Εκ πρώτης όψεως όλα δείχνουν συγκρουόμενα συμφέροντα, συμμαχίες και
στοχεύσεις της Αγκύρας και της Τεχεράνης στην Ευρύτερη Μέση Ανατολή με
επίκεντρο τη Συρία και το Ιράκ. Ενα Ιράκ που ελέγχεται πλειοψηφικά από
τους Σιίτες και μια Συρία της οποίας το κύριο τμήμα θα ελέγχεται από το
Αλαουιτικό καθεστώς Ασαντ αφήνει μηδενική δυνατότητα επιρροής στην
Αγκυρα, καθώς οι Άραβες Σουνίτες θα έχουν συμβολικό αν όχι μηδενικό ρόλο
στη Δαμασκό και θέση ήσσονος εταίρου στη Βαγδάτη.
Ούτως ή άλλως η
προσπάθεια των Σουνιτών για πολιτική ισότητα εντός του Ιράκ και για
έλεγχο της εξουσίας στη Δαμασκό τα τελευταία χρόνια ταυτίσθηκε με
δυνάμεις όπως το Ισλαμικό Κράτος και η Αλ Κάιντα. έτσι ώστε κάθε
προσπάθεια της Άγκυρας να παίξει το σουνιτικό χαρτί θα είναι από δύσκολη
έως αδύνατη για το ορατό μέλλον.
Όλα τα παραπάνω, αθροιστικά
δείχνουν ως μη αντιστρέψιμη τη διολίσθηση της Τουρκίας και του Ιράν από
τον ελεγχόμενο περιφερειακό ανταγωνισμό σε κλιμάκωση στα όρια μιας
σύγκρουσης για τον έλεγχο της περιοχής (Συρία - Ιράκ) που έχει
προϊστορία αιώνων.
Ομως ο πιο άμεσος κίνδυνος και απειλή αυτή τη
στιγμή για την Τουρκία δεν είναι η ήττα των Σουνιτών στη σύγκρουση με
την Τεχεράνη και τους συμμάχους της, Βαγδάτη και Δαμασκό, αλλά η
δυναμική χειραφέτησης των Κούρδων της Συρίας και η ισχυροποίηση και
επέκταση της de facto από το 1991 Ημιανεξάρτητης Κουρδικής Οντότητας στο
Βόρειο Ιράκ.
Με την κουρδική Συρία de facto ανεξάρτητη, το
Βόρειο Ιράκ de jure ημιανεξάρτητο και τη Νοτιοανατολική Τουρκία πεδίο
σύγκρουσης της Άγκυρας με τις δυνάμεις του ΡΚΚ, εύλογα προκύπτει το
ερώτημα πότε θα υπάρξει ενεργοποίηση διεκδίκησης χειραφέτησης στο
Κουρδικό Ιράν.
Έτσι εύλογα τίθεται το ερώτημα τι θα ορίσει την
προοπτική και τη δυναμική των σχέσεων Ιράν - Τουρκίας: Ο ιστορικός
ανταγωνισμός Σουνιτών - Σιιτών για την κυριαρχία στη Μέση Ανατολή ή η
κοινή απειλή της χειραφέτησης των Κούρδων με σπόνσορα τις ΗΠΑ;
Αν
κυριαρχήσει ο κοινός φόβος για τις εξελίξεις στο Κουρδικό, τότε η Αγκυρα
έχει κάθε λόγο να θέλει την κατοχύρωση της εδαφικής ακεραιότητας της
Συρίας και του Ιράκ: Είναι προτιμότερο το Αλαουιτικό -Μπααθικό καθεστώς
της Δαμασκού να έχει έστω και περιορισμένο δικαίωμα λόγου στην Κουρδική
Βορειοανατολική Συρία, και την ίδια στιγμή να τηρούνται τα προσχήματα
παραμονής της κουρδικής οντότητας του Βορείου Ιράκ υπό τον έλεγχο της
Βαγδάτης, παρά μια κατάτμηση των δύο αυτών χωρών μεταξύ Σιιτών και
Σουνιτών, που μοιραία θα πριμοδοτούσε την κουρδική πλήρη χειραφέτηση.
Άλλωστε
η ίδια η λογική της στήριξης της χειραφέτησης των Κούρδων από ΗΠΑ και
Ισραήλ εκ των πραγμάτων πριμοδοτεί μια ρεαλιστική προσέγγιση
Αγκύρας-Τεχεράνης. Ενα ανεξάρτητο Κουρδιστάν ακυρώνει σε βάθος χρόνου
κάθε περιφερειακή ηγεμονική φιλοδοξία της Δαμασκού, της Βαγδάτης, της
Τεχεράνης και της Άγκυρας.
Από το 1945 μέ-χρι την ανατροπή του
Σάχη στο Ιράν στις αρχές του 1979 και την εισβολή του Σαντάμ στο Κουβέιτ
τον Αύγουστο του 1990, Τουρκία, Ιράκ και Ιράν υπό διαφορετικά καθεστώτα
είχαν ως σταθερό σημείο αναφοράς μια Ρεαλπολιτίκ συνεργασίας για την
αντιμετώπιση του Κουρδικού.
Σε όλα τα παραπάνω, η άγνωστη μέχρι
σήμερα μεταβλητή είναι η στάση της Μόσχας στο Κουρδικό: Θα «χαρίσει» το
κουρδικό χαρτί στην Ουάσιγκτον για να στερεώσει τη διμερή συνεργασία με
την Τεχεράνη κατά κύριο λόγο και δευτερευόντως την Αγκυρα; Θα
προσπαθήσει να διαδραματίσει μεσολαβητικό ρόλο, ώστε στη Συρία να
υιοθετηθεί το μοντέλο του Βόρειου Ιράκ και αν ναι, θα είναι μια λύση
αποδεκτή από τον Ερντογάν;
Με κυρίαρχη επιρροή στη Βαγδάτη, τη
Δαμασκό και τη Βηρυτό, η Τεχεράνη έχει μεγαλύτερα περιθώρια συμβιβασμού
στο Κουρδικό από ό,τι η Αγκυρα, που δεν έχει κατοχυρώσει κάποιο έρεισμα ή
ενέχυρο νοτίως των συνόρων της.
(από την εφημερίδα "ΗΜΕΡΗΣΙΑ", 20/12/2016)