Σε συνέντευξη που παραχώρησε στην εφημερίδα «ΚΑΘΗΜΕΡΙΝΗ» μία εβδομάδα μετά την επισημοποίηση του ενδιαφέροντος της Chevron, ο διευθύνων σύμβουλος της ΕΔΕΥΕΠ εμφανίζεται αισιόδοξος για το αποτέλεσμα του διαγωνισμού αλλά και ρεαλιστής σε σχέση με τα επόμενα βήματα. «Δίχως την εκτέλεση γεωτρήσεων δεν είμαστε σε θέση να επιβεβαιώσουμε ή να διαψεύσουμε τις ενδείξεις για κοιτάσματα», λέει ο κ. Στεφάτος και εξηγεί ότι θα χρειαστούν περί τα τρία χρόνια για να γνωρίζουμε εάν πράγματι έχουμε κοίτασμα ή όχι και πέντε με οκτώ χρόνια για την έναρξη της παραγωγής. Από τον ίδιο μαθαίνουμε ότι σε κάποιες από τις περιοχές που έχουν παραχωρηθεί ήδη οι σεισμογραφικές έρευνες επιβεβαίωσαν ή και ενίσχυσαν τις προηγούμενες ενδείξεις. Αποφεύγει, ωστόσο, να πει πότε θα γίνουν οι πρώτες γεωτρήσεις από την ExxonMobil. Ο κ. Στεφάτος αφήνει ανοιχτό το ενδεχόμενο παραχώρησης και νέων περιοχών εάν οι συνθήκες της αγοράς το επιτρέψουν, ενώ δεν αποκλείει συνεργασίες σε περιφερειακό επίπεδο και στον τομέα των υδρογονανθράκων, κατά τα πρότυπα της συνεργασίας με την Αίγυπτο στον τομέα δέσμευσης και αποθήκευσης διοξειδίου του άνθρακα. «Στην ίδια λογική θα συνεχίσουμε να διερευνούμε συνεργασίες σε περιφερειακό επίπεδο που μπορούν να φέρουν αμοιβαία οφέλη και να δημιουργήσουν νέες δυνατότητες για την ευρύτερη περιοχή», τονίζει.
– Τι σημαίνει για τους ελληνικούς υδρογονάνθρακες η παρουσία της Chevron στον διαγωνισμό για τις νέες παραχωρήσεις σε Πελοπόννησο και Κρήτη και μάλιστα εν μέσω γεωπολιτικών εντάσεων;
– Η συμμετοχή της Chevron στον διαγωνισμό αποτελεί μια πολύ σημαντική θετική εξέλιξη στην προσπάθεια της χώρας μας να εντοπίσει εάν διαθέτει, και στη συνέχεια να αξιοποιήσει οικονομικά, πιθανά κοιτάσματα υδρογονανθράκων. Η σημασία αυτής της εξέλιξης είναι ακόμα μεγαλύτερη, καθώς η διενέργεια του διαγωνισμού ενεργοποιήθηκε μετά την εκδήλωση ενδιαφέροντος που κατέθεσε η συγκεκριμένη εταιρεία σε συνδυασμό θαλασσίων περιοχών που είχαν προκηρυχθεί στο παρελθόν, αλλά και σε νέες περιοχές που βγαίνουν για πρώτη φορά σε διαγωνισμό. Επίσης, πολύ θετικά αξιολογούμε και την επιλογή της Chevron να συμμετάσχει σε κοινοπρακτικό σχήμα με τη HELLENiQ ENERGY.
Πρόκειται ουσιαστικά για μια αδιαμφισβήτητη ψήφο εμπιστοσύνης ότι η χώρα μας ενδέχεται να διαθέτει σημαντικά αποθέματα υδρογονανθράκων και μπορεί να προσφέρει επενδυτική ασφάλεια για μεγάλες επενδύσεις υψηλού ρίσκου. Και συνεπώς φέρνει το ελληνικό πρόγραμμα εξερεύνησης στο διεθνές προσκήνιο. Είναι σημαντικό επίσης να μην παραγνωρίζουμε ότι η εξερεύνηση και ανάπτυξη κοιτασμάτων σε πολύ μεγάλα βάθη νερού (μεγαλύτερα των 1.000 μέτρων και έως και 3.000 μέτρα βάθος) αποτελούν τεχνολογικά εγχειρήματα που πολύ λίγες εταιρείες στον κόσμο μπορούν να φέρουν εις πέρας. Κατά συνέπεια είμαστε βαθιά ικανοποιημένοι που η πολυετής αυτή προσπάθεια φαίνεται ότι αποδίδει αποτελέσματα.
