υποβρυχίως μέσω της Μαύρης Θάλασσας, στην Τουρκία. Πρόκειται για ένα πολύ σημαντικό έργο ενεργειακής υποδομής που σε πρώτη φάση θα μεταφέρει 32,5 Δισεκ. Κυβ. Μετρα, ή bcm, τον χρόνο, σε σύγκριση με τον East Med που όταν θα λειτουργήσει (περί το 2028) θα μεταφέρει μόλις 10,0 bcm αερίου.
Σε σύγκριση με τον East Med, ο οποίος ως σύλληψη και πρόταση διατυπώθηκε και κατατέθηκε αρχικά απο την ΔΕΠΑ το 2010, ο αγωγός Turkish Stream σχεδιάστηκε και υλοποιήθηκε σε χρόνο ρεκόρ μέσα σε τέσσερα μόλις χρόνια από την λήψη της επενδυτικής απόφασης από τον πρόεδρο της Ρωσίας Βλάντιμιρ Πούτιν το 2016. Ως γνωστό ο Turkish Stream ήρθε να αντικαταστήσει ένα προγενέστερο project, τον South Stream που θα έφερνε Ρωσικό αέριο μέσω Βουλγαρίας στην Ευρώπη, ο οποίος μετά τις έντονες αντιρρήσεις των ΗΠΑ και της Κομισιόν, δεν περπάτησε. Η Gazprom που είναι ο κύριος φορέας υλοποίησης του Turkish Stream αξιοποίησε πολύ αποτελεσματικά την όλη προεργασία που είχε γίνει για τον South Stream, και προχώρησε τάχιστα στην επανασχεδίαση του αγωγού συνάπτοντας συμφωνία με την Τουρκική Botas η οποία και είναι ο πρώτος αποδέκτης του Ρωσικού αερίου.
Με τον Turkish Stream να αντικαθιστά στην ουσία τον Trans Balkan Pipeline, που από 1/1/2020 έπαψε να λειτουργεί (όπως είχε από πέρυσι ανακοινώσει η Gazprom).Αξίζει να αναφερθεί ότι ο TBP ξεκίνησε την λειτουργία του το 1987 όταν η Τουρκία παρέλαβε τις πρώτες ποσότητες Ρωσικού αερίου.Ο εν λόγω αγωγός ξεκινά από την Ουκρανία διασχίζει την Μολδαβία και Ρουμανία για να φθάσει στην Βουλγαρία όπου εκεί διακλαδούται, με ένα τμήμα να κατευθύνεται προς Ελλάδα και το άλλο προς την Τουρκία. Ο TS θα μεταφέρει 15 bcm κατ' έτος στην Τουρκία, αντικαθιστώντας τις ποσότητες που παραλάμβανε η Botas μέσω του Trans Balkan. Ο δε TS θα μεταφέρει επιπλέον 15,0 bcm τα οποία θα διοχετεύονται μέσω Βουλγαρίας σε Ελλάδα και Βόρειο Μακεδονία ενώ θα καλύπτουν και τις ανάγκες της ίδιας της Βουλγαρίας, ενώ αύριο μέσω αυτής θα μεταφέρονται σε Σερβία, Ουγγαρία με τελικό προορισμό την Αυστρία και μέσω αυτής στην υπόλοιπο Ευρώπη. Με τον Turkish Stream να αποτελεί τον νότιο βραχίονα του Ρωσικού master plan για την παράκαμψη της ενοχλητικής Ουκρανίας, και σύστημα αγωγών Nord Stream (1 & 2) να καλύπτουν τον βόρειο άξονα.
Το εν λόγω master plan καταστρώθηκε και αποφασίστηκε την περίοδο 2008/2009 όταν ο ρόλος της Ουκρανίας ως ενός ασφαλούς διαμετακομιστικού κόμβου για τις Ρωσικές εξαγωγές προς την κεντρική Ευρώπη άρχισε να αμφισβητείται έντονα από την Ρωσία λόγω των απανωτών προβλημάτων που δημιουργούσε το Κίεβο, και που σε δύο περιπτώσεις κατέληξαν στην διακοπή της ροής του Ρωσικού αερίου προς τις ευρωπαϊκές αγορές με υπαιτιότητα της Ουκρανίας. Τότε το Κρεμλίνο αποφάσισε να πάρει την κατάσταση στα χέρια του δημιουργώντας την κατάλληλη υποδομή μεταφοράς που θα μπορούσε να ελέγξει απόλυτα η Gazprom παρακάμπτοντας την Ουκρανία. Η οποία όμως θα διατηρούσε το υφιστάμενο δίκτυο αγωγών απ’ όπου από το 2020 και μετά θα διέρχεται μια σαφώς μικρότερη ποσότητα αερίου, ενώ σχετική προς αυτό συμφωνία μεταξύ Ρωσίας και Ουκρανίας υπεγράφη λίγο πριν τα Χριστούγεννα.
