της τρέχουσας κρίσης. Και όμως, καθώς τελειώνουμε τον Ιούλιο, πολλοί κλασικοί βραχυπρόθεσμοι βασικοί και συμπτωματικοί δείκτες δείχνουν ακόμη μια ανάκαμψη σε σχήμα V, όπως υποστηρίζει και ο επικεφαλής οικονομολόγος της Τράπεζας της Αγγλίας Άντι Χαλντέιν.
Παρά τις επιπλοκές που έχει επιφέρει ο Covid-19, οι ίδιοι εβδομαδιαίοι και μηνιαίοι δείκτες στους οποίους βασίζομαι εδώ και καιρό παραμένουν χρήσιμοι για το διαχωρισμό της ένδειξης από το θόρυβο. Τις πρώτες μέρες μου ως επικεφαλής οικονομολόγος της Goldman Sachs βοήθησα στην ανάπτυξη του δείκτη Global Leading Indicator (GLI), ο οποίος σχεδιάστηκε για να είναι εξίσου ακριβής αλλά πιο γρήγορος από τον μακροχρόνιο δείκτη του ΟΟΣΑ.
Από τότε που έφυγα από τον χρηματοοικονομικό κλάδο πριν από επτά χρόνια, συνέχισα να παρακολουθώ τα διαθέσιμα στο κοινό στοιχεία του GLI κάθε μήνα. Σε αυτούς περιλαμβάνονται οι Δείκτες Υπευθύνων Προμηθειών για τη μεταποίηση στις ΗΠΑ (PMI) -οι νέες παραγγελίες σε σχέση με τα αποθέματα-, οι εβδομαδιαίες αιτήσεις για επιδόματα ανεργίας στις ΗΠΑ κ.ά. Και για πρόσθετες συμβουλές σχετικά με την κατάσταση της παγκόσμιας οικονομίας, μπορεί κανείς να παρακολουθήσει επίσης γνωστές έρευνες PMI από άλλες χώρες, καθώς και μηνιαίες έρευνες όπως ο δείκτης Ifo του επιχειρηματικού κλίματος στη Γερμανία. Βασικά, υπάρχουν πολλοί παρόμοιοι δείκτες για την Κίνα και είναι γενικά πιο αξιόπιστοι απ’ ό,τι πιστεύουν οι επικριτές της χώρας. Εκτός από αυτούς τους βραχυπρόθεσμους κύριους και συμπτωματικούς δείκτες είναι εκείνοι που αφορούν τις χρηματοοικονομικές συνθήκες ευρύτερα. Από τα τέλη Φεβρουαρίου έως τον Μάρτιο, όταν ο Covid-19 είχε επιπτώσεις στη Νότια Κορέα και την Ιταλία, οι χρηματοπιστωτικές αγορές αντέδρασαν στη διαδεδομένη αίσθηση ότι η κρίση θα έπαιρνε πανδημικές διαστάσεις.
Ως αποτέλεσμα, όλοι οι προαναφερθέντες δείκτες υψηλής συχνότητας κατέρρευσαν. Από τότε, η πανδημία μαίνεται στις αναδυόμενες και τις αναπτυσσόμενες οικονομίες, καθώς και σε μεγάλα τμήματα των ΗΠΑ. Η τεράστια κλίμακας έκτακτη ανάγκη στη δημόσια υγεία, σε συνδυασμό με την άνευ προηγουμένου εμπειρία των περιοριστικών μέτρων σε ολόκληρη την οικονομία, έδωσε μια δραματική και αποκαλυπτική ποιότητα στην κρίση. Δεν προκαλεί έκπληξη το γεγονός ότι πολλοί άνθρωποι αμφισβητούν την αισιόδοξη προοπτική.
