Τα νούμερα είναι πράγματι εντυπωσιακά εάν σκεφθούμε ότι μόλις 25 χρόνια πριν το ποσοστό των ΑΠΕ στην παραγωγή ηλεκτρισμού στην Ελλάδα, πέρα από τα μεγάλα υδροηλεκτρικά, ήταν μηδαμινό, όπως και η εγκατεστημένη ισχύς. Ήταν ζήτημα εάν η τότε ισχύς από και αιολικές και φωτοβολταϊκές μονάδες- κυρίως πιλοτικά έργα με κοινοτική χρηματοδότηση- έφθαναν συνολικά τα 2 MW. Υπό αυτό το πρίσμα, η σημερινή εικόνα με τα 4700 GW αιολικών πάρκων και 4700 MW φωτοβολταϊκών εγκαταστάσεων και αλλά 400 MW μικρά υδροηλεκτρικά και μονάδες βιοαερίου (που μεταξύ τους αντιστοιχούν σε περισσότερο από 50% της συνολικής εγκατεστημένης ηλεκτρικής ισχύος της χώρας), αποτελεί ένα τεράστιο βήμα προόδου και ασφαλώς παραπέμπει σε « μαγική» εικόνα, με την καλή έννοια της λέξης, αφού κάτι τέτοιο ήταν αδύνατο να το φανταστούμε λίγα χρόνια πριν.
Αν και η πρωτοποριακή και καλά τεκμηριωμένη μελέτη το 1981/1982 του Καθηγητή Ρήγα Ρηγοπούλου και της ερευνητικής ομάδας του στο τμήμα Φυσικής του Πανεπιστημίου Πατρών προέβλεπε την δυνατότητα για 80% κάλυψη των ενεργειακών αναγκών της Ελλάδας από ΑΠΕ μέσα σε μια 20ετια, στις αρχές του αιώνα δεν υπήρχε ουδεμία δέσμευση, ή έστω όραμα, από την Πολιτεία για σημαντικό ρόλο των ΑΠΕ στο ενεργειακό ισοζύγιο της χώρας. Απεναντίας, υπήρχε καθολική άρνηση και άπειρα εμπόδια από την κεντρική κυβέρνηση και την περιφέρεια για την προώθηση των ΑΠΕ σε εμπορική κλίμακα.
Η μόνιμη επωδός των κυβερνούντων τότε ήταν «καλά είναι τα πιλοτικά έργα ΑΠΕ αλλά μην το παρακάνουμε», υπονοώντας ότι η διείσδυση στο σύστημα και η έγχυση ηλεκτρικής ενέργειας παραγόμενης από τις ΑΠΕ ήταν απόλυτα αντίθετη με τα συμφέροντα της ΔΕΗ. Η Επιχείρηση εκλάμβανε τις ΑΠΕ ως πονοκέφαλο και εν δυνάμει ανταγωνιστή του τότε κρατικού μονοπωλίου και γι’ αυτό αντιδρούσε με κάθε δυνατό τρόπο στην προώθηση της ηλιακής και αιολικής ενέργειας και γενικά στην είσοδο των αυτοπαραγωγών.
Από τότε έχει κυλήσει πολύ νερό στο αυλάκι της ενεργειακής ανάπτυξης και οι ΑΠΕ έχουν καταστεί βασικός πυλώνας του ενεργειακού συστήματος. Τόσο σε επίπεδο ηλεκτροπαραγωγής, όπου καλύπτουν σταθερά ένα 40%, κατά μέσο όρο, χωρίς τα μεγάλα υδροηλεκτρικά (στοιχεία 2022), όσο και σε επίπεδο ακαθάριστης ενεργειακής ζήτησης, με εκτίμηση για 19% συμμετοχή το 2021. Όμως, με τόσο υψηλή συμμετοχή ΑΠΕ στο σύστημα χωρίς τον απαραίτητο εκσυγχρονισμό και αναβάθμιση του δικτύου διανομής (το οποίο, ως γνωστόν, αντιμετωπίζει σωρεία προβλημάτων) έχουν αρχίσει να επηρεάζουν την ευστάθεια του συστήματος, με αποτέλεσμα ο Διαχειριστής να είναι υποχρεωμένος να θέτει εκτός συστήματος και για αρκετές ώρες πολλές μονάδες ΑΠΕ - κάτι που συμβαίνει όλο και συχνότερα το τελευταίο διάστημα. Μια κατάσταση που αναμένεται να χειροτερεύσει, όπως πολύ πρόσφατα προειδοποίησε ο πρόεδρος του ΑΔΜΗΕ, μιλώντας σε συνάντηση της ΕΛΕΤΑΕΝ.