Έτσι την περίοδο 2010 με 2020 προωθήθηκαν ως επενδυτικά σχέδια και κατασκευάστηκαν δύο τεράστιοι και ιδιαίτερα απαιτητικοί από πλευράς τεχνικών προδιαγραφών αγωγοί, ο Nord Stream και ο Turkish Stream, που μεταξύ τους μπορούν να μεταφέρουν περί τα 165 bcm αερίου το έτος καλύπτοντας σχεδόν το 80% των Ρωσικών εξαγωγών προς τις ευρωπαϊκές αγορές, με το υπόλοιπο να μεταφέρεται μέσω του Ουκρανικού δικτύου.Και οι δύο αυτοί αγωγοί που τρέχουν παράλληλα ο ένας προς τον άλλον αντιπροσωπεύουν μια συνολική επένδυση €25 δισεκ. περίπου.
Η σημερινή κυβέρνηση έχοντας επενδύσει ένα σημαντικό πολιτικό κεφάλαιο στην προώθηση του East Med θα πρέπει επιτέλους να αντιληφθεί τις παραμέτρους που υπεισέρχονται στην χρηματοδότηση και κατασκευή ενός πολυδάπανου και δύσκολου τεχνικά έργου και να δράσει αναλόγως, εάν επιθυμεί πραγματικά, να δει τον εν λόγω αγωγό να κατασκευάζεται και όχι να παραμένει ως άσκηση επί χάρτου για ακόμα 10 χρόνια. Υπό αυτή την έννοια θα πρέπει το ταχύτερο δυνατό να εξασφαλίσει ένα η δυο μεγάλους επενδυτές για το έργο ( συνήθως μεγάλες πετρελαϊκές εταιρείες) που θα διαθέτουν όχι μόνο τα απαραίτητα κεφάλαια αλλά θα έχουν και την απαιτούμενη γνώση και εμπειρία κατασκευής και λειτουργίας τέτοιων αγωγών. Το νέο σχήμα που θα προκύψει (στο οποίο θα συμμετέχουν και οι σημερινοί μέτοχοι, δηλ. ΔΕΠΑ και Edison) θα πρέπει να διαπραγματευθεί την προμήθεια των απαιτούμενων ποσοτήτων, αερίου τόσο με τους παραγωγούς σε Ισραήλ και Κύπρο (δηλ. τις εταιρείες Noble, Delek, Shell, Energean), όσο και με τους αγοραστές στις ευρωπαϊκές αγορές.
Με υπογεγραμμένα συμβόλαια προμήθειας και πώλησης τότε και μόνο τότε θα μπορέσει να προχωρήσει η χρηματοδότηση και κατασκευή του έργου.
Τα ανωτέρω τα αναφέρουμε γιατί οι κυβερνώντες θα πρέπει κάποτε να αντιληφθούν ότι αγωγοί, και γενικά μεγάλα έργα υποδομής, δεν κατασκευάζονται ως αποτέλεσμα διακρατικών συμφωνιών αλλά προϋποθέτουν ισχυρή στήριξη και εμπλοκή από δόκιμα επιχειρηματικά σχήματα τα οποία και θα πρέπει να δράσουν εντός των χρονικών παράθυρων ευκαιρίας που προσφέρονται. Και επειδή το σημερινό παράθυρο ευκαιρίας για τον East Med προσδιορίζεται εντός των επόμενων 18 μηνών η κυβέρνηση εάν επιθυμεί να δει τον East Med να πραγματοποιείται και όχι να παραμείνει εσαεί ως έργο μακέτα θα πρέπει να βιαστεί και να εξασφαλίσει την απαραίτητη επιχειρηματική στήριξη. Χωρίς αυτήν δεν πρόκειται να υπάρξει έργο.