και ένα έκτακτο «τέλος Covid-19» για παραγωγούς και προμηθευτές - προβλέπεται η βελτιστοποίηση της αποτελεσματικής λειτουργίας του νέου μοντέλου αγοράς ηλεκτρικής ενέργειας και της ανάπτυξης νέων μονάδων ΑΠΕ, ενώ συστήνεται και μία νέα ρυθμιστική αρχή για τα ύδατα και τα λύματα.
Ειδικότερα, το εγκεκριμένο σχέδιο για το ελληνικό Ταμείο Ανάκαμψης προβλέπει την υιοθέτηση ενός νόμου για την ανακύκλωση και την υγειονομική ταφή καθώς και την εισαγωγή κινήτρων για τους δήμους με στόχο την επίτευξη υψηλών ποσοστών επαναχρησιμοποίησης και ανακύκλωσης και την επιβολή φόρου υγειονομικής ταφής. Ο φόρος υγειονομικής ταφής θα εφαρμοστεί από το πρώτο τρίμηνο του 2022 και τα τέλη θα αυξάνονται προοδευτικά μέχρι να φτάσουν στο ανώτατο όριο για τον φόρο υγειονομικής ταφής κατά το τρίτο τρίμηνο του 2024.
Η μεταρρύθμιση αυτή περιλαμβάνει την αναθεώρηση της υφιστάμενης νομοθεσίας για τη διαχείριση των αποβλήτων με σκοπό την επιτρέποντας τη μετάβαση προς μια κυκλική οικονομία. Ειδικότερα, θα εισαχθούν κίνητρα για τους δήμους ώστε να επιτύχουν υψηλότερα ποσοστά ανακύκλωσης, θα επιβληθεί ξεχωριστή συλλογή βιολογικών αποβλήτων από το τέλος του 2022 και από μέταλλο, χαρτί, γυαλί και πλαστικό, θα επεκταθεί η αρχή της ευθύνης του κατασκευαστή, θα αναβαθμιστεί η λειτουργία των εγκαταστάσεων διαλογής ανακύκλωσης και θα απλουστευθεί η νομοθεσία γύρω από τα «πράσινα σημεία». Η μεταρρύθμιση θα υποστηρίξει την επίτευξη των στόχων αύξησης των ποσοστών επαναχρησιμοποίησης και ανακύκλωσης των αστικών στερεών αποβλήτων στο 60% και μείωσης της υγειονομικής ταφής σε ποσοστό έως 10% έως το 2030. Η εθνική ρυθμιστική αρχή για τα απόβλητα που θα συσταθεί στο πλαίσιο αυτής της μεταρρύθμισης, θα είναι, μεταξύ άλλων, υπεύθυνη για τη διασφάλιση της ορθότητας της πολιτικής τιμών, εποπτεία της εφαρμογής της διαχείρισης αποβλήτων σε ολόκληρη τη χώρα και εποπτεία της εύρυθμης λειτουργίας των περιφερειακών και τοπικών επιχειρήσεων διαχείρισης αποβλήτων. Η εφαρμογή της μεταρρύθμισης θα ολοκληρωθεί έως τις 30 Ιουνίου 2023.
Προβλέπεται, επίσης, η αναμόρφωση και ενίσχυση των εσόδων του Ειδικού Λογαριασμού ΑΠΕ & ΣΗΘΥΑ. Η μεταρρύθμιση περιλαμβάνει: (α) την αναδιάρθρωση της υφιστάμενης δομής αποζημιώσεων για παραγωγούς ΑΠΕ, μέσω της θέσπισης (σε λειτουργία μετά την 1η Ιανουαρίου 2021) ενός νέου λογαριασμού ΑΠΕ-ΣΗΘΥΑ για νέες μονάδες ΑΠΕ που θα αντικαθιστά τον τρέχοντα, ενώ θα συμπληρώνεται από νέους μηχανισμούς που θα εγγυώνται την οικονομική βιωσιμότητα τόσο του υπάρχοντος όσο και του νέου Λογαριασμού, και (β) την εισαγωγή ενός συστήματος εμπορίας εγγυήσεων προέλευσης, ενός έκτακτου «τέλους Covid-19» για παραγωγούς και προμηθευτές ΑΠΕ, και ενός μόνιμου «φόρου άνθρακα» στα καύσιμα ντίζελ. Τα μέτρα διασφαλίζουν τη βιωσιμότητα της υπάρχουσας εγκατεστημένης ισχύος ΑΠΕ, ενώ θα διευκολύνουν και τη χρηματοδότηση νέων έργων στις ΑΠΕ, καθώς κάθε απροσδόκητη εισροή / εκροή που θα οδηγεί σε αρνητικό αντίκτυπο στους λογαριασμούς ΑΠΕ θα μεταφερθεί στους πελάτες μέσω των ρυθμιστικών τελών. Η εφαρμογή της μεταρρύθμιση, συμπεριλαμβανομένης της αύξησης κατά 3 GW στην παραγωγική δυναμικότητας ηλεκτρικής ενέργειας από ΑΠΕ, θα ολοκληρωθεί έως τις 30 Ιουνίου 2025.
