«Ὅλα ἤ Τίποτα»

Ντρέπομαι νά τό ὁμολογήσω καί γι᾽ αὐτό δέν τό περιλαμβάνω στά βιογραφικά μου σημειώματα. Γι᾽ αὐτό παρακαλῶ τούς ἀναγνῶστες, ἀφοῦ διαβάσουν γιά τό ἁμάρτημά μου, νά μοῦ δώσουν «συχώριο» καί νά τό ξεχάσουν.

Μεταξύ τῶν ἐτῶν 1961-1963 ἔπαιξα –καθώς λένε– ἕνα σημαντικό ρόλο στό τότε φοιτητικό κίνημα. Ὡς ἐκπρόσωπος τῆς Φιλοσοφικῆς στή ΔΕΣΠΑ (στό τότε ἀνώτατο φοιτητικό ὄργανο) ἔκανα κάποιες προτάσεις-εἰσηγήσεις, πού κάποιοι σήμερα –ὄχι ἐγώ– τίς ὀνομάζουν ... σταθμό! Μία ἀπό αὐτές – δυστυχῶς– ἦταν καί ἡ πρόταση γιά τό πανεπιστημιακό ἄσυλο!

Φαντάζομαι ὅτι ὁ κ. Νίκος Σπυρόπουλος πού ἦταν τότε πρόεδρος –τοῦ εἶχα κάνει τή ζωή ποδήλατο!– καί ὁ ὁποῖος αὐτή τή στιγμή θά μέ διαβάζει, θά κουνάει μέ θλίψη τό κεφάλι. Πιθανῶς νά λέει: «Δέν τό σπάγαμε καλύτερα;».

Μέσα σ᾽ ἐκείνη τήν πολυδύναμη ἐποχή –παρά τίς ἔντονες διαφορές– εὐτύχησα νά γνωρίσω πολλά παιδιά πού πίστευα ὅτι θά γίνουν ἡ καλύτερη πνευματική καί πολιτική μαγιά τῆς Ἑλλάδος. Κάποια ἀπό τά παιδιά, πού δέν πρόδωσαν τά ὄνειρα τῆς νιότης τους, ἔγιναν. Ἔστω κι ἄν δέν ἔγιναν ἀστέρια τῆς

πολιτικῆς καί καλά πλασσαρισμένοι διανοητές, καλλιτέχνες, λογοτέχνες καί ρεκλαμαδόροι τῶν κομμάτων ἤ ἄλλων τοῦ συρμοῦ φυραμάτων. Ἕνας ἀπό αὐτούς τούς λίγους ξεχωριστούς ἦταν καί ὁ Γ. Καλλιόρης.

Σέ πρόσφατες ἡμέρες , πού ἕνας ἑσμός πιθανῶς φοιτητῶν ἔκανε κατάχρηση τοῦ θεσμοῦ πού πρότεινα ὁ ἁμαρτωλός ἐγώ , πού ἔκλειναν τήν πόρτα στόν πρύτανη , πού ἔβριζαν καί ἀπειλοῦσαν καί γενικά ἔπρατταν ὅ ,τι χειρότερο μποροῦσαν , ἦλθε στά χέρια μου ἕνα μικρό σέ μέγεθος ἀλλά μεγάλο σέ μέγεθος σκέψης βιβλίο, πού εἶχε τίτλο: «Ὅλα ἤ τίποτα» καί ὑπότιτλο: «Ὁ ἀντιεξουσιαστικός λόγος καί συνείδηση τῶν ὁρίων» (ἐκδόσεις ΑΡΜΟΣ). Συγγραφέας του ὁ Γιάννης Καλλιόρης πού τό 1971 σ᾽ ἕνα δοκίμιο, πού τοῦ εἶχα ἀφιερώσει, τόν ὀνόμαζα: «Τό πιό διαβασμένο παιδί τῆς γενιᾶς μου». Σήμερα προσθέτω: «Τό πιό βαθειά καί πυκνά σκεπτόμενο παιδί τῆς γενιᾶς μου».

Δέν θά ἀναφερθῶ στήν τέχνη τοῦ γράφειν. Θά πῶ μόνον ὅτι ὁ Καλλιόρης ἔχει προσφέρει στή Σύγχρονη Ἑλληνική μιά ἑκατοντάδα ποιοτικῶν λέξεων καί ἔχει δώσει πνοή ζωῆς σέ πλῆθος ἄλλες πού οἱ νεώτεροι γλωσσομάχοι τίς εἶχαν ἐκτελέσει. Δέν θά ἀναφερθῶ στό περιεχόμενο τοῦ βιβλίου πού κάποια «σκάγια» του παίρνουν κι ἐμένα γιά κάποιες νευρικές ἀπόψεις μου.

