Το έργο είχε χαρακτηρίσει ως «ιστορικό γεγονός» για την Κύπρο και την Ευρώπη, και η Ευρωπαία Επίτροπος για την Ενέργεια, Κάντρι Σίμσον. Εκείνη την ημέρα φάνηκε ότι τα χρόνια των δύσκολων διαβουλεύσεων και αντιπαραθέσεων που διακύβευαν την πρόοδο του έργου θα ανήκαν οριστικά στο παρελθόν. Θυμίζουμε τον «πόλεμο» συμφερόντων που είχε ξεσπάσει για το μεγάλο έργο της ηλεκτρικής διασύνδεσης της Κρήτης με την Αττική, με τους ιθύνοντες του κυπριακών συμφερόντων, EuroAsia Interconnector να προσφεύγουν στις αρχές Σεπτεμβρίου 2019 στο Συμβούλιο της Επικρατείας, προκειμένου να εμποδίσουν το διαγωνισμό της Αriadne Interconnection, για τους Σταθμούς Μετατροπής της ηλεκτρικής διασύνδεσης Συνεχούς Ρεύματος μεταξύ Κρήτης και Αττικής, με το αιτιολογικό ότι η ελληνική πλευρά δεν είχε ακολουθήσει τη «σύννομη οδό» για την ανάθεση του στην εταιρεία ειδικού σκοπού του ΑΔΜΗΕ. Στην πραγματικότητα, ο EuroAsia απαιτούσε από την Αθήνα να αποδεχτεί τις τεχνικές προδιαγραφές του έργου με τις οποίες είχε διαφωνήσει ο ΑΔΜΗΕ και η κυβέρνηση ΣΥΡΙΖΑ και οι οποίες περιέχονταν στον Οδικό Χάρτη της Κομισιόν της 16ης Οκτωβρίου 2028. (Το energia. gr παρακολουθεί στενά το θέμα όλα αυτά τα χρόνια -ενδεικτικά- εδώ, εδώ και εδώ)
Από τότε κύλισε πολύ νερό στ’ αυλάκι και η κατάσταση φαινόταν ότι έχει ομαλοποιηθεί.
Αυτά έως χθες! Οι ξεκάθαρες και αυστηρές προειδοποιήσεις που απηύθυναν Ευρωπαίοι αξιωματούχοι αναφορικά με σοβαρές καθυστερήσεις που παρατηρούνται στην προώθηση του έργου της ηλεκτρικής διασύνδεσης της Κύπρου με την Κρήτη, υποχρέωσαν τον Πρόεδρο της Κυπριακής Δημοκρατίας, Νίκο Χριστοδουλίδη να συγκαλέσει επείγουσα σύσκεψη με τον επικεφαλής της EuroAsia Interconnector, Νάσο Κτωρίδη, στο Προεδρικό Μέγαρο, στην οποία συμμετείχε και ο υπουργός Ενέργειας, Γιώργος Παπαναστασίου.
Σύμφωνα με τα όσα αναφέρει σε δημοσίευμά του ο «Φιλελεύθερος» Κύπρου, οι εκκρεμότητες που αφορούν στο έργο διασύνδεσης του Νησιού με την Κρήτη είναι σοβαρές και θέτουν υπό αμφισβήτηση την ομαλή προώθησή του.
Για άλλη μια φορά φαίνεται ότι τα προβλήματα που ανέκυψαν υποχρεώνουν την Ευρωπαϊκή Επιτροπή να προειδοποιεί την Λευκωσία ότι αν δεν ληφθούν άμεσα, αποφάσεις και μέτρα σε πολιτικό επίπεδο, που να διασφαλίζουν ότι το έργο μπορεί να υλοποιηθεί εμπρόθεσμα από τον ιδιωτικό φορέα, τότε η Επιτροπή θα ανακαλέσει την απόφαση του ευρωπαϊκού μηχανισμού Connecting Europe Facility (CEF) για τη χρηματοδότησή του με 657 εκατ. ευρώ και αντ΄αυτού, θα κατευθύνει τα κεφάλαια σε πιο ώριμα έργα στην Ευρώπη.
Οι χώρες-μέλη της ΕΕ είχαν αποδεχτεί την πρόταση της Κομισιόν για επενδύσεις 1,037 δισ. ευρώ σε 5 διασυνοριακά έργα υποδομής, στο πλαίσιο του CEF, για τα διευρωπαϊκά δίκτυα ενέργειας. Σημιώνουμε ότι το μεγαλύτερο ποσό χρηματοδότησης διατέθηκε ακριβώς για το EuroAsia Interconnector για το οποίο εξασφάλισε και δέσμευση για πρόσθετα 100 εκατ. ευρώ από το κυπριακό δημόσιο, μέσω του εθνικού Σχεδίου Ανάκαμψης, με το υπόλοιπο ποσό, περίπου 1 δισ. ευρώ, να εξασφαλίζεται από την εταιρεία, μέσω τραπεζικού δανεισμού.