Το ελληνικό Εθνικό Σχέδιο Ανάκαμψης και Ανθεκτικότητας προβλέπει, επίσης, την βελτιστοποίηση της αποτελεσματικής λειτουργίας του νέου μοντέλου αγοράς ηλεκτρικής ενέργειας και της ανάπτυξης νέων μονάδων ΑΠΕ, για την επίτευξη των στόχων που περιλαμβάνονται στο Εθνικό Σχέδιο Ενέργειας και Κλίματος
μέσω της εφαρμογής μηχανισμού παρακολούθησης, τη συμμετοχή της ανταπόκρισης στη ζήτηση και μια εκτεταμένη μεταρρύθμιση της διαδικασίας αδειοδότησης για νέες ΑΠΕ. Η μεταρρύθμιση συνίσταται στον εξορθολογισμό του πλαισίου αδειοδότησης ΑΠΕ, συμπεριλαμβανομένης της απλοποίησης και ψηφιοποίησης διαδικασιών, σύντομους και δεσμευτικούς χρόνους διοικητικής απάντησης και διαδικασίες λογοδοσίας για περιττές καθυστερήσεις, μείωση των απαραίτητων εγγράφων και διαδικασιών, καθώς και ένα νέο ειδικό πλαίσιο για υπεράκτιες μονάδες ΑΠΕ. Ο στόχος είναι να επιταχυνθεί ο διπλασιασμός της εγκατεστημένης ισχύος ΑΠΕ ενόψει της σταδιακής εξάλειψης του λιγνίτη στην Ελλάδα. Τέλος, η μεταρρύθμιση θεσπίζει σύστημα παρακολούθησης της αγοράς για τη Ρυθμιστική Αρχή Ενέργειας και η συμμετοχή της απόκρισης της πλευράς της ζήτησης (DSR) στην εξισορρόπηση της αγοράς. Η εφαρμογή της μεταρρύθμισης θα ολοκληρωθεί έως τις 30 Ιουνίου 2022.
Τέλος, άλλη μία σημαντική μεταρρύθμιση που εισάγεται με το εγκεκριμένο ελληνικό σχέδιο για το Ταμείο Ανάκαμψης είναι η ίδρυση μίας νέας ρυθμιστικής αρχής για τα ύδατα και τα λύματα.
Η εν λόγω μεταρρύθμιση θεσπίζει έναν ενιαίο φορέα, την Εθνική Ρυθμιστική Αρχή Υδάτων, που θα είναι υπεύθυνη για την εφαρμογή της πολιτικής ορθολογικής διαχείρισης των υδάτινων πόρων, σύμφωνα με το σχέδιο που έχει καταρτίσει το Υπουργείο Περιβάλλοντος και Ενέργειας. Η νέα Αρχή αναμένεται να ενισχύσει του θεσμικό πλαίσιο και την εποπτεία του τομέα, συμπεριλαμβανομένου του εξορθολογισμού της πολιτικής τιμολόγησης των υδάτων σύμφωνα με την αρχή «ο ρυπαίνων πληρώνει» και θα διασφαλίσει τη βιωσιμότητα των υπηρεσιών ύδρευσης στην Ελλάδα. Η εφαρμογή της μεταρρύθμισης θα ολοκληρωθεί έως τις 31 Δεκεμβρίου 2023.