Ὁ Καλλιόρης –κάποτε ἐνταγμένος στήν Ἀριστερά ἀλλά χωρίς νά χάσει τή σκέψη του– ἀγωνίστηκε γιά μιά καλύτερη δημοκρατία, γιά πιό πολιτισμένα ἤθη καί κυρίως γιά μία ποιοτικά ἀνώτερη πανεπιστημιακή ζωή. Τό τελευταῖο κείμενο τοῦ βιβλίου του ἐπιγράφεται: «Ἡ πατέντα τοῦ “πανεπιστημιακοῦ ἀσύλου”». Ἀφοῦ ἀρχικά καταγράφει τίς προϋποθέσεις ὑπό τίς ὁποῖες πρέπει νά λειτουργεῖ αὐτό τό πολυβασανισμένο «πανεπιστημιακό ἄσυλο», ἐπισημαίνει: «Ὅμως καμμία ἀπ᾽ αὐτές τίς προϋποθέσεις δέν ἐκπληρώνεται (στήν Ἑλλάδα) οὔτε καί ἐκπληρώθηκε ποτέ: πρῶτα-πρῶτα οὐδείς διώκεται γιά τίς ἰδέες του στή σημερινή Ἑλλάδα· ἔπειτα, κάθε φορά πού γίνεται κατάληψη, οἱ καταστροφές εἶναι συχνά πολύ μεγάλες ὅπως π.χ. στό Χημεῖο τή δεκαετία τοῦ ᾽80 καί ἀργότερα, τή δεκαετία τοῦ ᾽90, στό Πολυτεχνεῖο, ὅπου ὁ καταστροφικός παραλογισμός κορυφώθηκε ὅταν, ἐνῶ καιγόταν τό ἱστορικό κτίριο, μέ πίνακες σπουδαίων Ἑλλήνων ζωγράφων, ἀπαγορεύτηκε στούς πυροσβέστες νά εἰσέλθουν στόν προαύλιο χῶρο, μέ πρόσχημα ὅτι ἀποτελοῦνε δημόσια δύναμη καί ὡς τέτοια θά παραβίαζε τό ἄσυλο –καί αὐτοί στέκονταν μέ τή μάνικα στό χέρι νά παρακολουθοῦν ἀπό μακριά τήν καταστροφή. Ὅσον ἀφορᾶ τήν τρίτη προϋπόθεση, οἱ διάφορες ἀντιεξουσιαστικές ὁμάδες τό χρησιμοποιοῦν ὡς ὁρμητήριο πρός τά ἔξω, ὡς καταφύγιο μετά ἀπό συντελεσμένες καταδρομικές δράσεις, καί ὡς ἀποθήκη “κατάλληλων” γι᾽ αὐτές ὅπλων καί πυρομαχικῶν» (σελ. 202).

Καί τά γράφει αὐτά ἕνας ἄνθρωπος πού ἔπαιξε ρόλο σημαντικό στόν περίφημο γαλλικό «Μάη τοῦ ᾽68», μιά ἐξέγερση πού μοῦ τήν ἔλεγε κάποτε «ὠκεάνιο ρεῦμα». Τό ἄσυλο, πού εἶχε γίνει φερετζές τῆς παρανομίας καταργήθηκε ἀλλά δέν... καταργήθηκε! Γράφει ὁ Καλλιόρης: «Ἀλλά τό καταργημένο ἄσυλο ἐπιβιώνει μέ διάφορους τρόπους, κυρίως λόγω τῆς ἄρνησης πολιτικά ἰδιοτελῶν ἤ ἔμφοβων πρυτάνεων –ἀλλά καί στό πλαίσιο τῆς ἀντίθεσής των μέ νεοπαγῆ Συμβούλια– νά ἐφαρμόσουν τή σχετική διάταξη τοῦ νόμου». Καί συνεχίζει λέγοντας ὅτι ὅταν ὁ νόμος αὐτός ψηφίστηκε, ὁ πρύτανης τοῦ ΑΠΘ ἐδήλωσε ὡς πρός τό ἄσυλο ἐπί λέξει πώς «τό ἐθιμικό δίκαιο ὑπερισχύει τοῦ νόμου», κλείνοντας τό μάτι στούς ἀριστεριστές ὑποστηρικτές του. Ἐπί πλέον προσθέτει ὅτι τόν Μάϊο τοῦ 2013, ὅταν ἀναρχικοί, πού εἶχαν καταλάβει τό κεντρικό κτίριο τοῦ Πανεπιστημίου Ἀθηνῶν, ἀντικαθιστώντας τήν ἑλληνική σημαία μέ τή δική τους καί ἀναρτώντας στήν πρόσοψή του τεράστιο πανώ μέ συνθήματα τοῦ χώρου τους, ἐκδιώχθηκαν ἀπό τήν ἀστυνομία κατόπιν προσκλήσεως τοῦ Συμβουλίου, ὁ τότε πρύτανης, «ἀπολογούμενος, ἀξιοδάκρυτα ἑτοιμόδακρυς, μπροστά στούς καταληψίες, ἀπέσεισε κάθε προσωπική εὐθύνη γιά τό ἀνοσιούργημα, τό ὁποῖο φυσικά και καταδίκασε ὡς παραβίαση τοῦ ἀσύλου».

