H Χαοτική Γεωπολιτική της Εποχής των Ηλεκτρικών Αυτοκινήτων

H Χαοτική Γεωπολιτική της Εποχής των Ηλεκτρικών Αυτοκινήτων
του Αδάμ Αδαμόπουλου
Τρι, 21 Αυγούστου 2018 - 15:24

Η εποχή των ορυκτών καυσίμων θα τελειώσει. Πέρυσι, για πρώτη φορά από την Βιομηχανική Επανάσταση η Βρετανία δεν κατανάλωσε ούτε ένα γραμμάριο άνθρακα για να παράξει ηλεκτρική ενέργεια. Ακόμη και οι μεγαλύτερες πετρελαϊκές εταιρείες ισχυρίζονται ότι δεν θα μπορείς να αγοράσεις ένα βενζινοκίνητο αυτοκίνητο έως τα μέσα του αιώνα που διανύουμε. Το πετρέλαιο κυριαρχεί στη γεωπολιτική σκακιέρα τα τελευταία 100 χρόνια, καθιστώντας την Δύση, συχνά με καταστροφικές συνέπειες, δέσμια της εξάρτησής της από τον μαύρο χρυσό της Μέσης Ανατολής

Μολονότι το πετρέλαιο δεν συνιστά, πάντα, την εμφανή αιτία των συγκρούσεων, ευθύνεται, εν τούτοις, σχεδόν για το σύνολο των αντιπαραθέσεων μεταξύ κρατών την περίοδο 1973 -2012, σε παγκόσμια κλίμακα, σύμφωνα με μελέτη που συνέταξε ο Jeff Colgan του Brown University .

Θα ήταν, όμως, σφάλμα να υποθέσουμε ότι οι γεωπολιτικές εντάσεις θα κατασιγάσουν, με θαυματουργό τρόπο, σε ένα μέλλον στο οποίο θα κυριαρχούν οι ανανεώσιμες πηγές ενέργειας. Η κατασκευή ανεμογεννητριών και η δημιουργία μπαταριών ιόντων λιθίου απαιτεί την πρόσβαση σε μέταλλα και άλλες πρώτες ύλες από χώρες που είναι εκ παραλλήλου ευλογημένες και καταραμένες επειδή, ακριβώς, τα διαθέτουν. Και για ορισμένα από αυτά τα προϊόντα, η υψηλή συγκέντρωσή τους σε συγκεκριμένα τμήματα του πλανήτη επαυξάνει τους κινδύνους. Αγοράστε ηλεκτρικές μπαταρίες αυτοκινήτων από την Λαϊκή Δημοκρατία του Κονγκό. Η αφρικανική χώρα αντιπροσωπεύει περισσότερο από το ήμισυ της παγκόσμιας παραγωγής κοβαλτίου, που είναι απαραίτητο για τις περισσότερες ηλεκτρικές μπαταρίες αυτοκινήτων. Μία οικονομία καθαρής ενέργειας θα χρειαστεί ένα τεράστιο όγκο μετάλλων που θα πρέπει να εξορυχθούν. Για παράδειγμα, ο Olivier Vidal του Πανεπιστημίου της Γκρενόμπλ, στις Άλπεις, εκτιμά ότι για την κατασκευή των υποδομών για μια στροφή στην καθαρή ενέργεια, η ποσότητα χαλκού που απαιτείται αγγίζει σχεδόν το ήμισυ του συνόλου που έχει εξορυχθεί από το 1900.

Και σαν να μην έφθανε αυτό, υπάρχει, επίσης, ορατός ο κίνδυνος, η εποχή του ηλεκτρικού αυτοκινήτου να οδηγήσει σε επιχειρηματικά μονοπώλια, ανάλογα εκείνου της Standard Oil, με την οποία ο ιδρυτής της, John D Rockefeller,  ποδηγέτησε την αγορά πετρελαίου για περισσότερο από έναν αιώνα, στο παρελθόν, όταν παρουσιάστηκε στην αγορά ο πρώτος λειτουργικός κινητήρας καύσης. Η ελβετική Glencore, που είναι εισηγμένη στο χρηματιστήριο του Λονδίνου, αυξάνει την παραγωγή κοβαλτίου, κάτι που πρόκειται να της αποφέρει μερίδιο 40% της παγκόσμιας αγοράς έως το 2020. Η παραγωγή λιθίου, βασικό συστατικό για τις μπαταρίες που χρησιμοποιούνται στα ηλεκτρικά αυτοκίνητα, αλλά και  στα smartphones, ελέγχεται από μόλις πέντε εταιρείες. Δεν χρειάζεται να έχει κανείς μεγάλη φαντασία για να αντιληφθεί μια σύγχρονη εκδοχή των «Επτά αδελφών», όρος που επινοήθηκε μετά τον Β 'Παγκόσμιο Πόλεμο από τον Enrico Mattei, ιδρυτή του ιταλικού ενεργειακού ομίλου Eni και αναφέρεται στις μεγάλες ενεργειακές εταιρείες που κυριαρχούσαν στη βιομηχανία πετρελαίου. Ωστόσο, αντί για τη διαιώνιση των εντάσεων με τη Μέση Ανατολή, η έλευση του ηλεκτρικού αυτοκινήτου θα οδηγήσει σε μεγαλύτερες τριβές με την Κίνα.

