Έχει παρατηρηθεί πως κάθε φορά που η χώρα ευρίσκεται αντιμέτωπη σε οικονομικά και πολιτικά αδιέξοδα αυξάνεται ο αριθμός των δηλώσεων, άρθρων και αναλύσεων που προβάλλουν την γεωπολιτική μοναδικότητα της Ελλάδος και πως αυτή, εις πείσμα κάθε λογικής, είναι ικανή να μας βοηθήσει να ξεπεράσουμε τα προβλήματα, που εν πολλοίς έχουν δημιουργηθεί από δική μας αβελτηρία. Έτσι και τώρα τις τελευταίες εβδομάδες, από τότε δηλαδή που η δεύτερη αξιολόγηση έπεσε στα βράχια και το Βερολίνο επανέφερε τα όχι και τόσο απίθανα σενάρια περί εξόδου από την Ευρωζώνη, η γεωπολιτική θεώρηση των πραγμάτων, εμπλουτισμένη αυτή την φορά με αρκετή δόση ενέργειας, έρχεται να σώσει την κατάσταση για μια ακόμη φορά.
Σύμφωνα με το τρέχον αφήγημα η Ελλάδα μπορεί να αναδειχθεί ως η βασική ενεργειακή πύλη της Ευρώπης και άρα να διαδραματίσει ουσιαστικό ρόλο στα Ευρωπαϊκά πράγματα, αφού εάν παίξουμε τα χαρτιά μας σωστά μπορούμε, αξιοποιώντας την γεωγραφική θέση της χώρας, να επιτύχουμε την διέλευση μέσω των εδαφών μας, βασικών αγωγών και εγκαταστάσεων φυσικού αερίου αλλά και ηλεκτρικών διασυνδέσεων που θα κατευθύνονται προς τις απαιτητικές Ευρωπαϊκές αγορές τροφοδοτώντας τες με μεγάλες ποσότητες ενέργειας. Στην εξίσωση αυτή έρχονται τώρα να προστεθούν και οι ‘τεράστιες’ ποσότητες πετρελαίου και φυσικού αερίου που ευρίσκονται εγκλωβισμένες κάπου στον Ελλαδικό χώρο (λ.χ. στο Ιόνιο, Νότια της Κρήτης κ.α.) οι οποίες με λίγη τύχη, ένα καλό marketing και προπαντός την υποστήριξη του διεθνούς παράγοντα θα αξιοποιηθούν επιτέλους ώστε σε λίγα χρόνια θα αποφέρουν πολλές χιλιάδες βαρέλια αργού και ακόμη περισσότερα δισεκατομμύρια κυβικά μέτρα αερίου.
Έτσι ο συνδυασμός σημαντικών εγχώριων κοιτασμάτων υδρογονανθράκων, (5 με 10 δισεκατομμύρια βαρέλια πετρελαίου τουλάχιστον και 2-3 τρισεκατομμύρια κυβικά μέτρα αερίου!) ένα σύμπλεγμα αγωγών φυσικού αερίου που θα διασχίζουν οριζόντια και εγκάρσια την χώρα και αντιστοίχων τεράστιων υποβρύχιων ηλεκτρικών καλωδίων, πολύ σύντομα θα καταστήσει την Ελλάδα ως την ενεργειακή γέφυρα που θα ενώνει Ανατολή με Δύση και την χώρα μας να παίζει στρατηγικό ρόλο στην κατανομή και προώθηση των ενεργειακών φορτίων. Εδώ θα πρέπει να προσθέσουμε ότι μέρος των ηλεκτρικών φορτίων που θα μεταφέρουν αυτά τα ηλεκτρικά καλώδια προς Βορρά και Δυσμάς θα είναι οι μεγάλες ποσότητες ηλεκτρισμού που θα παράγονται από τις τεράστιες σε μέγεθος εγκαταστάσεις ΑΠΕ που θα έχουν εν τω μεταξύ δημιουργηθεί. Με την καλύτερη ασφαλώς πλευρά του αφηγήματος, σύμφωνα με την ευρέως διαδεδομένη λαϊκή εκδοχή, να θέλει την χώρα να κερδίζει πάρα πολλά χρήματα, ως διαμεσολαβητής, χωρίς να καταβάλλει ιδιαίτερα μεγάλη προσπάθεια. (Η παγκίνως γνωστή και θαυμαστή θεωρία της αραχτής!)