– Πόσο θα επηρεάσει τις τελικές αποφάσεις των δύο αμερικανικών εταιρειών, ExxonMobil και Chevron, για γεωτρήσεις στις ανεξερεύνητες περιοχές της Κρήτης, δεδομένου ότι δραστηριοποιούνται και σε πιο ώριμες αγορές στην περιοχή της Ανατολικής Μεσογείου (Αίγυπτος, Κύπρος, Ισραήλ, Λιβύη κ.λπ.);
– Σε γενικές γραμμές μπορούμε να πούμε ότι οι ανεξερεύνητες περιοχές χαρακτηρίζονται ως περιοχές μεγαλύτερου επενδυτικού ρίσκου, καθώς λόγω της απουσίας γεωτρήσεων δεν είμαστε σε θέση να γνωρίζουμε με την απαιτούμενη λεπτομέρεια τη γεωλογία του υπεδάφους τους. Υπό αυτήν την έννοια, μπορούμε να πούμε ότι η εξερεύνηση υδρογονανθράκων στην Ελλάδα αντικειμενικά θα προσελκύει εταιρείες με μεγαλύτερη διάθεση ανάληψης επενδυτικού ρίσκου σε σχέση με πιο ώριμες γειτονικές χώρες, και αντανακλά ένα επενδυτικό προφίλ στο οποίο συνυπολογίζονται οι προοπτικές να εντοπιστούν μεγάλα κοιτάσματα, καθώς και εταιρικές στρατηγικές προτεραιότητες που μπορεί να μεταβάλλονται χρονικά και γεωγραφικά.
– Βλέπετε περιθώρια για συνεργασίες με γειτονικές χώρες για συντονισμό των επενδύσεων ή κοινή ανάπτυξη υποδομών;
– Είναι πολύ νωρίς για να μπορέσουμε να συζητήσουμε ουσιαστικά εάν συντρέχουν οι απαραίτητες προϋποθέσεις για κάτι τέτοιο. Μπορεί τα δυνητικά μεγέθη ορισμένων στόχων να υποδεικνύουν προοπτικές εξαγωγών, πριν όμως ανακαλύψουμε κάποιο κοίτασμα οι ασκήσεις αυτές είναι μόνο σε θεωρητικό επίπεδο. Οφείλω όμως να πω ότι η ΕΔΕΥΕΠ, αν και κρατική εταιρεία που δραστηριοποιείται εντός της χώρας μας, διαθέτει την απαραίτητη εξωστρέφεια – όπως άλλωστε αποδείξαμε με τη συνδρομή μας στο μνημόνιο κατανόησης (MoU) που υπέγραψαν η χώρα μας και η Αίγυπτος, στο περιθώριο του περυσινού συνεδρίου EGYPES, για συνεργασία στον τομέα δέσμευσης και αποθήκευσης διοξειδίου του άνθρακα (Carbon Capture and Storage – CCS). Στην ίδια λογική θα συνεχίσουμε να διερευνούμε συνεργασίες σε περιφερειακό επίπεδο που μπορούν να φέρουν αμοιβαία οφέλη και να δημιουργήσουν νέες δυνατότητες για την ευρύτερη περιοχή.
Η Ελλάδα προσφέρει επενδυτική ασφάλεια για μεγάλες επενδύσεις υψηλού ρίσκου.
– Τι δείχνουν τα μέχρι τώρα αποτελέσματα των σεισμικών ερευνών σε Κρήτη και Ιόνιο; Επιβεβαιώνονται οι ενδείξεις για σημαντικά κοιτάσματα;
– Δίχως την εκτέλεση γεωτρήσεων δεν θα είμαστε σε θέση να επιβεβαιώσουμε ή να διαψεύσουμε τις ενδείξεις για κοιτάσματα. Σε κάποιες περιοχές οι νέες σεισμογραφικές έρευνες επιβεβαίωσαν ή και ενίσχυσαν τις προηγούμενες ενδείξεις και συντηρούν το επενδυτικό ενδιαφέρον, ενώ σε ορισμένες άλλες η συλλογή νέων δεδομένων είτε μείωσε τις προοπτικές είτε δεν έχει οδηγήσει ακόμη σε ασφαλή συμπεράσματα. Στην ΕΔΕΥΕΠ παρακολουθούμε τις εξελίξεις, αλλά ταυτόχρονα διενεργούμε τις δικές μας ανεξάρτητες αξιολογήσεις, εκτιμήσεις και ερμηνείες των δεδομένων. Αυτή η εξελικτική διαδικασία των ερευνητικών προγραμμάτων είναι πολύτιμη, καθώς θα μας επιτρέψει προοδευτικά να επικεντρωθούμε στις περιοχές πραγματικού ενδιαφέροντος.