Ωστόσο, οι τρέχοντες δείκτες υψηλής συχνότητας υποδηλώνουν ότι η ανάκτηση σχήματος V παραμένει πιθανή. Σε τελική ανάλυση, οι κυβερνήσεις σε όλο τον κόσμο έχουν εφαρμόσει μια απολύτως τεράστια ανταπόκριση οικονομικής πολιτικής, παρεμβαίνοντας με αξιόλογα νομισματικά και φορολογικά μέτρα. Ήδη πολλές κυβερνήσεις έχουν ξεπεράσει κατά πολύ το μέγεθος της αντίδρασης στην παγκόσμια οικονομική κρίση και την ύφεση του 2008-10. Είναι αλήθεια ότι οι υπεύθυνοι χάραξης πολιτικής έχουν επικεντρωθεί περισσότερο στη συγκράτηση των άμεσων καταστάσεων έκτακτης ανάγκης για την υγεία και την οικονομία παρά στα κίνητρα, όμως πολλές από τις πιο σημαντικές πρωτοβουλίες αντιμετώπισης της κρίσης θα συνεχίσουν να έχουν αποτελεσματική διάρκεια. Για παράδειγμα, τα επιδοτούμενα προγράμματα για τη διατήρηση των εισοδημάτων των νοικοκυριών εν μέσω των lockdowns, σε πολλές περιπτώσεις, αύξησαν τα ποσοστά αποταμίευσης, τα οποία θα μεταφραστούν σε αυξημένες δαπάνες στο μέλλον (όταν το επιτρέψουν οι περιστάσεις). Και αυτός είναι ένας από τους πολλούς λόγους για τους οποίους οι δείκτες της χρηματοπιστωτικής αγοράς αυξήθηκαν απότομα τις τελευταίες εβδομάδες. Αυτές μπορεί να μην είναι κανονικές εποχές, όμως συνήθως ένα τέτοιο comeback θα σήμαινε οικονομική ανάκαμψη. Επιπλέον, πολλοί από τους βασικούς δείκτες υψηλής συχνότητας βελτιώνονται επίσης - ορισμένοι δε αξιοσημείωτα. Δύο συνεχόμενοι μήνες στοιχείων για την απασχόληση στις ΗΠΑ και οι μηνιαίοι δείκτες PMI στις ΗΠΑ, την Ευρώπη και την Ασία όλοι ανεβαίνουν.
Συγκεκριμένα, παρά τις συνεχιζόμενες προκλήσεις της Κίνας, ο δείκτης PMI υπηρεσιών της Caixin αυξήθηκε στο υψηλό δέκα ετών στις 58,4 μονάδες τον Ιούνιο. Και για όσους αμφιβάλλουν για την εγκυρότητα των κινεζικών στοιχείων, αξίζει να θυμόμαστε ότι ο ίδιος δείκτης έπεσε στα χαμηλά των 26,5 μονάδων τον Φεβρουάριο. Επιπλέον, οι εξαγωγές της Νότιας Κορέας ήταν σημαντικά υψηλότερες από ό,τι τους προηγούμενους μήνες (αν και βρίσκονται ακόμη χαμηλότερα 11% σε ετήσια βάση). Προφανώς, όλη αυτή η τάση προς ανάκαμψη σε σχήμα V είναι προσωρινή. Εάν οι μεγάλες οικονομίες αναγκαστούν να κλείσουν ξανά, οι βασικοί δείκτες υψηλής συχνότητας και οι ευρύτερες χρηματοοικονομικές συνθήκες αναμφίβολα θα κάνουν άλλη μια στροφή προς το χειρότερο. Εντούτοις εάν τα lockdowns παραμένουν σε τοπικό επίπεδο και προσωρινά, εάν τα συστήματα υγείας συνεχίσουν να επεκτείνουν τα τεστ και ειδικά εάν αναπτυχθεί ένα εμβόλιο ή πιο αποτελεσματικές θεραπείες, οι οικονομικές προοπτικές δεν θα να είναι τόσο ζοφερές όσο πιστεύουν πολλοί.
Εάν έρθει η ανάκαμψη σε σχήμα V, θα είναι σημαντικό να στραφεί η προσοχή σε άλλα ζητήματα, όπως η ποιότητα της μελλοντικής ανάπτυξης. Δεν πρέπει να επαναλάβουμε τα λάθη του 2009-10, όταν η ανάκαμψη επέτρεψε σε πολλά να γίνουν θεμιτά από την άποψη της αύξησης της παραγωγικότητας και της ένταξης.
* πρώην πρόεδρος της Goldman Sachs Asset Management, πρώην υπουργός Οικονομικών του Ηνωμένου Βασιλείου, πρόεδρος στο Chatham House.
Copyright: Project Syndicate, 2020
www.project-syndicate.org
(από την εφημερίδα "Η ΝΑΥΤΕΜΠΟΡΙΚΗ")