Συνεργασία Πανεπιστημίων για την Αειφορία της Κτηνοτροφίας στα Υψηλά Όρη Υπό Συνθήκες Κλιματικής Αλλαγής

Συνεργασία Πανεπιστημίων για την Αειφορία της Κτηνοτροφίας στα Υψηλά Όρη Υπό Συνθήκες Κλιματικής Αλλαγής
energia.gr
Σαβ, 13 Δεκεμβρίου 2025 - 15:00

Το διάστημα 28 με 30 Νοεμβρίου 2025 διεξήχθη στα Ιωάννινα η τελική συνάντηση final meeting του έργου Project No. 15451 - Achieving sustainability of livestock farming in the high mountains under climate change (LIVEMOUNT) (Πετυχαίνοντας την αειφορία της κτηνοτροφίας στα υψηλά όρη υπό συνθήκες κλιματικής αλλαγής) που χρηματοδοτήθηκε από το ΕΛΙΔΕΚ, μέσω του Εθνικού Σχεδίου Ανάκαμψης και Ανθεκτικότητας: Ελλάδα 2.0

Το έργο διήρκησε 23 μήνες και το φυσικό του αντικείμενο λήγει στις 31 Δεκεμβρίου 2025. Το έργο συντονίστηκε από το Πανεπιστήμιο Ιωαννίνων και συμμετείχαν καθηγητές από τα Παν. Θεσσαλίας, Πατρών και το Γεωπονικό Πανεπιστήμιο Αθηνών. Το έργο LIVEMOUNT δρομολόγησε πρωτοποριακές επιστημονικές πρωτοβουλίες για να δείξει την πορεία για περιβαλλοντικά βιώσιμη κτηνοτροφία στα ψευδαλπικά λιβάδια της Πίνδου (από Παρνασσό μέχρι Σμόλικα) υπό συνθήκες κλιματικής αλλαγής, μέσω της διατήρησης της βιοποικιλότητας και των οικοσυστημικών λειτουργιών. Το έργο, σύμφωνα με όσα τονίζει στο Αθηναϊκό-Μακεδονικό Πρακτορείο Ειδήσεων ο Μιχάλης Βραχνάκης, καθηγητής στο Τμήμα Δασολογίας, Επιστημών Ξύλου και Σχεδιασμού, στο Πανεπιστήμιο Θεσσαλίας, επικεντρώθηκε σε τέσσερεις διακριτούς στόχους: 1. Αξιολόγηση του αντίκτυπου της βόσκησης ζώων στις ψευδαλπικές κοινωνίες φυτών και εντόμων υπό το στρες της ξηρασίας (ταξινομική προσέγγιση). 2. Αποσαφήνιση των υποκείμενων μηχανισμών που επηρεάζουν τη λειτουργία των ψευδαλπικών λιβαδικών συστημάτων (λειτουργική προσέγγιση). 3. Συνδυασμό της ταξινομικής και λειτουργικής προσέγγισης για την πρόταση στρατηγικών προσαρμογής της κτηνοτροφίας στην κλιματική αλλαγή και τη σύνδεσή τους με την πολιτική και την πρακτική διατήρησης. 4. Μεγιστοποίηση του επιστημονικού και κοινωνικού αντίκτυπου του έργου.

Μιλώντας ο ίδιος για τα συμπεράσματα τονίζει:

