Ήταν προφανές ότι τα μέτρα κοινωνικής απομόνωσης δεν ήταν δυνατόν να εφαρμοσθούν για πολύ απλούς πρακτικούς λόγους τουλάχιστο στα μεγάλα αστικά κέντρα.
Αυτοί που εργάζονται στον τομέα της παροχής υπηρεσιών και όσοι βγάζουν τα προς το ζην μέσω «μαύρης εργασίας» αντιμετώπιζαν ανυπέρβλητα εμπόδια για να προφυλαχθούν έστω και στοιχειωδώς.
Εκατομμύρια άνθρωποι περπατούσαν σε συνωστισμένες αγορές κόντρα στα μέτρα όπου επικρατούσε πραγματικός πανικός.
Ο λόγος είναι ότι όλοι αυτοί εξαρτώνται από τις καθημερινές πωλήσεις κάποιας υπηρεσίας ή κάποιων προϊόντων για να επιζήσουν.
Ένας τοπικός πωλητής τροφίμων εξήγησε:
«Ξέρω ότι είναι επικίνδυνο αλλά, αν δεν βγω να αναζητήσω φαγητό για την οικογένειά μου, θα πεθάνουμε από την πείνα πιο γρήγορα από το αν προσβληθούμε από τον κορονοϊό.
Στις δεκάδες παραγκουπόλεις όπου ζουν εκατομμύρια, η εφαρμογή μέτρων για τον κορονοϊό ήταν και εκεί χαμένη υπόθεση.
Οι κάτοικοι ζουν ο ένας πάνω στον άλλο, σε καλύβες φτιαγμένες από λάσπη, χαρτόνια και αμιαντοσκεπές. Τους προτρέπουν να πλένουν τα χέρια τους, ενώ δεν έχουν ούτε καν τρεχούμενο νερό, ούτε τουαλέτες, ούτε ηλεκτρικό ρεύμα
Οι δε βασικές υποδομές, όπου υπάρχουν, υπολειτουργούν.
Παρά την παρουσία της αστυνομίας και του στρατού, οι κάτοικοι σε μεγάλο βαθμό αγνοούσαν επιδεικτικά μέτρα γιατί δεν μπορούσαν να τα ακολουθήσουν ακόμα και αν θέλανε.
Όποτε χρειαζόντουσαν κάτι στοιχειώδες (τουαλέτα ή νερό να πιούν ) έπρεπε να τα παραβιάσουν.
Εκεί όπου ζουν σε ένα δωμάτιο οικογένειες με έξι-επτά μέλη, η τήρηση των μέτρων έμοιαζε επίσης κακόγουστο αστείο.
Σε κάποιες παραγκουπόλεις, κάποιοι που εγκαταστάθηκαν σχετικά πρόσφατα εκεί, δεν έχουν ούτε καν μια δημόσια βρύση ή μια κοινόχρηστη τουαλέτα σε κοντινή απόσταση.
Τα σώματα ασφαλείας αρκετών χωρών, εφάρμοσαν με όπλα, μαστίγια και δακρυγόνα τα μέτρα χτυπώντας, κακοποιώντας ή ακόμη και δολοφονώντας πολίτες.
Είναι γεγονός ότι τα περισσότερα κράτη έχουν ανεπαρκή συστήματα υγείας τα οποία δεν μπορούν να αντέξουν μεγάλο αριθμό κρουσμάτων, πράγμα που θα μπορούσε να οδηγήσει σε μια υγειονομική καταστροφή άνευ προηγουμένου.
Έτσι όντας αντιμέτωπες με μια σχεδόν ανεξέλεγκτη κρίση, πολλές κυβερνήσεις υποχρεώθηκαν να καταφύγουν σε νόμους έκτακτης ανάγκης και μέτρα ψηφιακής επιτήρησης που θυμίζουν προηγούμενες, ανελεύθερες εποχές.
Πάντως ο γενικός γραμματέας του ΟΗΕ Αντόνιο Γκουτέρες προειδοποίησε ότι η επιδημία δημιουργεί την πιθανότητα αύξησης της κοινωνικής αναταραχής και της βίας,.
Σύμφωνα με τα λεγόμενά του, πρόκειται για το πιο σημαντικό τεστ του ΟΗΕ από τη στιγμή της ίδρυσής του 75 χρόνια πριν και ήδη έχει δημιουργήσει εμπόδια στις προσπάθειες ειρήνευσης διεθνών, τοπικών και εθνικών συγκρούσεων.
