Το Χρονικό της Πρόσφατης Κρίσης Φυσικού Αερίου - Τι Προτείνει η Ευρωπαϊκή Επιτροπή για ΡΑΕ, ΔΕΣΦΑ

Το χρονικό της κρίσης φυσικού αερίου που έζησε η χώρα μας τον Φεβρουάριο δημοσίευσε η Ευρωπαϊκή Επιτροπή, αξιολογώντας παράλληλα τις αντιδράσεις της ΡΑΕ και των υπολοίπων φορέων. Οι Βρυξέλες θεωρούν ότι τα μέτρα που ελήφθησαν ήταν ορθολογικά, αλλά τονίζει ότι θα πρέπει να γίνουν ακόμη περισσότερα για να αποτραπεί μια ανάλογη κατάσταση στο μέλλον.

Το χρονικό της κρίσης

Με βάση την ευρωπαϊκή νομοθεσία, όταν η ΡΑΕ δηλώνει ότι υπάρχει κρίση, οφείλει να ενημερώνει άμεσα την Κομισιόν και να της κοινοποιεί όλες τις σχετικές πληροφορίες. Στη συνέχεια, η Επιτροπή οφείλει να απαντήσει εντός πέντε ημερών για το εάν θεωρεί δικαιολογημένο τον συναγερμό ή όχι.

Συνολικά, στο διάστημα 10-17 Φεβρουαρίου, η Επιτροπή βρισκόταν σε συνεχή επαφή με τη ΡΑΕ και με βάση τις πληροφορίες από την ελληνική πλευρά, συνέθεσε το εξής ιστορικό:

Η κατάσταση υπήρξε «σφιχτή» ήδη από τις 10 Ιανουαρίου επειδή περίπου 700 γιγαβατώρες φυσικού αερίου από την Τουρκία δεν παραδόθηκαν, πράγμα που οδήγησε την ΔΕΠΑ σε αναπλήρωση μέσω φορτίων LNG. Στις 10 Φεβρουαρίου, η Βουλγαρία απαγόρευσε τις εξαγωγές ηλεκτρισμού, σε μια στιγμή που οι εξαγωγές από την Ελλάδα προς την Ιταλία ήταν ήδη σημαντικές. Η παραπάνω ζήτηση για εξαγωγές προς την Ιταλία, την Αλβανία, τα Σκόπια, την Βουλγαρία και την Τουρκία καλύφθηκε με την αυξημένη χρήση των μονάδων φυσικού αερίου, γεγονός που ανέβασε κατακόρυφα τις ανάγκες για αέριο.

Την περίοδο 8-14/2, οι ανάγκες για φυσικό αέριο έφτασαν κοντά στα ανώτατα όρια των 20,19 εκατ. κ.μ. ανά ημέρα που προβλέπει η ΡΑΕ, λόγω των ασυνήθιστα χαμηλών θερμοκρασιών και των αναγκών για ηλεκτρισμό.

Η κατανάλωση των βασικών καταναλωτών ανήλθε για την ίδια περίοδο στα 5,6 εκατ. κ.μ. και θα μπορούσε να καλυφθεί με εισαγωγές από τη Βουλγαρία. Ταυτόχρονα, οι εισαγωγές από την Τουρκία, οι οποίες ανέρχονταν σε 1 εκατ. κ.μ., παρέμεναν μηδενικές στο διάστημα 8-15/2.

Ακόμη ένα πρόβλημα προστέθηκε όταν στις 13/2 η άφιξη ενός φορτίου LNG αναβλήθηκε δύο φορές, πρώτα για τις 16 και μετά για τις 18 Φεβρουαρίου. Τα αποθέματα LNG στις 14/2 ήταν στα επίπεδα των 28 εκατ. κ.μ. (35% της χωρητικότητας), ενώ οι ημερήσιες εκροές ήταν της τάξης των 10 εκατ. κ.μ., δηλαδή τα αποθέματα αυτά θα επαρκούσαν μονάχα για τρεις ημέρες, ως τις 17 Φεβρουαρίου.

Για να αντιμετωπιστεί η κατάσταση, έγιναν προσπάθειες από την ΔΕΠΑ και τον ΔΕΣΦΑ για εξασφάλιση επιπλέον ποσοτήτων LNG, μέσω πρόσκλησης την 11^η Φεβρουαρίου, η οποία όμως δεν απέφερε αποτελέσματα. Οι δύο εταιρείες ενημέρωσαν την ΡΑΕ στις 14/2 ότι οι προσπάθειες για εξασφάλιση φορτίων από την Αλγερία και από την φυσική αγορά απέτυχαν.

