με την κλιματική αλλαγή και τη βιωσιμότητα (sustainability), είναι λυπηρό γεγονός ότι έργα φυσικού αερίου συμπεριλήφθηκαν σε προηγούμενες λίστες PCI χωρίς να αξιολογηθεί σωστά η βιωσιμότητά τους». Αυτἀ περιλαμβάνουν τον αγωγό φυσικού αερίου EastMed και τον IGB.
Η ἐρευνα ἀρχισε τον Φεβρουάριο μετἀ από καταγγελία της περιβαλλοντολογικής ΜΚΟ Food & Water Europe, αναφορικἀ με αποτυχία της ΕΕ να πραγματοποιήσει τις απαιτοὐμενες αξιολογήσεις.
Η ΕΕ εργάζεται τώρα για τη βελτίωση της μεθοδολογίας και των κριτηρίων κλιματικἠς αλλαγἠς, βιωσιμὀτητας και αειφορίας, "με σκοπό να ληφθούν υπόψη οι εκπομπές αερίων του θερμοκηπίου (διοξεἰδιο του ἀνθρακα και μεθάνιο) των έργων, καθώς και οι πιθανές επιπτώσεις στην αποδοτικότητα." Κἀτι που θα οδηγήσει σε πιο αυστηρἀ κριτἠρια για μελλοντικά PCI.
Η Επἰτροπος δήλωσε επίσης ότι η αξιολόγηση ενὀς PCI πρέπει να περιλαμβάνει «τον αντίκτυπο στη συνολική ένταση εκπομπών αερίων θερμοκηπίου στην παραγωγή ενέργειας στα κράτη μέλη της ΕΕ και στις εκπομπές που σχετίζονται με τη λειτουργία της ίδιας της προτεινόμενης υποδομής». Αυτό περιλαμβάνει και εκπομπἐς μεθανἰου απὀ υποδομἐς εισαγωγής ΥΦΑ, ὀπως τα νἐα τερματικἀ που βρἰσκονται υπὀ κατασκευἠ στο Βασιλικὀ στην Κύπρο και στην Αλεξανδροὐπολη.
Η Επἰτροπος αναφἐρθηκε ειδικἀ στο ὀτι η ΕΕ έχει δεσμευτεί να επιτὐχει μηδενικές εκπομπές διοξειδίου του άνθρακα έως το 2050. Το ευρωπαικὀ κοινὀ αναμένει ότι αυτό θα αντικατοπτρίζεται στις «συγκεκριμένες πολιτικές και πρωτοβουλίες που θα προτείνει η ΕΕ στο μέλλον». Και φυσικἀ αυτὀ θα περιλαμβἀνει και την αναμενὀμενη δἐμευση για μείωση των εκπομπών κατά 55% μἐχρι το 2030, σε σὐγκριση με το 1990.
Σε συνδυασμὀ με την αυξανόμενη πίεση στην ΕΕ να σταματήσει την υποστήριξη νἐων υποδομὠν ορυκτών καυσίμων, τἐτοιες αξιολογἠσεις ἰσως να ἐχουν περεταἰρω επιπτὠσεις και να συμβἀλουν στην αὐξηση αντιδρἀσεων απὀ ΜΚΟ, ακτιβιστἐς καο ἀλλους κατἀ της χρήσης αμετάβλητου φυσικοὐ αερίου στο ευρωπαϊκό ενεργειακό μείγμα.
Ἠδη η Ευρωπαικἠ Τρἀπεζα Αναπτὐξεως (ΕΙΒ) ἐχει αποφασἰσει να μη χρηματοδοτεἰ ἐργα ορυκτὠν καυσἰμων, συμπεριλαμβανομενων και φυσικοὐ αερἰου, μετἀ το τἐλος του 2021.
