Αλλά σήμερα, κάθε άλλο παρά κανονικές είναι οι συνθήκες στην παγκόσμια αγορά με τον εμπορικό πόλεμο που έχει ξεσπάσει μεταξύ ΗΠΑ και Κίνας -και ο οποίος δεν λέει να κοπάσει- και την κυβέρνηση Τραμπ να απειλεί διαρκώς με κυρώσεις την Ευρωπαϊκή Ένωση, ποτέ την αυτοκινητοβιομηχανία της και πότε τις ενεργειακές της εταιρείες που συμμετέχουν στην κατασκευή του αγωγού Nord Stream 2. Έτσι, οι όποιες γεωπολιτικές εντάσεις παρατηρούνται στην πετρελαϊκή αγορά, με κίνδυνο να οδηγήσουν τις τιμές σε νέα υψηλά, αντισταθμίζονται από την εντεινόμενη αβεβαιότητα που επικρατεί στο διεθνές εμπόριο, όπου οι αρνητικές επιπτώσεις είναι ήδη εμφανείς.
Όπως σημειώναμε σε ανταπόκρισή μας από το Άμστερνταμ την περασμένη εβδομάδα (εδώ), ως αποτέλεσμα της καθαρά εχθρικής θέσης των ΗΠΑ έναντι του Ιράν, αρχής γενομένης με τη μονομερή αποχώρησή τους το Μάιο του 2018 από τη συμφωνία JCPOA για τον έλεγχο του πυρηνικού προγράμματος της Τεχεράνης και της συνύπαρξης αρκετών πολεμοχαρών ηγετών τη συγκεκριμένη χρονική συγκυρία, έχουν αυξηθεί κατακόρυφα οι πιθανότητες μιας εξ ατυχήματος στρατιωτικής σύρραξης στην περιοχή της Μέσης Ανατολής. Με τις αφορμές για μια τέτοια σύρραξη να έχουν ήδη αρχίσει να εμφανίζονται απειλητικά τις τελευταίες ημέρες.
Αφορμές που ορισμένοι αναλυτές παρομοιάζουν με το επεισόδιο στον Κόλπο του Τονκίν τον Αύγουστο του 1964, όπου επλήγησαν από βιετναμέζικες τορπιλάκατους δύο πολεμικά πλοία του αμερικανικού ναυτικού και που -ως γνωστό- οδήγησε στον πόλεμο του Βιετνάμ, όπου βρήκαν τον θάνατο 58.000 Αμερικανοί στρατιώτες και 1,7 εκατ. Βιετναμέζοι.
Στις 12/5, όπως ανακοίνωσε ο υπουργός Ενέργειας της Σαουδικής Αραβίας, Χαλίντ Αλ Φαλίχ, τέσσερα τάνκερς της κρατικής εταιρείας πετρελαίων Aramco υπέστησαν επίθεση ενώ έπλεαν ανοικτά της Φουτζέιρα, νότια των στενών του Ορμούζ, μέσα των οποίων διέρχεται το 25% της διεθνούς πετρελαϊκής προμήθειας. Από την επίθεση διαπιστώθηκαν σοβαρές ζημιές στα δυο τάνκερ, ενώ παραμένει άγνωστο από πού προήλθε η επίθεση, η οποία εκδηλώθηκε με την πρόσκρουση υποβρυχίων τηλεκατευθυνόμενων βομβών στο κύριο σώμα των σκαφών. Με τις αρχές να αρνούνται να δώσουν στη δημοσιότητα περισσότερα στοιχεία, αν και είναι διάχυτη η υποψία ότι η εχθρική αυτή ενέργεια προήλθε από το Ιράν, με την Τεχεράνη όμως να αρνείται οιαδήποτε ανάμειξη. Μια άλλη εκδοχή που συζητείται έντονα τα τελευταία 24ωρα είναι ότι η επίθεση οργανώθηκε από προωθημένες μονάδες της Αλ Κάιντα στην Αραβική Χερσόνησο, στην προσπάθειά της να εξέλθει από την αφάνεια που την οδήγησε η ανάδειξη του Ισλαμικού Κράτους.
Μια ημέρα αργότερα, στις 14/5, η Aramco ανακοίνωσε ότι είχαν πληγεί δύο αντλητικοί σταθμοί σε έναν από τους βασικούς χερσαίους αγωγούς της που μεταφέρει αργό από τις πετρελαιοπηγές της στην Ανατολική Επαρχία προς το λιμένα Yanbu στην Ερυθρά Θάλασσα. Η επίθεση, που έθεσε εκτός λειτουργίας τον αγωγό, πραγματοποιήθηκε μέσω ιπτάμενων drones που εξαπέλυσαν οι επαναστάτες Χούτι από την Υεμένη, οι οποίοι και ανέλαβαν την ευθύνη. Με τη Σαουδική Αραβία να κατηγορεί το Ιράν ως τον ηθικό υπεύθυνο για τη δολιοφθορά, η οποία κατ’ ομολογία του Ριάντ ήτο απόλυτα στοχευμένη, προδίδοντας προηγμένη τεχνολογική υποδομή από πλευράς Χούτι, οι οποίοι ως γνωστό υποστηρίζονται από το Ιράν. Μια ημέρα αργότερα, στις 15/5, το υπουργείο Εξωτερικών των ΗΠΑ ανακοίνωσε ότι για λόγους ασφάλειας διέταξε την εκκένωση της αμερικανικής πρεσβείας στο Ιράκ και την επιστροφή όλου του μη βασικού προσωπικού στις ΗΠΑ.