«Το σημαντικότερο συμπέρασμα που προέκυψε με την ολοκλήρωση του έργου είναι ότι η κλιματική αλλαγή δημιουργεί ένα νέο πλαίσιο επανεξέτασης του ρόλου της κτηνοτροφίας που ασκείται με εκτατικό τρόπο στα ελληνικά βουνά, δηλ. του παραδοσιακού ποιμενικού τρόπου. Η ελληνική ποιμενική κτηνοτροφία επιτελεί σημαντικό περιβαλλοντικό ρόλο. Διατηρεί υψηλά επίπεδα βιοποικιλότητας, συμβάλλει στην οικολογική ισορροπία των φυσικών οικοσυστημάτων και παράλληλα διασφαλίζει την προστασία και την ανεμπόδιστη παροχή των οικοσυστημικών υπηρεσιών. Με τον τελευταίο όρο εννοούμε υπηρεσίες εφοδιασμού (όπως τρόφιμα, νερό, καυσόξυλα), ρυθμιστικές υπηρεσίες (όπως ρύθμιση κλίματος και υδρολογίας), πολιτιστικές υπηρεσίες (όπως αναψυχή, διατήρηση της πολιτισμικής ταυτότητας) και υπηρεσίες υποστήριξης (όπως τη βιολογική δραστηριότητα του εδάφους, επικονίαση)». Παρ' όλα αυτά, δεν παραλείπει να τονίσει, η εφαρμογή της ποιμενικής κτηνοτροφίας και κατ΄ επέκταση του ισοζυγίου βοσκοϊκανότητας (της δυνατότητας που παρέχει η υπέργεια βιομάζα των φυτών ενός λιβαδιού να ικανοποιεί αειφορικά τις διατροφικές ανάγκες των βοσκόντων ζώων) και βοσκοφόρτωσης (του αριθμού των ζώων που οδηγείται για βόσκηση σε σε ένα λιβάδι) δεν εμφανίζεται ομοιόμορφα κατανεμημένο στον χώρο και τον χρόνο, με αποτέλεσμα να έχουμε κάποιες περιπτώσεις υπερβόσκηση και στις περισσότερες υποβόσκηση των λιβαδιών. Ειδικά η υποβόσκηση των λιβαδιών μας τείνει να γίνει πολύ μεγάλο πρόβλημα, δεδομένης και της πρόσφατης θανάτωσης μεγάλου αριθμού κοπαδιών.

Ο καθηγητής στο πανεπιστήμιο Θεσσαλίας δεν παραλείπει να τονίσει πως τα αποτελέσματα της έρευνας μπορούν να αποτελέσουν τη βάση για τη διαμόρφωση σχετικών πολιτικών. Πιο αναλυτικά τονίζει:

«Οποιαδήποτε διαμόρφωση πολιτικής πρέπει να στηρίζεται σε επιστημονικά δεδομένα, δηλ. να είναι τεκμηριωμένη στη βάση επιστημονικών αναλύσεων πεδίου, κάτι που το συγκεκριμένο έργο παράγει. Το LIVEMOUNT αφιέρωσε συγκεκριμένο Πακέτο Εργασίας που οδηγεί με την ολοκλήρωσή του σε σειρά προτάσεων πολιτικής, οι οποίες βρίσκονται στο τελικό στάδιο επεξεργασίας τους. Μεταξύ αυτών αναφέρονται η ανάγκη εκπόνησης των Διαχειριστικών Σχεδίων Βόσκησης, η διατήρηση και υποστήριξη της μετακινούμενης κτηνοτροφίας, η καταγραφή της παραδοσιακής γνώσης και η εφαρμογή της αρχής της ιστορικότητας στη διαχείριση των λιβαδιών, η ενίσχυση των αυτόχθονων φυλών αγροτικών ζώων, η σύνδεση της φυτικής με τη ζωική παραγωγή με στόχο την αποφυγή προβλημάτων τύπου lockdown και τη μείωση του κόστους παραγωγής και η εξειδίκευση στις περιοχές του δικτύου Natura 2000». Για να καταλήξει τονίζοντας ο κ. Βραχνάκης:

«Πάνω απ' όλα όμως απαιτείται η συνεργασία αρμόδιων Υπουργείων και Φορέων με στόχο την περιγραφή κι εφαρμογή ενός Εθνικού Σχεδίου Ενίσχυσης της Ποιμενικής και Μετακινούμενης Κτηνοτροφίας. Το Σχέδιο αυτό θα πρέπει να βρίσκεται σε αρμονία και συνάφεια με ένα Εθνικό Σχέδιο Ανάσχεσης της Απερήμωσης των Ορεινών Περιοχών. Αυτό καθόσον η ανάσχεση της απερήμωσης και της εγκατάλειψης των ορεινών κοινοτήτων μπορεί σε μεγάλο βαθμό να επιτευχθεί όταν υπάρξουν επαγγελματικές προοπτικές και ενίσχυση της τόσο ωφέλιμης, περιβαλλοντικά και κοινωνικά ποιμενικής δραστηριότητας».

Ακολουθήστε το energia.gr στο Google News!Παρακολουθήστε τις εξελίξεις με την υπογραφη εγκυρότητας του energia.gr