Αντίστοιχα η πλειοψηφία του παγκόσμιου πληθυσμού, είτε λόγω οικονομικής θέσης, είτε λόγο αδιαφορίας αδυνατεί να διαμορφώσει συμπεριφορές που να είναι φιλικές προς το περιβάλλον.
Οι εκπομπές των αερίων του θερμοκηπίου δεν μειώνονται δραστικά, αλλά ακόμη και εάν συνέβαινε αυτό, φαίνεται πως ήδη είναι πολύ αργά ώστε να αποτραπούν οι τραγικές επιπτώσεις της Κρίσης. Αυτό λοιπόν που φαίνεται πιο επιτακτικό και υποστηρίζεται από όλο και περισσότερους επιστήμονες, είναι να ληφθούν μέτρα προσαρμογής (adaptation) και ανθεκτικότητας (resilience). Οι έννοιες αυτές περιλαμβάνουν τόσο τεχνικές, όσο και κοινωνικοοικονομικές παραμέτρους και πολιτικές. Επειδή το άρθρο αυτό έχει περισσότερο τεχνικό προσανατολισμό, θα λέγαμε πως το ζητούμενο είναι η διαμόρφωση λύσεων «Κλιματικής Ετοιμότητας», οι οποίες θα πρέπει να εφαρμοστούν άμεσα και θαρραλέα.
Το τεχνικό «οπλοστάσιο» της ανθρωπότητας για την πρόληψη και την αντιμετώπιση των φυσικών καταστροφών είναι εκτενές και η χρήση του εξαρτάται κυρίως από οικονομικούς παράγοντες. Τώρα πια όμως η Κλιματική Κρίση προκαλεί τεράστια οικονομική ζημιά, οπότε η υποτίθεται λελογισμένη και φειδωλή διάθεση χρημάτων του παρελθόντος δεν έχει καν νόημα. Οι επενδύσεις σε «πράσινες» λύσεις πρέπει να είναι κολοσσιαίου μεγέθους.
Παρακάτω παρατίθενται δέκα σοβαρές προτάσεις, οι οποίες είναι γενικής χρήσης, τεχνικά ρεαλιστικές και προσαρμοσμένες κυρίως στην Ελληνική πραγματικότητα. Βασίζονται σε θεμελιώδεις αρχές της επιστήμης και αφορούν τεχνολογίες και μεθόδους που είναι ώριμες ή σε προχωρημένο στάδιο εφαρμοσμένης έρευνας.
Προτάσεις
- Διαμόρφωση θερμικά ουδέτερων ή φυτεμένων επιφανειών στο δομημένο χώρο. Δώματα, τοίχοι, επιστρώσεις, δάπεδα, θα πρέπει να μην μεταδίδουν ούτε να απορροφούν θερμότητα, μειώνοντας έτσι την ανάγκη για θέρμανση και ψύξη και περιορίζοντας το φαινόμενο της αστικής θερμικής νησίδας.
- Αφαίρεση όλων των κατασκευών που βρίσκονται σε παραφωνία με το φυσικό έδαφος ή εκτός σχεδίων οικισμών και πόλεων. Έτσι θα ελευθερωθούν θαλάσσιες ακτογραμμές, ρέματα, δάση, όχθες ποταμών και περιοχές ασταθούς εδάφους. Σε συνδυασμό με την κατασκευή αντιπλημμυρικών έργων θα αποφευχθούν έτσι μεγάλες καταστροφές και απώλειες ανθρώπινων ζωών. Τα δε υφιστάμενα και τα νέα σχέδια θα πρέπει να τροποποιηθούν ή να διαμορφωθούν με κριτήρια Κλιματικής Ανθεκτικότητας.
- Βελτιστοποίηση της Ενεργειακής Ασφάλειας. Αποκεντρωμένη παραγωγή και αποθήκευση ενέργειας, με ταυτόχρονη διαμόρφωση της μέγιστης δυνατής πυκνότητας διασύνδεσης των κέντρων παραγωγής και εξασφάλιση των δικτύων μεταφοράς. Αύξηση της παραγωγής από Συστήματα Ανανεώσιμων Πηγών Ενέργειας (ανεμογεννήτριες, φωτοβολταϊκά, βιοαέριο, υδροηλεκτρικά, κυματική ενέργεια, βιομάζα κ.α.) και αποθήκευση σε υδάτινους ταμιευτήρες, δεξαμενές υδρογόνου και συστοιχίες μπαταριών.