Προκειμένου να εξασφαλισθεί ισορροπία στο σύστημα, η οποία χάνεται όταν μέσα σε λίγα λεπτά εγχέεται ένας τεράστιος όγκος ηλεκτρισμού από ΑΠΕ, ο Διαχειριστής «κόβει» τις ΑΠΕ προκειμένου να μπορούν να δουλεύουν, τουλάχιστον εντός ενός ελάχιστου τεχνικού ορίου, οι θερμικές μονάδες, οι οποίες καλύπτουν τα φορτία βάσης και είναι υπεύθυνες για την ομαλή λειτουργία του συστήματος σε 24 ώρη βάση.
Τα ανωτέρω είναι λίαν ανησυχητικές εξελίξεις και αναδεικνύουν τα ουσιαστικά εμπόδια που έχουν αρχίσει να εμφανίζονται απειλητικά πλέον και, αναπόφευκτα, θα επηρεάσουν αρνητικά την περαιτέρω ανάπτυξη των ΑΠΕ, ιδίως όταν το θέμα της εισαγωγής αποθήκευσης (με αντλησιοταμίευση και μπαταρίες) έχει μείνει τραγικά πίσω. Ακόμα χειρότερη είναι η κατάσταση στον ΔΕΔΔΗΕ αφού ο μέσο- μακροπρόθεσμος σχεδιασμός του συστήματος και η αναβάθμιση του χωλαίνει χωρίς την συλλογή και ανάλυση στοιχείων που μόνο οι έξυπνοι μετρητές μπορούν να προσφέρουν. Η εγκατάσταση των οποίων όμως είναι προς το παρόν αδύνατη με το σίριαλ των αποτυχημένων διαγωνισμών να συνεχίζεται (ας όψονται οι συνδικαλιστές)
Όλοι οι ανωτέρω ανασχετικοί παράγοντες δεν εμπνέουν αισιοδοξία για την επίτευξη των υπερ-φιλόδοξων στόχων που έχει θέσει το υπό εξέταση ΕΣΕΚ - δεν έχει καν τεθεί σε δημόσια διαβούλευση- όπου μεταξύ άλλων προβλέπει 80% κάλυψη της ηλεκτροπαραγωγής από ΑΠΕ και 45% κάλυψη της τελικής κατανάλωσης ενέργειας της χώρας μέχρι το 2030. Δηλαδή μέσα στα επόμενα 6 χρόνια. Αυτό και εάν δεν είναι μαγική εικόνα! Και στην προκειμένη περίπτωση η λέξη «μαγική» παρατίθεται με την χλευαστική της έννοια. Με αλλά λόγια από εδώ και εμπρός ο δρόμος προς την κυριαρχία των ΑΠΕ είναι στρωμένος με αγκάθια. Σε ότι αφορά δε την αύξηση της συμμετοχής τους στο συνολικό ενεργειακό ισοζύγιο της χώρας, οι σχεδιαστές του ενεργειακού συστήματος (υπάρχουν άραγε;) θα πρέπει να μας πουν πώς θα αντικαταστήσουν το πετρέλαιο και το φυσικό αέριο στις μεταφορές, στα κτίρια και στην κάλυψη των φορτίων βάσης. Ενδεχομένως, θα απαντήσουν, με μεγάλης κλίμακας ηλεκτροκίνηση και αθρόες εισαγωγές ηλεκτρισμού από τις γειτονικές χώρες. Μόνο που η χώρα δεν δείχνει έτοιμη για μια τέτοια οικονομική αφαίμαξη.