Βρετανία, 18ος αιώνας.
Η οικονομία στηρίζεται στη γεωργία. Κάθε χρόνο η διάθεση των
τροφίμων σε προσιτή τιμή εξαρτάται από τις διακυμάνσεις του καιρού και
αποφασίζεται από μια πολιτική και κοινωνική ελίτ.
Εκείνη ακριβώς την εποχή, μια αναπάντεχη έκρηξη νέων ιδεών
και τεχνολογικών επιτευγμάτων άλλαξε την ίδια τη χώρα και την οικονομία της.
Δρόμοι, σιδηρόδρομοι και νέες πόλεις δημιουργήθηκαν για να
καλύψουν τις ανάγκες μιας νέας πραγματικότητας που άλλαζε την κοινωνία. Μια
αλλαγή χωρίς επιστροφή.
Μια νέα κατάσταση που έκανε τη Βρετανία του 18ου αιώνα το
πλουσιότερο κράτος στον πλανήτη. Μια πραγματική αυτοκρατορία, μεγαλύτερη της
οποίας ο άνθρωπος δεν έχει ξανασυναντήσει.
Γιατί όμως έγινε στη Βρετανία; Η Βρετανία φάνηκε αρκετά
τυχερή. Το κάρβουνο που θα εκκινούσε αυτήν την εξέλιξη, βρισκόταν δίπλα της.
Μέχρι τότε το ξύλο ήταν η βασική πηγή ενέργειας. Και για τα
σπίτια αλλά και για μικρές επιχειρήσεις. Όσο αποψίλωναν τα δάση όμως τόσο
μεγαλύτερες ήταν οι αποστάσεις που έπρεπε να διανύσουν. Πλέον το ξύλο ήταν
ακριβό. Το κάρβουνο ήταν στα πόδια τους και έδινε 3 φορές περισσότερη ενέργεια.
Και ενώ σε άλλες χώρες της Ευρώπης το κάρβουνο ήταν ακριβό,
στην Αγγλία βρισκόταν στις ακτές της. Άρα μπορούσαν να το κουβαλήσουν εύκολα,
γρήγορα και φθηνά στις βασικές περιοχής χρήσης του.
Έσκαβαν λοιπόν ορυχεία για να εξορύξουν το κάρβουνο. Όσο πιο
βαθιά έσκαβαν, τόσο περισσότερο τα ορυχεία πλημμύριζαν. Ήταν δίπλα στη θάλασσα
βλέπεις...
Χρειαζόταν να βρεθεί ένας τρόπος, που θα έβγαζε το νερό
εκτός ορυχείων ώστε να μπορέσουν να δουλέψουν οι εργάτες. Μέχρι τότε τη δουλειά
αυτή, την έκαναν αντλίες που χρησιμοποιούσαν τη δύναμη των αλόγων. Και αυτό
ήταν αρκετό για τα πρώτα 30 μέτρα βάθους.
Πλέον προέκυψε η ανάγκη να φτάνουν οι εργάτες των ορυχείων
σε μεγαλύτερα βάθη. Όποιος λοιπόν έβρισκε έναν αποτελεσματικό τρόπο να βγάζει
το νερό από μεγάλα βάθη, θα αποκόμιζε τεράστιο κέρδος.
Το (ενοχοποιημένο στη χώρα μας) κέρδος ήταν ο μεγάλος οδηγός
της βιομηχανικής επανάστασης. Ήταν αυτό που έκανε εφευρετικούς και
δημιουργικούς ανθρώπους να σκέφτονται, να σχεδιάζουν και να υλοποιούν μηχανές
που θα έδιναν λύσεις στα προβλήματα που ανέκυπταν.
Τότε σχεδιάστηκε μια αντλία, που χρησιμοποιούσε το ίδιο το
κάρβουνο που έβγαινε από τα ορυχεία, για να δώσει λύση στο πρόβλημα. Η αντλία
ατμού. Αυτή η συσκευή άνοιξε το δρόμο. Το ένα γεγονός έφερνε το άλλο.
Εφευρέτες και ερευνητές, που εκείνο τον καιρό "ευδοκιμούσαν"
στην Αγγλία, άρχισαν να δημιουργούν πρακτικές εφαρμογές χρήσης του ατμού και
της φθηνής ενέργειας που έφερε η χρήση του κάρβουνου.