Παράλληλα και οι οικονομικές επιπτώσεις εξακολουθούν να μεγεθύνονται ως συνέπεια της πανδημίας, μια που ο κόσμος οδεύει προς τη μεγαλύτερη ύφεση μετά το κραχ του 1929.
Ο Γκουτέρες πάντως δήλωσε ξεκάθαρα ότι ήδη βλέπουμε “ καταστροφικές κοινωνικές και οικονομικές επιπτώσεις. Η πανδημία δημιουργεί εκτός των άλλων και μια σοβαρή απειλή για τη διατήρηση της παγκόσμιας ειρήνης και ασφάλειας”.
Προειδοποιεί επίσης ότι η πανδημία θα μπορούσε να αποτελέσει ευκαιρία για τρομοκρατικές επιθέσεις, οικονομική αστάθεια, πολιτικές εντάσεις ενώ πυροδοτεί ή χειροτερεύει διάφορες απειλές για τα ανθρώπινα δικαιώματα”.
Υπάρχουν και κάποιοι πιο αισιόδοξοι, και πιο ρομαντικοί που πιστεύουν ότι η κρίση του κορονοϊού μπορεί να κάνει τους ανθρώπους να σκεφτούν "τι είδους κόσμο θέλουμε;" και πως η προέλευση αυτής της κρίσης ήταν η παταγώδης αποτυχία ακραίων νεοφιλελεύθερων πολιτικών που εντείνουν τα κοινωνικοοικονομικά προβλήματα. Με βάση την προσέγγιση αυτή όταν ξεπεραστεί αυτή η κρίση, οι επιλογές που θα έχουμε θα είναι είτε άκρως αυταρχικά και βίαια κράτη ή η ριζική ανασυγκρότηση του τρόπου που ιεραρχούμε τις προτεραιότητες μας όπως παραδείγματος χάριν την αντιμετώπιση της περιβαλλοντικής καταστροφής από την οποία δεν θα υπάρχει ανάκαμψη αν φτάσουμε σε αυτό το στάδιο,
Όσον αφορά την Ε.Ε, η επικεφαλής της ΕΚΤ Κριστίν Λαγκάρντ συνεχίζει να κρούει τον κώδωνα του κινδύνου προειδοποιώντας για ύφεση έως 12% στην ευρωζώνη φέτος.
Ενδεικτική της κρισιμότητας της κατάστασης είναι η έγκριση από την πλευρά της ΕΚΤ νέων μέτρων διευκόλυνσης για τον τραπεζικό δανεισμό, αλλά και η ετοιμότητά της για αύξηση των έκτακτων αγορών ομολόγων (QE) αν κριθεί αναγκαίο.
Tα μέτρα για τον περιορισμό της εξάπλωσης του κοροναϊού έχουν οδηγήσει την οικονομική δραστηριότητα σε όλες τις χώρες της ευρωζώνης και την υπόλοιπη υφήλιο σε μία συρρίκνωση που δεν έχει προηγούμενο σε καιρό ειρήνης.
Παράλληλα, η Λαγκάρντ ανέφερε ότι :
«….στο τρέχον τάχιστα μεταβαλλόμενο οικονομικό περιβάλλον, το Διοικητικό Συμβούλιο παραμένει πλήρως δεσμευμένο να κάνει ότι είναι αναγκαίο εντός της εντολής του για να στηρίξει όλους τους πολίτες στην ευρωζώνη σε αυτή τη δύσκολη περίοδο. Αυτό αφορά πρωτίστως τον ρόλο μας στο να διασφαλιστεί ότι η νομισματική μας πολιτική μεταδίδεται σε όλα τα μέρη της οικονομίας και σε όλες τις χώρες……..»
» ………Σε κάθε περίπτωση το Διοικητικό Συμβούλιο είναι έτοιμο να προσαρμόσει όλα τα εργαλεία του με τον δέοντα τρόπο, για να διασφαλίσει ότι ο πληθωρισμός κινείται προς τον στόχο με βιώσιμο τρόπο, σε ευθυγράμμιση με τη δέσμευση για συμμετρία» επισήμανε η Λαγκάρντ.
Είναι φανερό ότι η κυρία Λαγκαρντ όπως και όλοι οι ανώτατοι αξιωματούχοι της Ε.Ε. οριοθετούν την ευθύνη τους στις χώρες της ευρωζώνης ή άντε έστω της Ε.Ε.