Καί συνεχίζει: «Ἐξ ἄλλου, στίς 8-7-13, ἡ μειονότητα τῶν ἀντιεξουσιαστῶν πού ἐπιβάλλει μέ τή βία τό νόμο της στά Πανεπιστήμια, ἐπιχείρησε νά διαλύσει –ὅπως τό εἶχε ἐπιτύχει τρεῖς μῆνες νωρίτερα– τή συνεδρίαση τοῦ Συμβουλίου, ἀποτελούμενου ἀπό διαπρεπεῖς Ἕλληνες καί ξένους ἐπιστήμονες, βρίζοντάς τους χυδαῖα (“λαμόγια”, “γερμανοτσολιάδες”, “σιχαμένοι”, “ξευτιλισμένοι” κ.λπ.). Μέ τήν ἐπέμβαση τῆς ἀστυνομίας, πού ἐκλήθη πάλι ἀπό τό Συμβούλιο, ἔληξε ἡ ὁμηρία τῶν μελῶν του, πρᾶγμα πού προκάλεσε τήν ἐπιτόπου ἐπέμβαση τῶν Λαφαζάνη, Τσακαλώτου, Τσουκαλᾶ τοῦ ΣΥΡΙΖΑ, διαμαρτυρομένων γιά τήν ἐκδίωξη τῶν “εἰρηνικῶν φοιτητῶν” (πού θά περιορίζονταν μόνο σέ οὐρλιαχτά καί βρισιές, χωρίς βιαιοπραγίες), οἱ ὁποῖοι δέν κατάφεραν αὐτή τή φορά νά παραβιάσουν τίς πόρτες καί νά διαλύσουν τή συνεδρίαση». Καί καταλήγει σημειώνοντας ὅτι ἡ Σύγκλητος τοῦ Πανεπιστημίου σέ «κατάπτυστη» ἀνακοίνωσή της «κατήγγειλε τήν “ἀδικαιολόγητη” εἴσοδο τῆς ἀστυνομίας στό κεντρικό κτίριο καί τήν κατάλυση τοῦ ἀσύλου. Και φυσικά, ἀνάλογη ὑπῆρξε καί ἡ διαμαρτυρία τοῦ ΣΥΡΙΖΑ τοῦ Πανεπιστημίου Ἀθηνῶν» (σ.σ. 203-205).

Αὐτάἀπό τήν καλύτερη γραφίδα καί τό καλύτερο μυαλό πού θά μποροῦσε νά ἔχει ἡ Ἀριτερά, ἄν εἶχε... μυαλό! Πάντοτε φρόντιζε ἡ Ἀριστερά νά «θάβει» κάθε σπουδαῖο μυαλό, ἄν αὐτό δέν δεχόταν νά τοῦ σφηνωθεῖ τό «κουρδιστήρι» τῆς κομματικῆς γραμμῆς. Ὅλοι ἐμεῖς, παιδιά τῆς Κατοχῆς, πού ἀγωνιστήκαμε γιά ἕνα πανεπιστήμιο, πού δέν θά «φυλάκιζε» τήν ἐλεύθερη σκέψη –ὅσο κι ἄν ἦταν τολμηρή– νιώθουμε ἐπί 40 χρόνια λύπη, λύπη φοβερή. Διότι, ἀντί ἀπό τά πανεπιστήμιά μας νά βγαίνει ὁλόφωτη ἐλπίδα γιά μιά καλύτερη πατρίδα, βλέπουμε ἀπό αὐτά νά βγαίνει κάθε φορά τό σκιάχτρο τῆς καταστροφῆς.

Πολλοί ἀποροῦν καί μ᾽ ἐρωτοῦν γιατί δέν θέλησα νά κάνω πανεπιστημιακή καριέρα. Οἱ λόγοι εἶναι πολλοί. Θά ἀρκεσθῶ σ᾽ ἕναν: Πολλοί πίστευαν ὅτι μετά τήν πτώση τῆς δικτατορίας θά ἔμπαινα στήν πολιτική. Καί ὅτι γιά μένα τό ὑπουργεῖο Παιδείας θά ἔχει τήν πόρτα ἀνοιχτή. Μέχρι νά διαλυθοῦν αὐτές οἱ φῆμες (καλύτερα ὑποψίες), τό γραφεῖο μου στό φροντιστήριο «Ἡράκλειτος» εἶχε γεμίσει ἀπό καταγγελίες ὑποψηφίων καθηγητῶν ἐναντίον ἄλλων ὑποψηφίων καθηγητῶν! Λυπᾶμαι, ἀλλά τό πανεπιστημιακό προσωπικό –μέ πολλές βέβαια τιμητικές ἐξαιρέσεις– δέν στάθηκε στό ὕψος τῆς ἀποστολῆς του. Τοῦτα τά παιδιά, μέ τό ἦθος κατσαπλιᾶ, εἶναι παιδιά μιᾶς ὑποπαιδείας πού ἀντί νά προωθεῖ τόν πολιτισμό, προωθεῖ τόν ἀλητισμό. Πολλοί «μοσχανθοί» νομίζουν πώς μέ τόν τραμπουκισμό γίνονται ἐπαναστάτες. Λάθος.

Μπορεῖ σέ μιά ἐπανάσταση νά χρειάζονται κουμποῦρες ἀλλά καμμιά ἐπανάσταση δέν ἔγινε μέ ἀρχηγούς... κουμποῦρες!