– Σε ποια φάση βρίσκεται το πρόγραμμα στις περιοχές που έχουν παραχωρηθεί ήδη; Με βάση τον αρχικό σχεδιασμό αναμέναμε την πρώτη γεώτρηση στα Ιωάννινα το 2023 και στην Κρήτη από την ExxonMobil μέσα στο 2025.
– Στο διάστημα από τα μέσα Ιανουαρίου του 2022 έως και τον Μάρτιο του 2024 παρατηρήσαμε ομολογουμένως μια πρωτοφανή –για τα ελληνικά δεδομένα– εξέλιξη των ερευνητικών προγραμμάτων, καθώς εκτελέστηκαν οκτώ σεισμογραφικές έρευνες από το βόρειο Ιόνιο Πέλαγος έως και τα νοτιοδυτικά της Κρήτης, έναντι μόλις δύο ερευνών στο διάστημα 2013-2021. Την περίοδο αυτή των δύο ετών υπερδεκαπλασιάσαμε τα διαθέσιμα σεισμικά δεδομένα, με τις ανάδοχες εταιρείες να υπερκαλύπτουν τις συμβατικές υποχρεώσεις τους κατά 150%, και θέσαμε στόχους για ταχύτερες αποφάσεις. Δυστυχώς στο χερσαίο μπλοκ Ιωαννίνων, όπου τα σεισμικά ολοκληρώθηκαν το 2019, ο αρχικός μισθωτής – επενδυτής δεν επέτυχε να προσελκύσει δεύτερο επενδυτή. Και παρά τις θετικές τεχνικές ενδείξεις, δεν ελήφθη τελικά η απόφαση για γεώτρηση. Για το μπλοκ νοτιοδυτικά της Κρήτης δεν είμαι σε θέση να σχολιάσω, καθώς η μελέτη και αξιολόγηση των δεδομένων βρίσκεται σε εξέλιξη.
– Ποιο είναι το ρεαλιστικό χρονοδιάγραμμα από την έναρξη των σεισμικών ερευνών μέχρι την πρώτη παραγωγή κοιτάσματος σε περίπτωση εντοπισμού;
– Είναι εξαιρετικά δύσκολο να προβλέψει κανείς τον χρόνο που θα απαιτηθεί, καθώς είναι συνάρτηση του μεγέθους της ανακάλυψης, του χρόνου και του αριθμού γεωτρήσεων που θα απαιτηθούν για να περιχαρακωθεί το μέγεθος του κοιτάσματος, του τύπου των υδρογονανθράκων, των χαρακτηριστικών του ταμιευτήρα, του βάθους και της απόστασης από τη στεριά. Για τη διευκόλυνση κάποιων πρόχειρων υπολογισμών, θα μπορούσαμε να πούμε πέντε με οκτώ έτη για την έναρξη της παραγωγής, ανάλογα βέβαια με την περίπτωση, και περίπου τρία χρόνια για να γνωρίζουμε εάν πράγματι διαθέτουμε κοίτασμα ή όχι.
– Μήπως η χώρα μας θα έπρεπε να αξιοποιήσει περαιτέρω το «παράθυρο ευκαιρίας» που έχει ανοίξει με την προσέλκυση των μεγαλύτερων πολυεθνικών εταιρειών στην Ανατολική Μεσόγειο, βγάζοντας σε διαγωνισμό και νέα οικόπεδα;
– Με τον διαγωνισμό που βρίσκεται σε εξέλιξη υπερδιπλασιάζουμε την έκταση των υπό εξερεύνηση περιοχών. Η αλήθεια είναι ότι, με όσα γνωρίζουμε σήμερα, δεν έχουμε μεγάλες περιοχές/οικόπεδα ενδιαφέροντος που δεν έχουν βγει ήδη σε διαγωνισμό. Ωστόσο, μπορούν σχετικά εύκολα να ξεκινήσουν διαδικασίες σε τυχόν εκδήλωση νέου ενδιαφέροντος για προκηρυχθείσες περιοχές. Η ΕΔΕΥΕΠ, από την πλευρά της, θα συνεχίσει να προσεγγίζει δυνητικούς επενδυτές και σε κάθε περίπτωση, εάν οι συνθήκες αγοράς το επιτρέπουν, θα αξιολογήσουμε τη διεξαγωγή νέου διαγωνισμού – πάντα προς όφελος του ελληνικού κράτους και των Ελλήνων πολιτών.