Στα πλαίσια αυτά, το καθεστώς έκτακτης ανάγκης κηρύχθηκε στις 14/2, αφού η κατάσταση στο εθνικό σύστημα φυσικού αερίου αναμένετο να επιδεινωθεί περαιτέρω. Η Επιτροπή ενημερώθηκε από την ΡΑΕ για την κίνηση του ΔΕΣΦΑ να σημάνει συναγερμό την ίδια ημέρα και να θέσει το σύστημα σε κατάσταση εκτάκτου ανάγκης.

Η κήρυξη έκτακτης ανάγκης έγινε με το εξής αιτιολογικό:

Α) Τα χαμηλά επίπεδα LNG (311 GWh το πρωινό της 14^ης Φεβρουαρίου),

Β) Το φορτίο LNG της 16/2 δεν είχε επιβεβαιώσει ακόμα την άφιξή του,

Γ) Οι εισαγωγές από την Τουρκία ήταν ακόμα μηδενικές και

Δ) Η ζήτηση για παραγωγή ηλεκτρισμού παρέμενε πολύ υψηλή.

Εν συνεχεία, δόθηκε η εντολή να μειωθεί η λειτουργία των ηλεκτροπαραγωγικών μονάδων φυσικού αερίου σε δύο στάδια: Πρώτα στις μονάδες διπλού καυσίμου και στη συνέχεια και στις υπόλοιπες που χρησιμοποιούν αέριο.

Τελικά, στις 19/2, ο ΔΕΣΦΑ διέκοψε το καθεστώς εκτάκτου ανάγκης, μετά από την εκφόρτωση του προγραμματισμένου φορτίου LNG και η προμήθεια αερίου επανήλθε στο φυσιολογικό.

 

Αξιολόγηση των Μέτρων που Ελήφθησαν

Στα πλαίσια αυτά, η Επιτροπή σχολιάζει ότι η χώρα μας δεν διαθέτει ακόμα ούτε προληπτικό σχέδιο δράσης, ούτε σχέδιο εκτάκτου ανάγκης, τα οποία οφείλει να υποβάλει το αργότερο ως τις 2 Δεκεμβρίου του 2012.

Με βάση τα παραπάνω, η Κομισιόν έκρινε τα εξής:

1. Ότι η κήρυξη εκτάκτου ανάγκης έγινε υπό συνθήκες υψηλής ζήτησης και περιορισμένης προμήθειας.

2. Τηρήθηκε η σειρά με την οποία προχώρησαν οι εθνικοί φορείς στην κήρυξη του κάθε συναγερμού.

3. Έγιναν προσπάθειες μέσω της ίδιας της αγοράς για να δοθεί μια λύση, ενώ όταν αυτές απέτυχαν, τότε επιχειρήθηκαν μέτρα από τις αρχές.

4. Κατά τη διάρκεια του συναγερμού, οι ροές του φυσικού αερίου δεν περιορίστηκαν στην εγχώρια αγορά, ούτε ελήφθησαν μέτρα που θα παρεμπόδιζαν την προμήθεια σε κάποιο άλλο κράτος της Ε.Ε.

Κατά συνέπεια, οι πράξεις της ΡΑΕ κρίθηκαν ως συμβατές με τους ευρωπαϊκούς κανονισμούς, ενώ προτείνονται τα εξής για την συνέχεια:

Η Κομισιόν παρατηρεί ότι το εύρος των πιθανών αντιδράσεων της αγοράς στην Ελλάδα είναι περιορισμένο, καθώς δεν υπάρχουν οι επιλογές της εγχώριας παραγωγής, της υπόγειας αποθήκευσης αερίου και της αντίστροφης ροής. Για το λόγο αυτό, άλλες πιθανές επιλογές θα πρέπει να γίνουν διαθέσιμες το συντομότερο δυνατόν ώστε να μην φτάσει το σύστημα σε αυτό το σημείο ξανά. Τα μέτρα αυτά θα πρέπει να καταγραφτούν στα εθνικά σχέδια δράσης και θα μπορούσαν να περιλαμβάνουν συγκεκριμένους όρους στα συμβόλαια, διαφοροποίηση των πηγών, ιδίως σε ότι αφορά το LNG, καθώς και τον συνδυασμό μακροπρόθεσμων και βραχυπρόθεσμων συμβολαίων.

Επίσης, η Κομισιόν θεωρεί ότι η περίοδος έντονου ψύχους που έζησε η Ευρώπη και η Ελλάδα φέτος, ανέδειξε τους κινδύνους που υπάρχουν στους τομείς του φυσικού αερίου και του ηλεκτρισμού. Πιστεύει ότι οι διαχειριστές των δύο αυτών συστημάτων (ΔΕΣΜΗΕ-ΔΕΣΦΑ) θα πρέπει να συνεργάζονται στενά και ότι στο σχέδιο έκτακτης ανάγκης που θα καταρτιστεί θα πρέπει να προβλέπονται ξεκάθαροι κανόνες σχετικά με τα επίπεδα συναγερμού και τις ευθύνες όλων των δρώντων.