Όπως γίνεται αντιληπτό, μια τέτοια εξέλιξη θα ήταν καταστροφική για την Κύπρο, την παραγωγή ηλεκτρικής ενέργειας αλλά και ευρύτερα για την οικονομία του Νησιού, καθώς χωρίς ηλεκτρική διασύνδεση με άλλα δίκτυα, ιδίως το ευρωπαϊκό, θα σήμαινε ότι θα διακυβευόταν η πορεία προς την πράσινη μετάβαση και τη μείωση του κόστους του ηλεκτρικού ρεύματος για καταναλωτές και επιχειρήσεις.
Όπως μεταφέρει ο «Φ» οι Ευρωπαίοι αξιωματούχοι και τεχνοκράτες έχουν προειδοποιήσει σε αρκετές περιπτώσεις την κυβέρνηση της χώρας για το γεγονός ότι δεν έχουν εκπληρωθεί σημαντικά ορόσημα που αποτελούν δεσμεύσεις της EuroAsia Interconnector.
Ένα από αυτά ανακοινώθηκε στις 29 του προηγούμενου μήνα Ιουνίου και αφορά στη συμφωνία στρατηγικής συμμετοχής του ΑΔΜΗΕ με 25% στο μετοχικό κεφάλαιο της EuroAsia Interconnector εδώ. Σημειώνουμε ότι η συμμετοχή του Διαχειριστή του ελληνικού συστήματος μεταφοράς ενέργειας αποτελούσε πάγια απαίτηση της Γενικής Διεύθυνσης Ενέργειας της ΕΕ προκειμένου αφενός να διασφαλιστεί η επέκταση της ήδη παρεχόμενης τεχνογνωσίας από τον ελληνικό οργανισμό στην κυπριακή εταιρεία και αφετέρου να επισπευθεί η κατασκευή των απαραίτητων έργων.
Σύμφωνα με το ίδιο δημοσίευμα εκκρεμούν και ακόμη δύο σημαντικά ορόσημα. Το ένα αφορά στην υπογραφή από τον EuroAsia Interconnector τελικής συμφωνίας με τη νορβηγική Nexans, για την προμήθεια και εγκατάσταση των καλωδίων εμποτισμένης μάζας, HVDC 500 KV HVDC, για τη ζεύξη Κύπρου – Κρήτης, ισχύος 1.000 MW, με δυνατότητα επέκτασης στα 2.000 μεγαβάτ. Η Nexans είχε επιλεγεί από τον Ιούλιο του 2022, ωστόσο οι υπογραφές εκκρεμούν έως σήμερα, παρά τις διαβεβαιώσεις ότι είναι θέμα χρόνου να κλείσει αυτό το μέτωπο.
Σε εκκρεμότητα παραμένει επίσης και η οριστικοποίηση της συμφωνίας με την Siemens για τον σχεδιασμό, την κατασκευή, την προμήθεια, την εγκατάσταση και τη λειτουργία των σταθμών μετατροπής τύπου VSC-HVDC, στον σταθμό της Κοφίνου.
Είναι ενδεικτικό των καθυστερήσεων που περιγράφονται στο δημοσίευμα της κυπριακής εφημερίδας το γεγονός ότι το κόστος του έργου διασύνδεσης των ηλεκτρικών δικτύων Κύπρου και Ελλάδας είχε προϋπολογιστεί κοντά στο 1,5 δισ. ευρώ, αλλά νέες πληροφορίες αναφέρουν ότι έχει εκτοξευτεί, πλέον, στο 1,8 δισ. ευρώ και όσο παρατείνεται η καθυστέρηση στην υπογραφή των δεσμευτικών συμφωνιών με τους προμηθευτές του εξοπλισμού θα συνεχίσει να αυξάνεται.
Υπό το φως της «απραξίας» που παρατηρείται και μπροστά στον κίνδυνο οι σχεδιασμοί για το έργο να ανατραπούν, σε περίπτωση που η ΕΕ ακυρώσει τη χρηματοδότησή της ή εάν η ΕΤΕπ και και άλλοι χρηματοδοτικοί οργανισμοί δεν πειστούν να κινητοποιήσουν άμεσα κεφάλαια προς τον EuroAsia Interconnector, η Κυβέρνηση της Κύπρου σπεύδει να εμπλακεί άμεσα και δυναμικά, στο ανώτατο πολιτικό επίπεδο, έτσι ώστε να διασφαλιστεί η δανειοδότηση του έργου, «μέσω πολυεπίπεδης κάλυψης από το κράτος.» Επί του παρόντος, σύμφωνα με τον «Φ», δεν είναι γνωστό κατά πόσο αυτό περιλαμβάνει και την πρόθεση παροχής χρηματικών εγγυήσεων από την Λευκωσία, για το ποσό που απαιτείται ή έστω για ένα μέρος του.
«Το βέβαιο είναι πως έχει καταστεί ξεκάθαρο στην εταιρεία ότι αυτό το έργο δεν μπορεί να ματαιωθεί -καταδικάζοντας την Κύπρο να παραμείνει το μοναδικό απομονωμένο -ηλεκτρικά- κράτος της ΕΕ) και ότι το κράτος θα παράσχει επείγουσα στήριξη και βοήθεια αλλά θα διεκδικήσει και ουσιώδη συμμετοχή», καταλήγει το δημοσίευμα του «Φιλελεύθερου».