αρχικώς στην πανδημία αλλά έφθασαν στο αποκορύφωμά τους στην ενεργειακή κρίση που ακολούθησε, τον πόλεμο στην Ουκρανία και τις τεράστιες διαταραχές στην εφοδιαστική αλυσίδα. Ενδεικτικός είναι ο εμπορικός πόλεμος που σοβεί μεταξύ ΕΕ και ΗΠΑ μετά την απόφαση της Ουάσιγκτον να δώσει αβαντάζ στην δική της βιομηχανία έναντι της ευρωπαϊκής, προκαλώντας την οργή των ευρωπαϊκών κρατών. Ήδη η ΕΕ υπό την πίεση της Γαλλίας ετοιμάζει την απάντησή της με την στρατηγική «Made in Europe». Kατά τη Σύνοδο Κορυφής της ΕΕ στα μέσα Δεκεμβρίου, οι αρχηγοί κρατών και κυβερνήσεων ζήτησαν από την Επιτροπή να παρουσιάσει μια απάντηση στο νόμο των ΗΠΑ για τη μείωση του πληθωρισμού (IRA) στις αρχές του 2023. Μεταξύ άλλων, το αμερικανικό πρόγραμμα προβλέπει πιο γενναιόδωρες φορολογικές ελαφρύνσεις για τις εταιρείες που παράγουν στις ΗΠΑ. Ο Γάλλος Πρόεδρος, Εμανουέλ Μακρόν έχει ζητήσει την επίσπευση της στρατηγικής «Made in Europe». Ωστόσο ήδη εκφράζονται διαφωνίες εντός της ΕΕ καθώς αν και πολλές χώρες υποστηρίζουν θεωρητικά το εγχείρημα της Γαλλίας, υπάρχει ελάχιστη συμφωνία για το πώς ακριβώς αυτό μπορεί να επιτευχθεί. Σε αυτό προστίθενται και τα ρήγματα που διαπιστώνονται -εδώ και καιρό είναι η αλήθεια- στην ενότητα των «27», καθώς αρκετά κράτη εναντιώνονται στις αποφάσεις της γραφειοκρατίας των Βρυξελλών, η οποία προσφάτως κλονίζεται και από σοβαρά σκάνδαλα διαφθοράς, όπως το Qatargate. Aλλά και τα ίδια τα κράτη μέλη ήδη λειτουργούν αυτόνομα σε κρίσιμους τομείς, όπως είναι η λήψη μέτρων για την αντιμετώπιση της ακρίβειας και της ενεργειακής κρίσης εν τη απουσία κοινής ευρωπαϊκής πολιτικής και σχεδίου.
Παγκόσμια ύφεση
Το άλλο μείζον ζήτημα είναι η εντονότατη ανησυχία των οικονομολόγων για επικείμενη παγκόσμια ύφεση. Συγκεκριμένα, τα δύο τρίτα των ερωτηθέντων στο «Chief Economists Outlook» του Παγκόσμιου Οικονομικού Φόρουμ αναμένουν παγκόσμια ύφεση το 2023, ως αποτέλεσμα κυρίως των γεωπολιτικών εξελίξεων και του πληθωρισμού και το 18% «εξαιρετικά πιθανή», τη στιγμή που οι προοπτικές ανάπτυξης τόσο στην Ευρώπη, όσο και στις ΗΠΑ περιγράφονται ως ζοφερές για το 2023. «Με τα δύο τρίτα των επικεφαλής οικονομολόγων να αναμένουν μια παγκόσμια ύφεση το 2023, η παγκόσμια οικονομία βρίσκεται σε επισφαλή θέση. Ο τρέχων υψηλός πληθωρισμός, η χαμηλή ανάπτυξη, το υψηλό χρέος και το περιβάλλον υψηλού κατακερματισμού μειώνουν τα κίνητρα για τις επενδύσεις που απαιτούνται για την επιστροφή στην ανάπτυξη και την αύξηση του βιοτικού επιπέδου για τους πιο ευάλωτους στον κόσμο», τόνισε η Saadia Zahidi, Διευθύνουσα Σύμβουλος στο Παγκόσμιο Οικονομικό Φόρουμ. Και πρόσθεσε: «Οι ηγέτες πρέπει να κοιτάξουν πέρα από τις σημερινές κρίσεις για να επενδύσουν στην καινοτομία στα τρόφιμα και την ενέργεια, στην εκπαίδευση και στην ανάπτυξη δεξιοτήτων και σε αγορές με υψηλές δυνατότητες δημιουργίας θέσεων εργασίας του αύριο. Δεν υπάρχει χρόνος για χάσιμο». Την ίδια ώρα, 9 στους 10 οικονομολόγους αναμένουν ιστορικά χαμηλή ζήτηση, η οποία σε συνδυασμό με το υψηλό κόστος δανεισμού και την πληθωριστική πίεση, αναμένεται να συμπιέσει περαιτέρω τα λειτουργικά κόστη των επιχειρήσεων, ωθώντας πιθανότατα ακόμη και μεγάλες πολυεθνικές αλυσίδες στη δραστική περικοπή δαπανών, μειώνοντας περαιτέρω, για παράδειγμα, τα λειτουργικά τους έξοδα, είτε επιχειρώντας τη διάσωσή τους μέσω μαζικών απολύσεων και εξορθολογισμού των αλυσίδων ανεφοδιασμού.
Ταυτόχρονα, οι ανισότητες διογκώνονται, δημιουργώντας ένα εκρηκτικό κοκτέιλ στο εσωτερικό των κοινωνιών. Σύμφωνα με έκθεση της Oxfam που δημοσιεύθηκε στο πλαίσιο του φόρουμ, οι «οικονομικές ανισότητες έχουν φτάσει σε ακραία και επικίνδυνα επίπεδα».
Χάρη στην άνοδο των αξιών στις κεφαλαιαγορές ολόκληρου του πλανήτη οι μεγάλες περιουσίες έχουν εκτοξευθεί στα ύψη τα τελευταία δέκα χρόνια. Και από 100 δολάρια του πλούτου που δημιουργήθηκε παγκοσμίως κατά την τελευταία δεκαετία, τα 54,4 δολάρια έχουν καταλήξει στις τσέπες του πλουσιότερου 1% του παγκόσμιου πληθυσμού. «Οι δισεκατομμυριούχοι έχουν διπλασιάσει τις περιουσίες τους τα τελευταία δέκα χρόνια, δήλωσε στα διεθνή μέσα ενημέρωσης η γενική διευθύντρια της Oxfam Γκαμπριέλα Μπούτσερα.