Εδώ θα πρέπει να σημειώσουμε ότι το πρόβλημα του ΕΛΑΠΕ επιδεινώθηκε από την συγκυρία της κρίσης του κορωνοϊού που επηρέασε σημαντικά τόσο την κατανάλωση ηλεκτρικής ενέργειας όσο και τα έσοδα από τον ΗΕΠ.
Όμως, θα ήταν σωστό, να θεωρήσουμε ότι το πρόβλημα εκτός από συγκυριακό είναι και δομικό. Έχουμε κατ᾽ επανάληψη τονίσει ότι το πρόβλημα του ΕΛΑΠΕ είναι η δομή του, καθότι οι εισροές, δηλαδή τα έσοδα, είναι συγκεκριμένα και περιορισμένα, την ίδια στιγμή που οι εκροές, δηλαδή οι πληρωμές, θα αυξάνονται εκθετικά με την πάροδο του χρόνου και όσο εντάσσονται νέα έργα στην αγορά.
Επομένως, η διοίκηση είχε μπροστά της ένα καίριο δίλημμα: είτε να προχωρήσει σε μία εμβαλωματική αντιμετώπιση του προβλήματος του ΕΛΑΠΕ, μεταθέτοντας για το μέλλον την όποια ριζική λύση –είτε να προχωρήσει σε ένα πακέτο δομικών λύσεων που θα απαντούν πειστικά στο πρόβλημα του ΕΛΑΠΕ, απομακρύνοντας κάθε σκιά και αμφιβολία για τα επόμενα χρόνια.
Η επιλογή που σωστά έγινε από το Υπουργείο Περιβάλλοντος και Ενέργειας ήταν να αντιμετωπιστεί το πρόβλημα στη ρίζα του με μέτρα χρηματοοικονομικού, αλλά και δομικού χαρακτήρα. Τα μέτρα χρηματοοικονομικού χαρακτήρα συγκεντρώνουν έσοδα που ξεπερνούν τα 800 εκατ. ευρώ, ενώ με τα μέτρα δομικού χαρακτήρα διασφαλίζεται ότι δε θα δημιουργηθούν νέες μεγάλες ανάγκες για ενέσεις ρευστότητας, καθώς θα υπάρχει έλεγχος και θα είναι μετρήσιμα τα νέα έργα που θα ενταχθούν στην αγορά τα επόμενα χρόνια.
Από πλευράς ΔΑΠΕΕΠ, μπορούμε να διαβεβαιώσουμε ότι πράγματι με τα χρηματοοικονομικά μέτρα αντιμετωπίζεται οριστικά το πρόβλημα του ελλείμματος, τουλάχιστον για το χρονικό ορίζοντα της επόμενης διετίας. Αυτό καταδεικνύει και η μελέτη που έχουμε διενεργήσει με τη συνδρομή της εταιρείας Grant Thornton. Αν και δεν μπορούμε να μπούμε σε περισσότερες λεπτομέρειες, εκείνο που είναι σαφές είναι ότι με τις προβλεπόμενες εισροές από τα μέτρα, υπερκαλύπτονται με άνεση τόσο οι ανάγκες για πληρωμές όσο και η υποχρέωση για δημιουργία «μαξιλαριού» στον ΕΛΑΠΕ. Η εκτίμηση αυτή ενισχύεται ακόμη περισσότερο με τα μέτρα δομικού χαρακτήρα που διασφαλίζουν τον αναγκαίο έλεγχο και την προβλεψιμότητα των εκροών του ΕΛΑΠΕ.
Κατά την άποψή μας, η παρέμβαση που έγινε αποτελεί μια από τις σημαντικότερες μεταρρυθμίσεις για την αγορά των ΑΠΕ. Και αυτό διότι διασφαλίζει ότι η κρίσιμη μετάβαση της αγοράς ΑΠΕ, από το ρυθμιζόμενο καθεστώς των κρατικών ενισχύσεων, προς την λειτουργία των ΑΠΕ σε καθεστώς ανταγωνιστικής αγοράς θα γίνει με ομαλό τρόπο και χωρίς προβλήματα. Αυτό είναι και το ζητούμενο σε μεσομακροπρόθεσμο ορίζοντα, για την αγορά των ΑΠΕ, πέρα από την όποια πρόσκαιρη αναστάτωση προκαλεί η επιβολή της έκτακτης εισφοράς. Και βέβαια η παρέμβαση που έγινε είναι δίκαιη, διότι μοιράζει σε όλους τους συμμετέχοντες το οικονομικό βάρος, χωρίς να προκαλεί επιβάρυνση στους καταναλωτές, κάτι που θα έπρεπε να είναι ζητούμενο από όλους τους συμμετέχοντες στην αγορά. Μόνο ως επιπόλαιες και κοντόφθαλμες, μπορούν να χαρακτηριστούν οι φωνές εκείνες που ζητούσαν το βάρος της κάλυψης του ελλείμματος να μετακυληθεί στους καταναλωτές μέσω της αύξησης του ΕΤΜΕΑΡ, ιδίως σε μια χρονική συγκυρία κατά την οποία μεγάλος αριθμός συμπολιτών μας αντιμετωπίζει σοβαρά οικονομικά προβλήματα εξαιτίας της κρίσης της πανδημίας.