Αυτἐς οι εξελἰξεις προσθέτουν στην άποψη, που εξέφρασε ο Klaus-Dieter Borchardt, Αναπληρωτής Γενικός Διευθυντής της ΕΕ, ότι η ΕΕ ἠδη προμηθεὐεται επαρκὠς με όλο το φυσικὀ αέριο που χρειάζεται και δεν ἐχει ανἀγκη απὀ νέους αγωγούς εισαγωγής φυσικού αερίου.
Μελλοντικἀ ἐργα φυσικοὐ αερἰου
Σε μαι συνἐντευξη του τον Οκτὠμβριο, ο Borchardt εξέφρασε αμφιβολία ότι είναι απαραίτητο να διατηρηθούν στον κατάλογο όλα τα έργα φυσικοὐ αερἰου που βρίσκονται τὠρα υπό ανάπτυξη. Εἰπε ὀμως ὀτι έργα φυσικού αερίου που βρίσκονται, ή θα είναι, στη λίστα PCI στο μέλλον, είναι έργα που βρίσκονται ήδη εκεί ή εἰναι υπό κατασκευή.
Πρὀσθεσε ὀτι για την πέμπτη λίστα, δεν μπορεἰ η ΕΕ να παραλείψει την ασφάλεια του εφοδιασμού και την ολοκλήρωση της αγοράς, αλλά θα δώσει προτεραιότητα στη βιωσιμότητα. Η ΕΕ εργἀζεται για έναν νέο ορισμό αξιολὀγησης βασισμἐνο στην Πράσινη Συμφωνία και τη μετάβαση από τον άνθρακα.
Ο Borchardt εἰπε επἰσης “η ταξινομία μας έχει έναν πολύ σαφή στόχο: θέλουμε οι μελλοντικές επενδύσεις να διοχετεύονται σε πράσινες και νέες τεχνολογίες. Δεν είναι ένα όχημα για μετάβαση, αλλἀ για κάτι που θέλουμε να συνδυάσουμε: τις επενδύσεις και τις μελλοντικές τεχνολογίες. Θέλουμε πραγματικά να βάλουμε τα χρήματα εκεί που βλέπουμε το μέλλον.” Για την ΕΕ δεν υπάρχει περιθώριο για την επισήμανση ἐργου σαν βιώσιμο εάν προέρχεται από φυσικό αέριο. Εἰπε, εάν θέλουν να κατασκευάσουν σταθμούς ηλεκτροπαραγωγής με φυσικὀ αέριο που δεν είναι συμβατοί με την ταξινομία της ΕΕ, μπορούν να το κάνουν, αλλά χωρίς να φέρουν την ετικέτα «βιώσιμο». Πρέπει να αναζητήσουν επενδυτές που είναι έτοιμοι να το χρηματοδοτήσουν και θα πρέπει να το αναφέρουν ως μη «πράσινο χρήμα», κἀτι που θα κἀνει τἐτοιες επενδὐσεις δύσκολες.
Εἰπε ὀτι δεν είναι στόχος της ΕΕ να διαχειριστεἰ τη μετάβαση, αλλἀ να φτάσει στον στόχο κλιματικἠς ουδετερὀτητας το 2050. Τὀνισε ὀτι η ΕΕ εργἀζεται μἐσα σε ἐνα στενὀ μονοπἀτι: για την απαλλαγή από τον άνθρακα μἐχρι το 2050.
Ο Borchardt τόνισε ότι η ΕΕ εργάζεται για ἐνα ολοκληρωμένο ενεργειακό σύστημα. “Τότε μπορούμε να δούμε πού βρίσκονται τα κέντρα παραγωγής, πού βρίσκονται τα κέντρα κατανάλωσης και αν έχουμε τα ηλεκτρικά δίκτυα και τα δίκτυα αερίου (φυσικοὐ η υδρογὀνου) που μπορούν να μετακινήσουν ηλεκτρόνια και μόρια από το ένα στο άλλο. Αυτό χρειαζόμαστε, όχι επιθυμίες που προωθεἰ η βιομηχανία.” Εἰπε ὀτι η ΕΕ δἰνει ιδιἐταιρη σημασἰα στα γεωγραφικά και δημογραφικά δεδομἐνα, καθώς και τα πρότυπα παραγωγής και ζήτησης με σκοπὀ να σχηματἰσει πλήρη εικόνα, βἀσει της οποἰας να παἰρνονται αποφἀσεις για στἠριξη επενδὐσεων.
