απόφαση στην τελευταία της συνεδρίαση.
Στο Ειδικό Πολεοδομικό Σχέδιο Πτολεμαΐδας η Περιοχή Επέμβασης αποτελείται από το λιγνιτικό πεδίο της ΔΕΗ και από δύο μικρές πρόσθετες εκτάσεις εκτός του λιγνιτικού πεδίου, στον οικισμό της ΔΕΗ. Στο δεύτερο Ειδικό Πολεοδομικό Σχέδιο της Δυτικής Μακεδονίας η Περιοχή Επέμβασης αποτελείται από τρεις διακριτούς πυρήνες με λειτουργική σχέση μεταξύ τους: το λιγνιτικό πεδίο Αμυνταίου, το τμήμα του λιγνιτικού πεδίου Κλειδίου, που ανήκει στην ΔΕΗ, και το λιγνιτικό πεδίο Αχλάδας που ανήκει επίσης στην ΔΕΗ. Επίσης, οι ευρύτερες περιοχές, που αφορούν την αποκατάσταση των εδαφών από τις δραστηριότητες της ΔΕΗ, αποτελούνται, σύμφωνα με το Νόμο, από όλες τις Δημοτικές Ενότητες που περιλαμβάνουν τις αντίστοιχες Περιοχές Επέμβασης.