Κατά συνέπεια με τα μέτρα που ανακοινώθηκαν δίνεται απάντηση, όχι μόνο στο προσωρινό πρόβλημα του ΕΛΑΠΕ, αλλά επιπλέον δημιουργείται, σε συνδυασμό με τα διαρθρωτικά μέτρα, ένα περιβάλλον επενδυτικής ασφάλειας και προοπτικής για την αγορά των ΑΠΕ.
Στο σημείο αυτό, θέλω να διευκρινίσω μια παρανόηση που έχει -πιθανόν εσκεμμένα- καλλιεργηθεί από διάφορες πλευρές. Ο ΔΑΠΕΕΠ, ως διαχειριστής της αγοράς των ΑΠΕ έχει υποχρέωση από τους κώδικες και τη νομοθεσία να δημοσιοποιεί απολογιστικά στοιχεία για την πορεία του ΕΛΑΠΕ. Η δημοσίευση προβλέψεων για την εξέλιξη του λογαριασμού ήταν μια πρακτική που εφαρμόστηκε στο παρελθόν, όταν ο ΕΛΑΠΕ ήταν βαθιά ελλειμματικός, με σημαντικές καθυστερήσεις στις πληρωμές που έφταναν ακόμη και τους 9 μήνες. Πέραν αυτού, η προβλεψιμότητα των στοιχείων μειώθηκε αισθητά ενόψει της έναρξης του TARGET MODEL που είχε αρχικά προσδιορισθεί για τις αρχές του 2020 και που τελικά μετά από διολισθήσεις κατέληξε να συμβεί τον Νοέμβριο του ιδίου έτους. Ήταν ήδη δηλωμένο από τις αρχές του 2019 ότι η δυνατότητα της πρόβλεψης θα ξεκινούσε ξανά όταν θα υπήρχαν ικανά σε ποσότητα και αξιοπιστία δεδομένα σε καθεστώς πραγματικής λειτουργίας στο νέο καθεστώς. Οι πρώτοι δυο μήνες της νέας λειτουργίας μας έχουν επιβεβαιώσει. Η τεράστια διακύμανση των οριακών τιμών του συστήματος και η κατακόρυφη αύξηση των αποκλίσεων επιβεβαιώνει το πόσο παρακινδυνευμένο ήταν να κάνουμε «προβλέψεις». Είχαμε ΟΤΣ στα 45 και στα 46 Ευρώ και βρισκόμαστε ανάμεσα στα 55 και 63 Ευρώ. Και χωρίς τις αποκλίσεις.
Εν κατακλείδι, εάν το ζητούμενο για την αγορά είναι να θωρακιστεί ο ΕΛΑΠΕ και να διασφαλιστεί ότι δε θα δημιουργηθούν νέα ελλείμματα, παρά την αναμενόμενη αύξηση της εγκατεστημένης ισχύος των ΑΠΕ, η παρέμβαση που έγινε δίνει μια πειστική, σαφή και ολοκληρωμένη απάντηση. Δεν μπορούμε να ομιλούμε για αύξηση του μεριδίου των ΑΠΕ και για τους φιλόδοξους στόχους που τέθηκαν στο ΕΣΕΚ, χωρίς να έχουμε διασφαλίσει το μείζον, δηλαδή την οικονομική υγεία της αγοράς και τους αναγκαίους πόρους που θα καλύψουν τις νέες ανάγκες που θα προκύψουν. Για αυτό το λόγο η μεταρρύθμιση που θωρακίζει τον ΕΛΑΠΕ αποτελεί εγγύηση για την ασφάλεια των επενδύσεων στην αγορά της πράσινης ενέργειας.
*Λίγα λόγια για τον κ. Γιάννη Γιαρέντη, Πρόεδρο και Διευθύνοντα Σύμβουλο του ΔΑΠΕΕΠ
Ο Γιάννης Γιαρέντης είναι Διευθύνων Σύμβουλος και Πρόεδρος του Δ.Σ. της ΔΑΠΕΕΠ Α.Ε., η οποία είναι κρατική εταιρεία εξουσιοδοτημένη να λειτουργεί τις Ανανεώσιμες Πηγές Ενέργειας στην Ελλάδα, χειριζόμενη 14.000 συμβάσεις παραγωγής ΑΠΕ και 2 δισεκατομμύρια προϋπολογισμού ετησίως.
Κατά την περίοδο 2013-2015 διετέλεσε Διευθύνων Σύμβουλος και Πρόεδρος του Δ.Σ. του ΑΔΜΗΕ, της εταιρείας κοινής ωφέλειας που λειτουργεί το Ηλεκτρικό Σύστημα Μεταφοράς στην Ελλάδα.
Η εργασιακή του εμπειρία περιλαμβάνει κορυφαίους διευθυντικούς ρόλους στον Ενεργειακό Τομέα, σε ελληνικές και πολυεθνικές εταιρείες και υποστηρίζεται από το ακαδημαϊκό του υπόβαθρο στη Χημεία Πετρελαίου, τη Μηχανική και την Αειφόρο Ανάπτυξη συνδυασμός που τον βοήθησε να έχει σημαντικά αποτελέσματα στην 30ετή καριέρα του.
Εκπροσώπησε το Ελληνικό Κράτος σε διάφορες Ευρωπαϊκές Επιτροπές (ENTSO-e, MED-TSO) και διετέλεσε μέλος των Ελληνικών Εθνικών Συμβουλίων.