Δεν θέλουμε επ ’ ουδενί να αγνοήσουμε ή να υποβιβάσουμε την σοβαρή προσπάθεια που καταβάλλεται για την ενίσχυση του περιφερειακού ρόλου της χώρας στο ενεργειακό γίγνεσθαι μέσω της κατασκευής του ΤΑΡ στην Βόρεια Ελλάδα (χρειάσθηκαν βέβαια 10 χρόνια για να δρομολογηθεί η κατασκευή) και του υπό σχεδίαση (επίσης εδώ και 10 χρόνια!) Ελληνοβουλγαρικού διασυνοριακού αγωγού IBG, ή του επίσης υπό μελέτη Ελληνο-Ιταλικού διασυνδετήριου αγωγού IGI (12 χρόνια) ή τον FSRU στην Αλεξανδρούπολη ή ακόμα της ηλεκτρικής διασύνδεσης με την Κρήτη (30 χρόνια υπό συζήτηση) ή του μεγαλεπήβολου Euro-Asia Interconnector που θα ενώνει ηλεκτρικά το Ισραήλ με την Κύπρο και την Ελλάδα αλλά και του East Med που θα μεταφέρει αέριο από τα πλούσια κοιτάσματα του Ισραήλ-Κύπρου προς στην Ευρώπη μέσω Ελλάδος. Για να μην αναφερθούμε στις έρευνες υδρογονανθράκων από τις οποίες η χώρα μας απείχε εδώ και 15 χρόνια (1997-2012) για να επανέλθει για ένα σύντομο διάστημα και μετά να ξαναγυρίσει σε κατάσταση ακινησίας ή στις ΑΠΕ όπου από ένα δυναμικό 10 GW στην αιολική ενέργεια δια της βίας έχουμε αξιοποιήσει το 2.0 GW.
Όλα τ ’ανωτέρω δείχνουν με τον πλέον εύγλωττο τρόπο ότι ενώ η χώρα έχει δυνατότητες να παίξει σημαντικό ενεργειακό ρόλο σε περιφερειακό επίπεδο, κάτι τέτοιο είναι τελείως απίθανο να συμβεί υπό την παρούσα οικονομική και πολιτική τάξη πραγμάτων, αφού τίποτα δεν προχωρά βάση ενός καλά μελετημένου και συντονισμένου σχεδίου, όπως απαιτούν οι περιστάσεις. Και πως να προχωρήσει άλλωστε αφού εδώ και χρόνια, απουσιάζει παντελώς ο απαραίτητος μακροχρόνιος ενεργειακός σχεδιασμός ενώ οι πολιτικοί προϊστάμενοι του ενεργειακού τομέα αλλάζουν ως πουκάμισα σχεδόν ένας υπουργός κάθε χρόνο τα τελευταία 10 χρόνια! Κατά τα άλλα όλοι ανεξαιρέτως αρέσκονται στο να επαναλαμβάνουν φράσεις κλισέ, χωρίς όμως το παραμικρό αντίκρισμα, περί δήθεν ανάδειξης της Ελλάδας σε περιφερειακό, ακόμη και σε Ευρωπαϊκό, ενεργειακό κόμβο μείζονος σημασίας και τη χώρα μας να διαδραματίζει έναν καθοριστικό ρόλο στην ανάπτυξη του Ευρωπαϊκού ενεργειακού δικτύου και όχι μόνο.
Αλλά και εάν αποδεχθούμε ότι η Ελλάδα μπορούσε κατά κάποιο τρόπο να δράσει συντεταγμένα, να συντονιστεί και επιτέλους να αναδείξει το ενεργειακό της πλεονέκτημα, θα πρέπει να είμεθα διατεθεμένοι να αντιμετωπίσουμε θαρραλέα την πραγματικότητα και όχι να έχουμε αυταπάτες και ψευδαισθήσεις περί πρωτείων και άλλων αστείων στην περιφερειακή ενεργειακή σκακιέρα. Αυτά χωρίς δεύτερη σκέψη ανήκουν στην Τουρκία η οποία λόγω γεωγραφικής θέσης, έκτασης και υποδομών -που είναι ήδη κατασκευασμένες και λειτουργούν εδώ και χρόνια- διαδραματίζει καθοριστικό ρόλο στο ενεργειακό τοπίο της περιοχής και όχι μόνο. Όταν η πολιτική ηγεσία της χώρας και οι ιθύνοντες των μεγάλων ενεργειακών οργανισμών μπορέσουν να αξιολογήσουν τις πραγματικές δυνατότητες της γεωπολιτικής θέσης της Ελλάδας σε συνάρτηση πάντα με τις γύρω χώρες , και ιδίως με την Τουρκία, ίσως μπορέσουμε να χαράξουμε μια ρεαλιστική περιφερειακή ενεργειακή πολιτική. Όπου το επίκεντρο ασφαλώς δεν θα είναι η οπτασία του ενεργειακού κόμβου αλλά το ευρύτερο γεωστρατηγικό εκτόπισμα της χώρας με το θαλάσσιο στοιχείο και το εμπόριο να αποτελούν την βάση για μια εξωστρεφή πολιτική.