Οι φιλοδοξίες του Πεκίνου στην καθαρή ενέργεια είναι τεράστιες. Η ασιατική χώρα έχει απλώσει την παρουσία της στην αναδυόμενη αλυσίδα προσφοράς μπαταριών. Την περασμένη εβδομάδα, μια κινεζική εταιρεία, η Tianqi Lithium, εξασφάλισε σημαντικό μερίδιο μετοχών στον μεγαλύτερο παραγωγό λιθίου της Χιλής, SQM, παρά την εκπεφρασμένη αντίθεση ορισμένων χωρών της Νότιας Αμερικής που ισχυρίζονται πως η συμφωνία εξασφαλίζει στην Κίνα το μονοπώλιο στην προσφορά λιθίου. Η Κίνα δεν στοχεύει, απλώς, στην εξόρυξη των μετάλλων που χρησιμοποιούνται στις ηλεκτρικές μπαταρίες. Στο πλαίσιο του φιλόδοξου οράματος της ηγεσίας του Πεκίνου "Made in China 2025",  που αποσκοπεί στο να προωθήσει την παραγωγή προϊόντων hi-end, η κινεζική κυβέρνηση επιδιώκει να αποκτήσει τον απόλυτο έλεγχο στην αγορά των ηλεκτρικών αυτοκινήτων και των τεχνολογιών στον τομέα της καθαρής ενέργειας. Έως τα τέλη του έτους που διανύουμε, θα προκύψουν σαφώς περαιτέρω ενδείξεις για τις κεφαλαιακές επενδύσεις και την κλίμακα του ανταγωνισμού που επιδιώκει να οριοθετήσει η Κίνα. Η CATL, μεγαλύτερος κατασκευαστής μπαταριών της ασιατικής χώρας, αποσκοπεί να αντλήσει περισσότερα από 940 εκατομμύρια δολάρια μέσω μιας αρχικής δημόσιας προσφοράς στο χρηματιστήριο της Shenzhen, αυτό το μήνα.

Οι δύο μεγαλύτερες εταιρείες παραγωγής λιθίου στη χώρα, η Ganfeng και η Tianqi, έχουν, επίσης, προαναγγείλει την εισαγωγή τους στην εγχώρια κεφαλαιαγορά, αργότερα στο τρέχον έτος. Η βουλιμία των Κινέζων για μέταλλα που είναι απαραίτητα για την κατασκευή ηλεκτρικών αυτοκινήτων, δεν θα γίνει, όμως, εύκολα αποδεκτή. Οι εμπορικές εντάσεις με τις Η.Π.Α. του Αμερικανού Προέδρου Ντόναλντ Τράμπ γίνονται, ήδη, αισθητές. Αυτό τον μήνα ο Λευκός Οίκος δημοσίευσε ένα κατάλογο 35 ορυκτών, συμπεριλαμβανομένων του λιθίου και του κοβαλτίου, που θεωρούνται κρίσιμα για την οικονομική και εθνική ασφάλεια των Ηνωμένων Πολιτειών. Η Χιλή, η οποία διαθέτει τα μεγαλύτερα αποθέματα λιθίου στον κόσμο, επιδιώκει να στραφεί στην παραγωγή μπαταριών, ενώ η Νότια Αφρική, παραγωγός βαναδίου, επιθυμεί να προχωρήσει στην παραγωγή ηλεκτρολυτών για μπαταρίες βαναδίου, οι οποίες χρησιμοποιούνται για την αποθήκευση ενέργειας ηλεκτρικών δικτύων.

Η Ευρώπη ξεκινά, επίσης, να κατασκευάζει τα δικά της γιγαντιαία εργοστάσια παραγωγής μπαταριών, για να προμηθεύει τις εταιρείες αυτοκινήτων της Γερμανίας, ενώ η υπηρεσία καινοτομίας του Ηνωμένου Βασιλείου υποστήριξε μελέτη που χρησιμοποιεί δορυφόρους για την αναζήτηση λιθίου στην Κορνουάλη. Η γεωπολιτική συνιστώσα της εποχής του ηλεκτρικού αυτοκινήτου, είναι, ακόμη στα σπάργανα. Ενώ είναι απίθανο να οδηγήσει σε στρατιωτικές συγκρούσεις, οι εντάσεις, ειδικά με την Κίνα, σχετικά με το ποιός θα ελέγξει τους πόρους και τις τεχνολογίες που θα στηρίξουν τα ηλεκτρικά αυτοκίνητα, θα ενισχυθούν. Μακροπρόθεσμα, οι νικητές που θα προκύψουν είναι πιθανό να είναι εκείνες οι χώρες και οι εταιρείες που θα μπορούν να αναπτύξουν τεχνολογία μπαταριών, η οποία θα βασίζεται σε υλικά που υπάρχουν σε αφθονία και όχι το αντίθετο. Μια τέτοια εξέλιξη θα μπορούσε, ακόμη, να αποκλιμακώσει τις εντάσεις σε επίπεδο γεωπολιτικής.