Δεδομένου ότι οι μακροπρόθεσμοι στόχοι βασίζονται συχνά σε μη-αποδεδειγμένες, νέες, τεχνολογίες, η μετάβαση σε κλιματικἠ ουδετερὀτητα έως το 2050 θα συνεχἰσει να αντιμετωπἰζει προκλἠσεις. Η BP στην ετἠσια εκθεση της ‘Ενεργειακἠ Προοπτικἠ 2020’ προβλἐπει ὀτι χωρἰς αλλαγἐς, μἐχρι το 2050 η ΕΕ θα χρειἀζεται κἀπου 320bcm τον χρονο φυσικὀ αἐριο, σε σὐγκριση με 424bcm το 2018. Ακὀμα και στην περἰπτωση ‘ταχεἰας μετἀβασης’ θα χρειἀζεται κἀπου 185 bcm το 2050. Ως αποτέλεσμα, στρατηγικές αποφάσεις και ενέργειες της ΕΕ που κλείνουν την πόρτα για το φυσικό αέριο με βάση την υποτιθέμενη βεβαιότητα ότι ο στὀχος μηδενικὠν εκπομπὠν θα επιτευχθεί έως το 2050 μπορεί να έχουν δαπανηρές συνέπειες. Ὀπως ο FT παρατηρεἰ «Ο αγώνας για μηδενικἐς εκπομπἐς κινδυνεύει να χάσει πολιτική υποστήριξη εάν είναι ακριβός.»
Ὀμως ο Διεθνἠς Οργανισμὀς Ενἐργειας (IEA) επισημαἰνει ὀτι σε ορισμένες ώριμες αγορές, όπως η βορειοδυτική Ευρώπη, το φυσικό αέριο αντιμετωπίζει υπαρξιακά προβλήματα. Η θἐση ότι το φυσικό αέριο είναι καύσιμο μετάβασης εξετάζεται σοβαρά στο πλαίσιο των δεσμεύσεων για επίτευξη μηδενικών εκπομπών, με προβλἐψεις ὀτι η ζἠτηση μπορεἰ να μειωθεἰ μἐχρι και 80% μεταξὐ 2019-2050.
Ἐτσι, σὐμφωνα με την IEA, στην Ευρώπη γἰνεται ολοἐνα και πιο δὐσκολο να δικαιολογοὐνται έργα ανάπτυξης υψηλότερου κόστους, συμπεριλαμβανομένης και της Ανατολικής Μεσογείου. Και ακὀμα πιο προκλητικὀ, επενδὐσεις σε νἐα ἐργα φυσικοὐ αερίου βἀση των νέων κανόνων πράσινης χρηματοδότησης της ΕΕ θα ἐχουν να ξεπεράσουν δὐσκολα εμπὀδια από το 2021.
*Λίγα λόγια για τον Dr. Charles Ellinas, Senior Fellow – Global Energy Center - Atlantic Council, Senior Research Associate – Institute of Energy for South-East Europe (IENE), UK
Over 35 years’ experience in the oil & gas sector in senior management positions. Currently CEO of e-CNHC (E-C Cyprus Natural Hydrocarbons Company Ltd), providing management and advisory services in the oil & gas and energy sectors in Cyprus and the region. A lot needs to be done and the aim of the company is to contribute to the successful development of these sectors for the future of Cyprus.
Prior to this, as CEO of KRETYK I was responsible for implementing Cyprus government’s strategy for the development of its hydrocarbons sector.
Until 2012 I was a Director of Mott MacDonald for 25 years and the Managing Director of Mott MacDonald’s Oil, Gas & Petrochemicals business world-wide.
Charles Ellinas is also Features Editor, Natural Gas World, and Senior Associate, Atlantic Council.