Πορεία της τιμής του Brent στο ICE του Λονδίνου την τελευταία εβδομάδα
Εν μέσω όλων αυτών των άκρως ανησυχητικών εξελίξεων οι διεθνείς τιμές του αργού πετρελαίου κάθε άλλο παρά εκτοξεύθηκαν στα ύψη, όπως έσπευσαν να προβλέψουν διάφοροι νεοφώτιστοι αναλυτές. Αυτό που είδαμε είναι μια υψηλή τάση μεταβλητότητας με το Brent, το διεθνές benchmark, να κλείνει στα $72,40 το βαρέλι στις 13/5, σημειώνοντας μικρή μόνο αύξηση (+$ 1,1) έναντι της προηγούμενης ημέρας αναφοράς, ενώ στις 14/5 η τιμή κινήθηκε μεταξύ $69,70 και $69,90 το βαρέλι. Στις 15/5, η τιμή ανέκαμψε στα $72,25 και την επόμενη αυξήθηκε στα $73,30 για να μειωθεί στη συνέχεια, στις 17/5, στα $72,20 το βαρέλι. Η πορεία αυτή κατά τη διάρκεια μιας μάλλον επεισοδιακής εβδομάδας δείχνει ότι οι παίκτες της αγοράς δε λαμβάνουν πλέον τόσο σοβαρά υπόψη τους τις γεωπολιτικές παραμέτρους, έχοντας εδώ και εβδομάδες προεξοφλήσει την ανώμαλη πορεία σχέσεων ΗΠΑ - Ισραήλ με το Ιράν και το ενδεχόμενο μιας πολεμικής αναμέτρησης, επικεντρώνοντας την προσοχή τους στα θεμελιώδη της αγοράς.
Με τη ζήτηση να παραμένει σταθερή και σε υψηλά επίπεδα, όπως επιβεβαιώνει το τελευταίο (15/5) δελτίο του ΙΕΑ, στα 1,3 εκατ. βαρέλια την ημέρα (2Q2019) και την παραγωγή να συνεχίζει να μειώνεται (κατά 300.000 βαρέλια/ ημέρα τον Απρίλιο) ως αποτέλεσμα της ακολουθούμενης σήμερα περιοριστικής πολιτικής του OPEC+Partners. Ως αποτέλεσμα της πολιτικής αυτής, η παγκόσμιος παραγωγή εμφανίζεται σήμερα μειωμένη κατά 3,1 εκατ. βαρέλια/ ημέρα σε σύγκριση με το Νοέμβριο του 2018. Να θυμίσουμε ότι με την τιμή του αργού να έχει κατακρημνιστεί σχεδόν στα $50 το βαρέλι, οι OPEC+Partners αποφάσισαν στις αρχές Δεκεμβρίου να μειώσουν την παραγωγή κατά 1,2 + εκατ. βαρέλια/ ημέρα (μέχρι τα τέλη Ιουνίου) σε μία προσπάθεια ανάκαμψης των τιμών, πράγμα που επιτεύχθηκε.
Αυτό που φαίνεται να απασχολεί περισσότερο τους παίκτες της διεθνούς αγοράς πετρελαίου είναι το διαφαινόμενο έλλειμμα μεταξύ ζήτησης και προσφοράς, αφού η σημερινή υπερπροσφορά είναι εύκολο να μετατραπεί σε έλλειμμα το β΄ εξάμηνο του έτους. Με τις εξαγωγές του Ιράν σημαντικά μειωμένες κάτω του επιπέδου του 1,0 εκατ. βαρελιών /ημέρα σε σύγκριση με 2,3 εκατ. βαρέλια/ ημέρα πριν 12 μήνες (συνέπεια των αμερικανικών κυρώσεων), την παραγωγή της Βενεζουέλας σε διαρκή πτώση, τη Λιβύη σε εμπόλεμη κατάσταση και τη Νιγηρία να αντιμετωπίζει σωρεία τεχνικών προβλημάτων είναι εξαιρετικά αμφίβολο εάν η παγκόσμιος παραγωγή θα μπορέσει να ανταπεξέλθει στην αυξανόμενη ζήτηση παρά την αυξανόμενη παραγωγή των ΗΠΑ, κυρίως από το shale oil.
Βλέπουμε, λοιπόν, ότι οι παράγοντες που ευθύνονται για τη διαμόρφωση των τιμών πετρελαίου το τελευταίο διάστημα κάθε άλλο παρά γραμμικοί μπορούν να χαρακτηρισθούν, με σωρεία απρόβλεπτων παραμέτρων να υπεισέρχονται στην εικόνα. Με τη ζήτηση να επηρεάζεται καθοδικά από τον εμπορικό πόλεμο μεταξύ ΗΠΑ και Κίνας και την αβεβαιότητα να επικρατεί στη διαμόρφωση του παγκόσμιου εμπορίου ως αποτέλεσμα της προκλητικής αμερικανικής πολιτικής του America First.Την ίδια στιγμή και ως αποτέλεσμα κυρίως, αλλά όχι μόνο, της ανωτέρω συγκρουσιακής πολιτικής των ΗΠΑ παρατηρούμε μειούμενη πετρελαϊκή παραγωγή και παραμένει εν πολλοίς άγνωστο εάν από εδώ και στο εξής το έλλειμμα θα καλυφθεί από αυξημένη παραγωγή, από OPEC + Partners και έναντι τι ανταλλαγμάτων. Εάν κάτι έμαθε η Σαουδική Αραβία και οι άλλοι εντός του καρτέλ τους τελευταίους μήνες, είναι ότι δε μπορούν να εμπιστεύονται την κυβέρνηση Τραμπ και άρα δεσμεύσεις εκ μέρους των για αυξημένη παραγωγή θα πρέπει να συνοδευτούν απαραίτητα από σοβαρές εγγυήσεις ή κάποιου είδους ανταλλάγματα.