Οι τραγικές εμπειρίες όμως με τις στρατιές των μεταναστών και των προσφύγων που προσπαθούσαν με κάθε μέσο μόλις πριν ελάχιστα χρόνια να καταφύγουν σε χώρες της Ε.Ε. και η κρίση που δημιούργησαν ταρακουνώντας δυνατά το ευρωπαϊκό οικοδόμημα θα ‘πρεπε να έχουν διδάξει ότι όταν στις χώρες προέλευσης των δυστυχών αυτών ανθρώπων τα προβλήματα και η απελπισία οξύνονται κι άλλο, η φυγή γίνεται μονόδρομος για όλο και περισσοτέρους, όποιο και να είναι το κόστος.
Έτσι είναι παραπάνω από βέβαιο ότι οι πιέσεις από ρεύματα τέτοιων ανθρώπων θα ενταθούν στο επόμενο διάστημα και όχι μόνο από τα ανατολικά σύνορα της Ε.Ε. δηλαδή την Ελλάδα, αλλά κατά μήκος όλης της Μεσογείου.
Άρα είναι φανερό ότι μέσα σ’όλα τα πακέτα βοηθείας που ετοιμάζουν οι ευρωπαίοι ηγέτες πρέπει να συμπεριλάβουν και γενναία στήριξη τουλάχιστον στις χώρες της Αφρικής που είναι οι πιθανότερες χώρες προέλευσης που απ’ ότι φαίνεται είναι οι αμεσοτέρα πληττόμενες και οι πιο κοντινές προς την Ευρώπη.
Ιδιαίτερη μέριμνα πρέπει να υπάρξει στον τομέα της εξασφάλισης επαρκούς ενέργειας που είναι τόσο καθοριστική για την ύπαρξη έστω και στοιχειωδώς υποφερτών συνθηκών ζωής.
Ευτυχώς η έκφραση αλληλεγγύης και συλλογικής υπευθυνότητας δεν αποτελεί την ορθότερη επιλογή μόνο για τους αλτρουιστές αλλά και για τους ορθολογικούς ιδιοτελείς που εχουν επίγνωση των αλληλεξαρτήσεων και των μηχανισμών εξαγωγής προβλημάτων από τις χώρες στις οποίες παράγονται πρωτογενώς σε άλλες σχετικά όμορες περιοχές όπως προσδιορίζονται από γεωγραφικούς η άλλους γεωστρατηγικους παράγοντες.
Συγκεκριμένα όσον αφορά την Ελλάδα που έχει πικρά πείρα στον τομέα αυτό:
1. Πρέπει να αναλάβει σχετική πρωτοβουλία άμεσα. Η γερμανική Προεδρία στην Ε.Ε. και τα πολιτικά τραύματα που υπέστη η Κυρία Μερκελ από το μεταναστευτικό δημιουργούν ίσως ένα πιθανά πιο δεκτικό κλίμα.
2. Ως χώρα με αναλογικά κατά πολύ μεγαλύτερη έκθεση από κάθε άλλη δικαιούται να αναλάβει αντίστοιχο μερίδιο από την κατασκευή των σχετικών έργων και υποδομών με κοινοτική χρηματοδότηση. Θα πρέπει οι ελληνικές εταιρείες που ενεργοποιούνται στον σχεδιασμό και κατασκευή μεγάλων ενεργειακών έργων και διαθέτουν αξιολογότατη διεθνή εμπειρία και τεχνογνωσία να λειτουργήσουν συλλογικά ως οιωνοί κοινοπραξία για την διεκδίκηση όσον το δυνατόν μεγαλύτερου μεριδίου
3. Το ΙΕΝΕ θα μπορούσε μα λειτουργήσει ως ο ιδανικός καταλύτης, συντονιστής και fair broker.
*Λίγα λόγια για το κ. Γιάννη Παπανικολάου, Οικονομολόγος
Ο Γιάννης Ν. Παπανικολάου είναι οικονομολόγος. Την τελευταία δεκαπενταετία εργάζεται ως Οικονομικός Σύμβουλος στον ιδιωτικό τομέα ενώ έχει συμμετάσχει και συμμετέχει ως Προέδρος, Αντιπρόεδρος ή μέλος σε Διοικητικά Συμβούλια γνωστών Εταιρειών.
Υπήρξε επί χρόνια ο Οικονομικός Σύμβουλος και Διευθυντής του Οικονομικού Γραφείου του Πρωθυπουργού(1981-1987)
Αποφοίτησε με Άριστα και μάλιστα με την υψηλότερη βαθμολογία, τόσο από το Οικονομικό Τμήμα της Νομικής Σχολής του Πανεπιστημίου της Αθήνας όσο και από το London School of Economics, όπου και δίδαξε μετά τις μεταπτυχιακές του σπουδές ως Εντεταλμένος Υφηγητής μέχρι το 1981.