Η δρ Σέγκου αναπτύσσει με τη βοήθεια της τεχνητής νοημοσύνης επιχειρησιακά προγνωστικά μοντέλα σεισμικότητας και ηγείται διεθνούς ομάδας επιστημόνων που σχεδιάζουν τα μοντέλα διαχείρισης σεισμικών κρίσεων ανά τον κόσμο.
– Τι ακριβώς συνέβη;
– Ο σεισμός μεγέθους 7,8 στο Μαράς της Τουρκίας εκδηλώθηκε κατά μήκος ενός ρήγματος 200 χλμ. Μέσα σε 30 δευτερόλεπτα οι τεκτονικές πλάκες της Ανατολίας και της Αραβίας μετακινήθηκαν οριζόντια, τοπικά κατά 3 μέτρα, και το έδαφος σείστηκε έντονα για παραπάνω από ένα λεπτό. Οι εκτεταμένες καταστροφές, με χιλιάδες κτίρια να έχουν καταρρεύσει, οφείλονται τόσο στη σημαντική εδαφική κίνηση όσο και στην ποιότητα των κτιρίων. Υστερα από λίγες ώρες εκδηλώθηκε ο σεισμός μεγέθους 7,5 στο Καχραμανμαράς, σε γειτονικό ρήγμα. Σήμερα, λίγες ημέρες μετά, η σεισμικότητα στην περιοχή σχηματίζει ένα «λ». Γνωρίζουμε από ιστορικά και σύγχρονα δεδομένα ότι στην περιοχή συνέβησαν 12 σεισμοί μεγέθους άνω των 6 από το 1900 μέχρι την προηγούμενη εβδομάδα. Το συγκεκριμένο ρήγμα κινείται με μόλις το ένα τρίτο της ταχύτητας του διάσημου ρήγματος της βόρειας Ανατολίας, το οποίο είναι γνωστό από τους σεισμούς του 1999.
– Ο πρώτος σεισμός προκάλεσε τον δεύτερο;
– Είναι ευρύτερα γνωστό ότι κάθε σεισμός προκαλεί μετέπειτα σεισμούς σε γειτονικά ρήγματα, σε μια προσπάθεια της περιοχής να βρει μια νέα ισορροπία τάσεων στον επιφανειακό φλοιό της Γης. Αυτή η αναδιανομή τάσεων οφείλεται τόσο στα σεισμικά κύματα από τον πρώτο σεισμό που ταξιδεύουν στον φλοιό της Γης για αρκετές ώρες πριν σβήσουν, όσο και στις μόνιμες παραμορφώσεις του εδάφους. Τα προηγούμενα χρόνια ήταν αρκετά σύνηθες να αναφερόμαστε στο «κύριο γεγονός» και στους «μετασεισμούς», αλλά οι όροι αυτοί σηματοδοτούν μόνο μία χρονική σχέση και δεν συνδέονται με τα μεγέθη των σεισμών. Στη σημερινή διεθνή εμπειρία επικρατεί η αντίληψη ότι οι όροι δεν είναι δόκιμοι, γιατί μεταφέρουν την προσδοκία στο κοινό ότι ο πρώτος σεισμός ακολουθείται πάντα από μικρότερα μεγέθη και κατά συνέπεια ότι «τα χειρότερα πέρασαν». Στην περίπτωση των πρόσφατων σεισμών είχαμε δύο γεγονότα με συγκρίσιμα μεγέθη μέσα σε λίγες ώρες.
– Αυτό αποκαλύπτει κάτι;
– Ο δεύτερος σεισμός μεγέθους 7,5 στο Καχραμανμαράς αναμένεται να συμβάλει σημαντικά στην αποκάλυψη του τι συμβαίνει τις λίγες ώρες πριν από έναν σημαντικό σεισμό. Με τη βοήθεια της τεχνητής νοημοσύνης ανακαλύπτουμε στις καταγραφές τους μικρότερους σεισμούς που ενδέχεται να έχουν κρίσιμο ρόλο στη γένεση του δεύτερου σεισμού και οι οποίοι δεν είναι δυνατό να αναγνωριστούν με τις παραδοσιακές μεθόδους. Στη συνέχεια, πάλι με τη βοήθεια της τεχνητής νοημοσύνης θα εντοπίσουμε στους σεισμολογικούς καταλόγους απ’ όλο τον κόσμο τα πιθανά επαναλαμβανόμενα πρότυπα που μπορούν να μας προειδοποιούν με επιστημονική σημαντικότητα για επερχόμενους σεισμούς. Αυτές οι μέθοδοι θα δοκιμασθούν για την αξιοπιστία τους ακριβώς με τη χρήση των δεδομένων που θα προκύψουν από τους πρόσφατους σεισμούς, με αναμενόμενα σημαντικά αποτελέσματα.