– Τι απαντάτε σε όσους υποστηρίζουν ότι οι επενδύσεις σε υδρογονάνθρακες έρχονται σε αντίθεση με την κλιματική πολιτική και τους στόχους απανθρακοποίησης της Ε.Ε. (Fit for 55, Green Deal);
– Η ενεργειακή στρατηγική της χώρας μας έχει στόχο να θωρακίσει την ασφάλεια της τροφοδοσίας, να διατηρήσει την ενέργεια σε ανεκτά οικονομικά επίπεδα για τους πολίτες και να διασφαλίσει την περιβαλλοντική βιωσιμότητα. Η αξιοποίηση του δυνητικού ορυκτού μας πλούτου θα γίνει με όρους βιωσιμότητας, προκειμένου να προστατευθεί η χώρα μας από ενεργειακές και οικονομικές κρίσεις και να διασφαλιστεί η ενεργειακή μετάβαση σε οικονομία χαμηλών εκπομπών άνθρακα. Για αυτόν τον λόγο η ΕΔΕΥΕΠ, παράλληλα με τη διαχείριση των δικαιωμάτων έρευνας και εκμετάλλευσης υδρογονανθράκων, έχει διευρύνει τον επιχειρησιακό της ρόλο. Και πλέον εργάζεται επίσης για την ανάπτυξη κρίσιμων ανανεώσιμων πηγών ενέργειας μεγάλης κλίμακας, όπως τα υπεράκτια αιολικά πάρκα, και την ωρίμανση και αδειοδότηση στρατηγικών τεχνολογιών διαχείρισης του διοξειδίου του άνθρακα, όπως το έργο αποθήκευσης CΟ2 στον Πρίνο. Πρόκειται για δύο στρατηγικούς τομείς για την ενεργειακή ασφάλεια και ανταγωνιστικότητα της ελληνικής οικονομίας.
Μπορούμε να κινηθούμε αποτελεσματικά
– Σας ανησυχούν τα επόμενα βήματα; Πόσο κινδυνεύει η πορεία του προγράμματος από αντιδράσεις και προσφυγές; Ποιες είναι οι αποφάσεις που πρέπει να ληφθούν για να μην υπάρξουν καθυστερήσεις που μπορούν να οδηγήσουν τους επενδυτές σε έξοδο, όπως είδαμε να συμβαίνει τα προηγούμενα χρόνια (Repsol, Total κ.λπ.);
– Οπως έχω πει και στο παρελθόν, οι εταιρείες Repsol και Total δεν αποχώρησαν λόγω καθυστερήσεων, αλλά λόγω αλλαγής της στρατηγικής τους. Αυτό φυσικά δεν σημαίνει ότι η Repsol δεν αντιμετώπισε καθυστερήσεις και εμπόδια που αύξησαν σημαντικά το κόστος των ερευνών, αλλά εκτιμώ ότι όσα συνέβησαν την περίοδο 2018-2019 δεν θα επαναληφθούν. Αντιθέτως, τολμώ να πω ότι οι έρευνες, όπως αυτές διεξήχθησαν από το 2022 έως και το 2024, επιβεβαίωσαν ότι όταν συνεργαζόμαστε αρμονικά με τις ανάδοχες εταιρείες και τηρούμε τις αυστηρότερες προδιαγραφές για την προστασία του περιβάλλοντος και της θαλάσσιας ζωής, είμαστε σε θέση να ολοκληρώνουμε με άψογο και αποτελεσματικό τρόπο τα ερευνητικά προγράμματα. Αναφορικά τώρα με τις προσφυγές, το μόνο που μπορούμε να κάνουμε είναι να υλοποιούμε όλες τις αδειοδοτικές διαδικασίες με απόλυτο σεβασμό στις νομοθετικές προβλέψεις και ευλαβική προσοχή στις λεπτομέρειες. Το κάναμε στο παρελθόν και θα συνεχίσουμε να το κάνουμε στο μέλλον. Με τη συνδρομή του υπουργού Περιβάλλοντος και Ενέργειας Σταύρου Παπασταύρου, θεωρώ ότι θα συνεχίσουμε να επιβεβαιώνουμε ότι μπορούμε να κινηθούμε ιδιαίτερα αποτελεσματικά και να τηρήσουμε πολύ στενά χρονοδιαγράμματα.
*(από την εφημερίδα «ΚΑΘΗΜΕΡΙΝΗ»)