- Εγκατάσταση μικρών φωτοβολταϊκών συστημάτων σε όλες τις στέγες των κτιρίων, είτε με τοπική αποθήκευση, είτε διασυνδεδεμένα με το δίκτυο.
- Μέγιστη αξιοποίηση των απορριμμάτων και των αποβλήτων. Με συστήματα ανακύκλωσης, κομποστοποίησης και παραγωγής (βίο)αερίου, τίποτε δεν πρέπει να καταλήγει σε χωματερές και ΧΥΤΑ. Ότι δεν μπορεί να επαναχρησιμοποιηθεί θα αεριοποιείται για την παραγωγή ενέργειας.
- Κλιμακωτή αύξηση του κόστους του νερού για ύδρευση και άρδευση. Εγκατάσταση έξυπνων μετρητών και ελεγκτικών συστημάτων για την καλύτερη διαχείριση νερού για όλες της χρήσεις. Έμφαση σε συστήματα στάγδην άρδευσης, εξοικονόμησης, καθαρισμού και επανάχρησης του νερού.
- Θαλάσσια αφαλάτωση σε μεγάλη κλίμακα για ύδρευση και άρδευση, με μόνο μερική απόρριψη της άλμης στη θάλασσα. Το αλάτι και τα υπολείμματα θα αφαιρούνται και είτε θα καθίστανται χρηστικά, είτε θα αποθηκεύονται.
- Υποχρεωτική ενεργειακή και περιβαλλοντική σήμανση σε όλα τα υλικά και τα προϊόντα. Η σήμανση αυτή δεν θα αφορά μόνο τη χρήση και την απόρριψή τους, αλλά και όλη την διαδικασία παραγωγής τους. Έννοιες όπως η εμπεριεχόμενη ενέργεια, η σπανιότητα και προέλευση των υλικών, το δίκαιο εμπόριο, η βιώσιμη παραγωγή και ο κύκλος ζωής θα πρέπει να ποσοτικοποιηθούν και να κατηγοριοποιηθούν, όπου δεν υπάρχουν.
- Υποχρεωτική πιστοποίηση Συστημάτων Περιβαλλοντικής Διαχείρισης για όλες τις μεσαίες και μεγάλες επιχειρήσεις και οργανισμούς. Έτσι, ανεξάρτητα με το τι παράγουν ή παρέχουν, θα οφείλουν να εφαρμόζουν φιλικότερες προς το περιβάλλον διαδικασίες και μεθόδους.
- Αναδόμηση των φυσικών οικοσυστημάτων με αντίστοιχη προσαρμογή τους στα δυσμενή κλιματικά σενάρια. Απορρύπανση εδάφους και υδάτινων όγκων, φύτευση με πρόνοια για την άνοδο της θερμοκρασίας και την ερημοποίηση, κατασκευή τεχνητών ύφαλων, συνεχής προστασία και παρακολούθηση της χλωρίδας και της πανίδας.
Όλα τα παραπάνω μοιάζουν με ευχολόγιο και μάλλον είναι, γιατί το ανθρώπινο είδος ουδέποτε διέθετε την απαιτούμενη γνώση, πνευματική ωριμότητα και ευσυνειδησία για να αναλάβει τις ευθύνες του στο πλανήτη μας. Καλπάζοντας όμως προς μια βέβαιη καταστροφή και, σύμφωνα με τους πιο απαισιόδοξους, ακόμα και προς εξαφάνιση, ίσως ο άνθρωπος θα πρέπει πια να παλέψει πιο σκληρά και αποφασιστικά. Χρόνος πια δεν υπάρχει, υπάρχει μόνο ευθύνη.
*Ο Αλέξανδρος Καραπέτσης είναι Πολιτικός Μηχανικός, με μεταπτυχιακή εκπαίδευση στη Διαχείριση Κατασκευών και τον Περιβαλλοντικό Σχεδιασμό και υποψήφιος διδάκτορας στην Περιβαλλοντική Μηχανική. Είναι συνιδρυτής και Διευθύνων Εταίρος της τεχνικής εταιρείας “Tritoxo Project Management”, η οποία εξειδικεύεται στον τομέα της Ενεργειακής Αποδοτικότητας, στα συστήματα αξιοποίησης ΑΠΕ και στην Ποιότητα Εσωτερικού Περιβάλλοντος Κτηρίων. Τέλος, είναι Ενεργειακός Ελεγκτής και Επιθεωρητής σε Συστήματα Διαχείρισης Ενέργειας και Περιβάλλοντος.