Στα Απέννινα ελέγχουν τη λειτουργία οργάνων έπειτα από χιονοστιβάδες.
Προετοιμασία σχεδίων ανοικοδόμησης στις πληγείσες περιοχές ενώ θα συνεχίζεται η σεισμική δραστηριότητα.
– Πόσο σπάνιος είναι ο διπλός ή πολλαπλός σεισμός;
– Είναι ένα σπάνιο φαινόμενο. Η πιο διάσημη ακολουθία που επηρέασε για χρόνια την επιστήμη της Σεισμολογίας συνέβη στην έρημο Μοχάβε της Καλιφόρνιας το 1992. Αρχισε με σεισμό μεγέθους 6,2 στο Τζόσουα Τρι, ενώ ακολούθησαν ο γνωστός σεισμός μεγέθους 7,3 στο Λάντερς και εκείνος μεγέθους 6,3 στο Μπιγκ Μπερ. Η μελέτη αυτής της σεισμικής ακολουθίας αποκάλυψε ότι μικροσεισμοί, που δεν γίνονται σε εμάς αισθητοί, συμβαίνουν αμέσως σε αποστάσεις ακόμη και άνω των 1.000 χλμ. Αυτό δεν το γνωρίζαμε μέχρι τότε και έδωσε στους επιστήμονες πολλές πληροφορίες για τη δραστηριοποίηση ρηγμάτων σε γειτονικές περιοχές.
– Η Ελλάδα κινδυνεύει;
– Η γένεση ενός αισθητού σεισμού συνδεδεμένου με τους σεισμούς της Τουρκίας δεν θα πρέπει να αναμένεται. Ομως είμαστε μια ιδιαίτερα σεισμογενής χώρα, όπου μεσαίου μεγέθους σεισμοί είναι συχνοί. Οι ακολουθίες με σημαντικά μεγέθη σεισμών σε μικρό χρονικό διάστημα είναι σπάνιες και γι’ αυτό είναι σημαντικές σε παγκόσμιο επίπεδο. Η ανάλυση των ιδιαίτερων χαρακτηριστικών τους αναμένεται να βελτιώσει τη δυνατότητά μας να κατανοούμε τις διεργασίες της Γης, και κατά συνέπεια να έχουμε ακριβέστερα μοντέλα επικινδυνότητας και καλύτερους αντισεισμικούς κανονισμούς. Χρειάζεται, με βάση τα νέα δεδομένα, να δούμε πόσο ασφαλείς είναι οι κανονισμοί μας και αν η καθημερινή πληροφορία για τους σεισμούς στη χώρα μας είναι αντάξια της σύγχρονης εποχής.
– Ποια θα είναι η επόμενη ημέρα στις πληγείσες περιοχές;
– Η έντονη σεισμικότητα θα συνεχιστεί στην περιοχή της Τουρκίας σε μια ζώνη μήκους περίπου 500 χλμ., με σεισμούς μεγέθους άνω των 6 τους επόμενους μήνες ή ίσως και τα επόμενα χρόνια. Η στατιστική σεισμολογία δείχνει ότι σε βάθος μηνών, έως ετών, ανάλογα με την εξέλιξη του φαινομένου, δεκάδες σεισμοί με σημαντικό μέγεθος είναι πιθανό να συμβούν σε περιοχές που έχουν πληγεί έντονα και έχουν υποστεί αρκετές καταρρεύσεις. Οι περιοχές αυτές θα κληθούν να προετοιμάσουν σχέδια ανοικοδόμησης ενώ η σεισμική δραστηριότητα ακόμη θα συνεχίζεται. Το πότε είναι ασφαλές να ξεκινήσει η ανοικοδόμηση θα πρέπει να αποφασιστεί με προσεκτική επιστημονική καθοδήγηση. Επειτα από κάποια χρονική περίοδο η περιοχή θα επιστρέψει σε προ-σεισμικές συνθήκες, αλλά μέχρι αυτό να συμβεί η σεισμική επικινδυνότητα θα παραμένει σχετικά αυξημένη.