Στη Βρετανία, σε αντίθεση με πολλές άλλες χώρες της Ευρώπης,
δεν υπήρχε λογοκρισία στο επιστημονικό έργο από το κράτος ή την εκκλησία. Αυτή
η περίοδος ονομάστηκε η εποχή της λογικής (age of reason). Αυτό είναι που
χρειάζεται και η χώρα μας σήμερα. Μια εποχή της λογικής.
Η Ελλάδα χρειάζεται να δημιουργήσει τις συνθήκες της δικής
της βιομηχανικής επανάστασης. Το αντίστοιχο κάρβουνο της εποχής είναι το
λογισμικό. Τα δίκτυα μεταφορών είναι το διαδίκτυο. Οι εφευρέτες και ερευνητές
που θα σχεδιάσουν και θα παράξουν είναι εδώ, όσοι βέβαια δεν έχουν φύγει. Οι
νέες συνθήκες δημιουργούνται όχι από ελλείψεις υλικών αγαθών και ανάγκη
επιτάχυνσης διαδικασιών αλλά από την αλλαγή που ήδη έχει ξεκινήσει στις δυτικές
κοινωνίες.
Μέχρι το τέλος του αιώνα οι άνθρωποι άνω των 65, θα
τριπλασιαστούν. Το προσδόκιμο ζωής θα ανέβει και οι ηλικιωμένοι θα
''κατακτήσουν'' τον πλανήτη. Ο πρώτος άνθρωπος που θα φτάσει τα διακόσια έτη
ζωής, έχει ήδη γεννηθεί. Η βιομηχανία θα σχεδιάζει και θα παράγει προϊόντα για
αυτές τις ηλικιακές ομάδες.
Το ασφαλιστικό δε, θα αλλάξει σε παγκόσμιο επίπεδο. Θα
πρέπει να ξεχάσουμε το κράτος-πατερούλη που επιδοτεί τους κατοίκους του με
παχυλές συντάξεις μέχρι το θάνατο. Αυτό το μοντέλο έχει ήδη κριθεί ξεπερασμένο
από τις συνθήκες που διαμορφώνονται.
Η νέα πραγματικότητα δημιουργεί τεράστιες ευκαιρίες και
αναμενόμενες αντιδράσεις. Ούτε στη Βρετανία του 18ου αιώνα πέρασαν οι αλλαγές
αναίμακτα.
Οι πρώτοι μηχανοκίνητοι αργαλειοί, που αύξαναν κατακόρυφα
την ταχύτητα παραγωγής υφασμάτων, είχαν ως αποτέλεσμα τη μείωση του εργατικού
δυναμικού. Υπήρξαν τεράστιες αντιδράσεις από εργατικές ενώσεις και συνδικάτα.
Ιδίως οι Λουδίτες - κίνημα υφαντουργών οι οποίοι εξεγέρθηκαν κατά των
νεοκατασκευασθέντων μηχανημάτων - κατέστρεψαν εργοστάσια και μηχανές για να
ακυρώσουν στην πράξη την βιομηχανική επανάσταση.
Όπως και τότε, έτσι και σήμερα υπάρχει ανάγκη για σοβαρή και
λογική αντιμετώπιση των προκλήσεων.
Ένα από τα μεγαλύτερα πλεονεκτήματα που είχε η Βρετανία τότε
ήταν η πολιτική σταθερότητα. Χώρες με πολιτική αστάθεια δεν καταφέρνουν να
οργανώσουν ικανοποιητικά δομές για παραγωγή.
Τη βιομηχανική επανάσταση διαδέχθηκε μια άλλη εποχή, στην
οποία άνθρωποι των ιδεών και άνθρωποι της πράξης ένωσαν δυνάμεις και
δημιούργησαν τα τεχνολογικά επιτεύγματα του πλανήτη. Είναι η εποχή που
ονομάστηκε Βιομηχανικός Διαφωτισμός.
Κατά τη διάρκεια αυτής, άνθρωποι της βιομηχανίας και
επιστήμονες σε όλη τη χώρα, από πανεπιστήμια μέχρι και καφενεία, συζητούσαν για
την ανάπτυξη νέων σχεδίων και νέων τεχνολογιών που θα άλλαζαν την κοινωνία και
θα έφερναν κέρδη σε όλους.
Ένα κίνημα σκέψης και δημιουργίας είχε ξεκινήσει.
Άντε και στα δικά μας.
*Ο Λευτέρης Παπαγεωργίου είναι Διευθύνων Σύμβουλος στην Entranet με
έδρα τις ΗΠΑ, την Αγγλία και την Ελλάδα.
(Πηγή: capital.gr)