– Πού εντοπίζεται το μεγαλύτερο πρόβλημα;
– Μοντέλα ενδιάμεσης και μακροχρόνιας σεισμικής επικινδυνότητας της Τουρκίας εντοπίζουν την υψηλότερη επικινδυνότητα στο ρήγμα της βόρειας Ανατολίας, μήκους 1.200 χλμ. Θα λέγαμε ότι η έντονη σεισμικότητα στο Μαράς είναι παροδική, όμως ο μακροχρόνιος υψηλός κίνδυνος παραμένει. Οι σεισμοί της Τουρκίας θα πρέπει ίσως να υπενθυμίσουν στους σεισμολόγους και τους επιχειρησιακούς παράγοντες στα κέντρα λήψης αποφάσεων ότι οι σεισμοί συνήθως συμβαίνουν σε περιοχή όπου δεν το περιμένουμε. Είναι κρίσιμο να υπάρχει ένα εθνικό δίκτυο σεισμογράφων, αλλά πρέπει και η συλλογική επιστημονική προσπάθεια να ενταθεί με σύγχρονα μέσα ανάλυσης προς την κατεύθυνση της «πιθανοτικής» εκτίμησης της επερχόμενης σεισμικότητας σε πραγματικό χρόνο, μένοντας μακριά από προσωπικές εκτιμήσεις και προσπάθειες πρόγνωσης του παρελθόντος, που έχουν αποδειχθεί μειωμένης αξιοπιστίας στην παγκόσμια ερευνητική κοινότητα. Θα ήταν ένα σημαντικό βήμα προς την καλύτερη επιχειρησιακή διαχείριση των σεισμικών καταστροφών, ώστε να παραχθούν αποτελεσματικά σχέδια απόκρισης, όπως ακριβώς γίνεται με τις φωτιές και τις πλημμύρες.
Η σεισμολόγος δρ Μαργαρίτα Σέγκου είναι διευθύντρια Ερευνών στη Βρετανική Γεωλογική Υπηρεσία.
Προγνώσεις με τεχνητή νοημοσύνη
Η δρ Μαργαρίτα Σέγκου είναι διευθύντρια Ερευνών στη Βρετανική Γεωλογική Υπηρεσία από το 2015, ενώ πριν είχε εργασθεί στο Κέντρο Επιστημονικής Ερευνας (CNRS) στη Νίκαια της Γαλλίας και στη Γεωλογική Υπηρεσία των Ηνωμένων Πολιτειών στο Κέντρο Ερευνας Σεισμών στην Καλιφόρνια. Η έρευνά της εστιάζει στην παραγωγή επιστημονικής γνώσης και καινοτομίας γύρω από τις φυσικές διεργασίες γένεσης σεισμών και στα μαθηματικά προγνωστικά επιχειρησιακά μοντέλα για τη μελέτη σεισμικών ακολουθιών σε παγκόσμια κλίμακα. Εχει τιμηθεί με το βραβείο Henri Poincare για τη μεταδιδακτορική της έρευνα και έχει παρουσιάσει τα επιστημονικά της επιτεύγματα σε μεγάλα ερευνητικά κέντρα και πανεπιστήμια (Αμερικανική Γεωλογική Υπηρεσία, Πανεπιστήμιο Στάνφορντ, Μπέρκλεϊ, Κέντρο Ερευνας Σεισμών στο Τόκιο, Πανεπιστήμιο του Κιότο στην Ιαπωνία κ.α.). Ηγείται επιστημονικών ερευνητικών προγραμμάτων σε παγκόσμιο επίπεδο με στόχο τη βελτίωση της σεισμολογικής γνώσης μέσω τεχνολογιών τεχνητής νοημοσύνης.
(από την εφημερίδα "ΚΑΘΗΜΕΡΙΝΗ")